رایس و متکی با هدف مشترک در آنکارا

با تصویب طرح حمله به شمال عراق در پارلمان ترکیه، موضوع آغاز عملیات نظامی در شمال عراق توسط نیروهای ترک برای مقابله با شورشیان حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) وارد مرحله تازه ای شد.

هرچند درگیریهای پ.ک.ک و ترکیه موضوع تازه ای نیست اما پس از یک عملیات گسترده توسط پ.ک.ک که منجر به کشته شدن 12 نفر ترک در مرزهای بین دوکشور شده بود، صبر ترکیه به نقطه پایانی خود رسید و برای آغاز یک عملیات نظامی در داخل خاک های عراق به طور جدی اقدام کرد.

حمله ترکیه به شمال عراق علاوه بر اینکه همسایه های ترکیه از جمله سوریه و ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد موجب تخریب منافع آمریکا نیز خواهد شد.

ترکیه درست زمانی شیپور جنگ را به صدا در آورده است که همسایه جنوبی اش عراق به دلیل حضور نظامیان آمریکایی مدت ها است که طعم آرامش را از یاد برده است. علاوه بر عراق سایر کشورهای منطقه نیز به نوعی درگیر مشکلات خود هستند و به نظر می رسد در این میان ترکیه از آرامشی نسبی برخوردار بوده و همواره در تعدیل اختلافات موجود در منطقه نقش آتش نشانها را بازی کرده است اما با درنظر گرفتن شرایطی که امروزه بر منطقه حکمفرما است بعید به نظر می رسد که ترکیه بتواند به سادگی آتشی را که خود سعی در روشن کردنش دارد خاموش کند.

هرچند با آغاز مذاکرات مقامات ترک با مقامات ایرانی و عراقی و آمریکایی این تصور که ترکیه برای پایان دادن به این مشکل به دنبال راه حلی منطقی تر از حمله نظامی می گردد چندان دور از ذهن نیست.

ایران چه می کند؟

ایران به عنوان همسایه هر دو کشور عراق و ترکیه درصدد است تا با ارائه راه حل های منطقی همکاری های مفیدی در زمینه پایان دادن به مسئله شورشیان پ.ک.ک داشته باشد. در همین راستا هفته گذشته ایران میزبان علی باباجان وزیر امور خارجه ترکیه بود تا علاوه بر گسترش همکاری های دوجانبه به گفت و گو پیرامون درگیریهای منطقه ای با مقامات ایرانی بپردازد.

محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران پیش از ورود وزیر امور خارجه ترکیه با مقامات ترک و عراقی گفت و گوهای تلفنی انجام داده بود.

علی باباجان در سفر خود به ایران با منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران و محمود احمدی نژاد دیدار و گفت و گو کرد. از آنجا که حضور نیروهای سومی در عراق برای ایران نیز غیر قابل قبول خواهد بود، وزیر امور خارجه ایران با متهم کردن شورشیان پ.ک.ک اعلام کرد که با حمله ترکیه به شمال عراق موافق نیست.

 عدم موافقت ایران با آغاز عملیات نظامی توسط نیروهای ترک پیامی بود که رییس جمهور ایران نیز در دیدار خود با علی باباجان اعلام کرد.

ادامه مذاکرات مقامات ترک و همزمانی تصمیم نهایی ترکیه برای آغاز حمله به شمال عراق با نشست کشورهای همسایه عراق بعلاوه نمایندگان هشت کشور صنعتی جهان برای بررسی اوضاع عراق در شهر استانبول سبب شده است که این نشست تحت تاثیر موج درگیری در مرزهای عراق و ترکیه قرار بگیرد به گونه ای که ترکیه چنان خود را مشغول شورشیان پ.ک.ک کرده است که نشست بررسی مسائل عراق به حاشیه رانده شده است.

در همین راستا منوچهر متکی که به تازگی میزبان همتای ترک خود بود پیش از آغاز نشست در شهر استانبول در حالی که برنامه سفر به لبنان را در لیست سفرهای خود داشت  به طور غیر منتظره ای وارد آنکارا، پایتخت ترکیه شد تا حول مسائل منطقه بخصوص درگیریهای مرزی عراق و ترکیه با مقامات ترک دیدار کند. 

سفر وزیر امور خارجه ایران به آنکارا پس از سفر روزهای گذشته وی به عراق و سوریه و مذاکره با مقامات این دو کشور انجام شد. آقای متکی بلافاصله با علی باباجان و رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه دیدار و گفت و گو کرده است. وی صبح روز جمعه با عبدالله گل، رییس جمهور این کشور دیدار کرد و پس از آن آنکارا را به مقصد استانبول برای شرکت در نشست همسایگان عراق ترک کرد.

محمد رضا باقری، معاون امور عربی و آفریقای وزارت خارجه ایران که ریاست هیات ایرانی در اجلاس کارشناسان را بر عهده داشت که یک روز پیش از نشست وزرای خارجه برگزار شد، در خصوص نشست همسایگان عراق اعلام کرد که ایران طرح مهمی را در نشست گسترده وزیران امور خارجه همسایگان عراق در استانبول مطرح خواهد کرد. هنوز از جزییات این طرح خبری در دست نیست.

