ویروسی که معادلات غرب را مختل کرد

دیپلماسی ایرانی: با سفر سعید جلیلی به استانبول و برگزاری نشستی با کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا رایزنی‌های مربوط به مذاکرات استانبول و گفتگوهای ایران و غرب به نشانه قدمی‌ دیگر رو به جلو آغاز شد.

هر دو طرف شرکت کننده در مذاکرات با دستورالعمل خاص خود وارد شده اند. ایران گفته قدمی‌ به پس نمی‌گذارد و صحبت درباره توقف برنامه هسته‌ای را مصداق توقف و نامشروعی مذاکرات تلقی خواهد کرد و 1+5 نیز اعلام کرده است که موضوع اصلی قابل طرح در این جلسات، به رفع نگرانی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران بازمی‌گردد.

برای طرف اروپایی از بد حادثه انجام این گفتگوها مقارن شده است با بحران دولت در لبنان. این مساله به طور جدی غرب را تحت تاثیر قرار داده و بعید نیست پاره ای از مذاکرات رسمی ‌یا غیررسمی ‌استانبول به این موضوع اختصاص پیدا کند و دست ایران را بازتر و نفسش را چاق تر کند و در شرایطی که می‌رفت ایران بدون ابتکار و پشتوانه وارد جلسات شود، خود به خود و اتوماتیک وار به یک محور ثقل تبدیل شود.

1+5 به خوبی بر اهمیت موضوع لبنان واقف است و به اندازه ای که ایران مایل است، نگران. از سوی دیگر رایزنی‌ها در لبنان و درباره لبنان ظاهرا متوقف شده است. شاید این وقفه بی ارتباط با گفتگوهای استانبول نباشد. هم ترکیه و هم روسیه که مشغول چانه زنی برای حل مشکلات لبنان بودند توجه خود را معطوف به نشست استانبول کرده اند شاید که ارمغانی از این نشست برگیرند و در ایجاد گشایش در پرونده لبنان به اندک گشایشی دست یابند.

متاسفانه شرایط ایران در استانبول بی توجه به موالید دولت ساقط شده سعد حریری و تاثیراتش در منطقه، شرایط مساعدی نبود و اگر اتفاقات لبنان و افزایش نیازمندی‌ها به ایران به میان نمی‌آمد، گفتگوهای استانبول به مونولوگ تبدیل می‌شد و کار را به بن بست یا تضعیف موقعیت ایران می‌کشاند.

در هفته‌های گذشته، بحث تاثیر ویروس استاکس نت در تاسیسات هسته‌ای ایران و متعاقب آن عکس العمل روس‌ها در قبال شدت خرابکاری‌های رایانه ای در نیروگاه بوشهر و ترس از راه اندازی آن، در کنار افزایش و جدی تر شدن تحریم‌ها از سوی امریکا و روسیه و کشورهای عربی، ایران را در مهلکه ای خطرناک گرفتار کرد که تصور می‌رفت بیرون آمدن از آن ممکن نیست و ایران باید بین تعلیق برنامه‌های هسته‌ای و انسداد تنفسی یکی را برگزیند.

هیلاری کلینتون با سفر به کشورهای عربی و تماس با سایر کشورها، نشان داد که دولت‌های همراه امریکا را برای تنگ تر کردن حلقه محاصره ترغیب کرده و ابزار تحریم را تمام و کمال و تا سرحد ممکن به کار خواهد گرفت. در این میان دل به گزارش‌های منتشر شده از کند شدن برنامه‌های هسته‌ای ایران به خاطر بلایای استاکس نت بستند و خیال اسراییل را نیز بابت اثرگذاری تحریم‌ها و کارساز بودن ویروس رایانه ای آسوده ساختند و با حوصله ای بیش از همیشه، منتظر حرکت بعدی از سوی ایران شدند.

با قاطعیتی که چین و روسیه هم از خود نشان دادند، دست ایران به راستی برای این نشست بسته به نظر می‌رسید اما وقایع اخیر در لبنان و قریب الوقوع بودن اعلام رای دادگاه ترور رفیق حریری و حاصلخیزی لبنان برای ورود به دور تازه ای از تنش‌های داخلی، بخشی از سایه‌های سیاه و سنگین نشست استانبول را از سر ایران برداشته و مجالی برای برقراری دیالوگ باقی گذاشته است.

به نظر می‌رسد که اگر ایران به خوبی از کارت لبنان در این مقطع حساس تاریخی استفاده نکند، روزهای سخت تری در پیش خواهد داشت. این روزها دیگر ایران مایل به کش دادن مذاکرات و طولانی شدن روند گفتگوها نیست. تحریم‌ها به اندازه ای شدت یافته و تحریکات غربی در منطقه اوج گرفته است که حالا بیشتر غرب ناز دارد و ایران نیاز. کار به جایی رسیده که سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه در ترکیه گفته است درباره کاهش تحریم‌ها هم می‌توان با ایران صحبت کرد. 1+5 با استفاده از کارت تحریم درصدد همراه کردن اجباری ایران است. این روش که به ادعای اسراییل و امریکا با تخریب رایانه ای تاسیسات هسته‌ای ایران تکمیل شده، فشارها را تا حدی افزایش داده که حالا این ایران است که طالب برگزاری زودهنگام گفتگوهاست.

غربی‌ها برای اعمال زور بر ایران و واداشتن این کشور سیاست گام به گام را پیش می‌برند. آنها خواهان شفاف سازی دولت ایران در مذاکرات هستند و ایران معتقد است بحث در این باره از روند فنی خود خارج شده و جنبه سیاسی و ناعادلانه پیدا کرده است و از این رو حاضر به پذیرش شروط غرب نیست.

چارچوب ایده آل ایران همان ابتکار موسوم به بیانیه تهران است که از نظر غرب محلی از اعراب ندارد. ادامه این روند ایران را با فشارهای بیشتری روبرو می‌کند. این کشور در تلاش است در مذاکرات استانبول پیش از هر چیز از تشدید و جدیت تحریم‌ها بکاهد و با طرح موضوع ترور دانشمندان هسته‌ای، موضعی طلبکارانه اختیار کند. از سوی دیگر، فرصتی هم برای پیش کشیدن مشارکت منطقه ای ایران در حوادث لبنان و دگرگونی‌های پیش رو در این کشور به وجود آمده و دیپلمات‌های ایران می‌توانند سینه سپر کنند و دست در جیبشان ببرند و کارت‌های بیشتری در مشت خود ببینند.

غرب تصور می‌کرد که استیلای همه جانبه ای در استانبول خواهد داشت اما حالا استفاده مناسب طرف مقابلش از داشته‌هایی که دارد، می‌تواند چون ویروس استاکس نت معادلات از پیش مشخص آنها را برهم بریزد و دسترسی شان را به اهداف موردنظر به تاخیر بیندازد. همانطور که اشاره شد طولانی شدن گفتگوهای ایران و 1+5 دشواری‌های بیشتری عاید ایران خواهد کرد اما ترس غرب از آینده نامطمئن منطقه نیز حکایتی دیگر است و تلاقی این معضلات، گره‌های فیمابین را پیچیده تر از قبل خواهد کرد.