وزیر امور خارجه ایران در نشست گذشته همسایگان عراق که در شرم الشیخ مصر برگزار شد، به دلیل نوع پوشش یک زن ویولن نواز که در ضیافت شام حضور داشت، جلسه را ترک کرده بود.

آمریکا به دنبال چیست؟

منوچهر متکی در حالی وارد آنکارا شد که کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا نیز برای دیدار با مقامات ترک  در آنکارا بسر می برد. حضور وزیر امور خارجه آمریکا در آنکارا با مخالفت گروهای مردمی رو به رو شده است.

آمریکا پس از تصویب طرح حمله به شمال عراق با اعلام اینکه حمله به شمال عراق امنیت و آرامش یکی از آرام ترین مناطق عراق را برهم خواهد زد با این حمله مخالفت کرده بود. ترکیه نیز اعلام کرده بود درصورتی از حمله به شمال عراق منصرف خواهد شد که آمریکا و مقامات عراقی با خواسته های این کشور مبنی بر خلع سلاح و دستگیری مقامات پ.ک.ک موافقت کنند و گام های موثری را در این زمینه بردارند.

در ابتدا همزمانی موافقت حمله به شمال عراق و بازشدن پرونده کشتار ارامنه در سال 1915 به دست نیروهای عثمانی در مجلس نمایندگان آمریکا این تصور را در ذهن ایجاد می کرد که ترکیه در یک اقدام تلافی جویانه درصدد است تا از تصویب طرح در مجلس نمانیدگان آمریکا جلوگیری کند اما با ادامه درگیریهای مرزی دیگر تعلیق این پرونده در کنگره نیز راه حل مشکل ترکیه نبود.

علی باباجان نیز با تاکید بر این دو مورد در نشست مطبوعاتی که با همتای آمریکایی اش برگزار کرده بود اعلام کرد که در مورد شمال عراق و پرونده سال 1915 با کاندلیزا رایس صحبت کرده است.

خانم رایس با اعلام اینکه پ.ک.ک از دشمنان مشترک آمریکا و ترکیه است اعلام کرد که آمریکا خواهان اقدامات جدی در برخورد با شورشیان پ.ک.ک است و پ.ک.ک تهدیدی برای امنیت ترکیه و آمریکا به شمار می رود.

وزیر امور خارجه آمریکا که قرار بود با پیشنهادی منطقی که جایگزین طرح حمله به عراق شود وارد ترکیه شود اعلام کرد  که آمریکا، پ.ک.ک را یک تهدید مشترک می داند و در همین زمینه رجب طیب اردوغان روز دوشنبه پنجم نوامبر – سه روز بعد از اجلاس استانبول - به ایالات متحده  سفر خواهد کرد تا این موضوع را با جورج بوش، رییس جمهور آمریکا درمیان بگذارد.

پیش از این رییس ستاد مشترک ارتش ترکیه اعلام کرده بود که برای حمله به شمال عراق منتظر دیدار رجب طیب اردوغان و جورج بوش خواهند ماند.

خانم رایس با پیشنهاد سه طرح کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت برای مقابله با خطر تروریسم اعلام کرد که جزئیات این طرح در دیدار رجب اردوغان از آمریکا مطرح خواهد شد.

در دیدار خانم رایس و آقای باباجان، وزیر امور خارجه ترکیه با اعلام اینکه ایران نیز از حضور شورشیان در منطقه ناراحت است اعلام کرد که در سفر خود به ایران این مسئله را با مقامات ایرانی مطرح کرده است و مذاکرات برای پیدا کردن راه حلی منطقی همچنان ادامه دارد.

پیش از این موضوع عراق به یکی از مسائل مشترک بین ایران و آمریکا تبدیل شده بود به طوری که مقامات این دو کشور را بعد از سالها قطع ارتباط به پای میز مذاکره کشاند. امروز نیز درگیریها در مرزهای ترکیه و عراق یکی دیگر از موضوعات مشترک این دو کشور است که باعث شده است وزرای امور خارجه هر دو کشور به آنکارا سفر کنند.

 آمریکا دیگر این را به خوبی می داند که بدون همکاری مستقیم با ایران نه تنها قادر به حل کردن بحران عراق نخواهد بود بلکه با گذشت زمان خود را دیگر مسائل دیگری همچون حمله نظامیان ترک به شمال عراق خواهد دید.

این در حالی است که مشاور سیاسی رئیس مجلس اعلای عراق از احتمال گفتگوی ایران و آمریکا درباره عراق در حاشیه اجلاس استانبول خبر داد.

سید محسن حکیم، مشاور سیاسی رئیس مجلس اعلای عراق با بیان اینکه مباحثی درباره احتمال گفتگوی ایران وآمریکا درباره مسائل امنیتی عراق درحاشیه اجلاس بین المللی استانبول از قبل مطرح شده بود، اظهار داشته که از جزئیات آن اطلاع کافی ندارد.