نواز شریف در تدارک بازگشت دوباره به پاکستان
یکی از رهبران حزب مسلم لیگ نواز، شاخه هوادار نواز شریف از حزب مسلم لیگ، سه‌شنبه اعلام کرد شریف خود را برای بازگشت دوباره به پاکستان آماده می‌کند. انتشار خبر احتمال بازگشت مجدد نخست وزیر سابق و دشمن شماره یک پرویز مشرف در حالی که تنها یک روز به جلسه دوم استماع دادگاه عالی پاکستان برای رسیدگی به شکایات مخالفان دولت علیه کاندیداتوری مشرف در انتخابات ریاست جمهوری این کشور باقی مانده، تهدید جدیدی برای حاکم نظامی پاکستان پدید آورده است.
از سوی دیگر انتشار این خبر با برنامه بازگشت دیگر نخست وزیر سابق پاکستان، بی‌نظیر بوتو، از تبعید خود خواسته تقریباً همزمان شده است. بوتو که از سال 1999 در تبعیدی خود خواسته در بریتانیا به سر می‌برد پیرو مذاکراتی که تا کنون با مشرف داشته، قرار است بر اساس برنامه قبلی، پنجشنبه 18 اکتبر به پاکستان بازگردد.
گفته می‌شود بوتو در مذاکراتش با مشرف پیش شرط‌هایی برای ائتلاف حزب مردم (پیپلز پارتی) که توسط او رهبری می‌شود با شاخه هوادار مشرف از حزب مسلم لیگ موسوم به مسلم لیگ قاعد اعظم تعیین کرده است که یکی از آن‌ها استعفای مشرف از فرماندهی ارتش است.
در مقابل مشرف نیز استعفا از فرماندهی ارتش را به تعیین نتیجه انتخابات ریاست جمهوری موکول کرده و گفته تنها در صورتی که مجدداً به ریاست جمهوری انتخاب شود، پیش از ادای سوگند از فرماندهی ارتش استعفا داده و به عنوان یک فرد غیر نظامی وارد دفتر ریاست جمهوری می‌شود.
اما با این که مشرف در رای‌گیری 6 اکتبر در پارلمان و شوراهای استانی استان‌های سند، پنجاب، بلوچستان، و استان‌های مرزی شمال غرب (وزیرستان) با اکثریت چشم‌گیر آراء به پیروزی رسیده است، با حکم دادگاه عالی که نتیجه رسمی انتخابات ریاست جمهوری را منوط به حکم نهایی دادگاه درباره دو پرونده اخیر کرده است، هنوز رئیس جمهور تلقی نمی‌شود و این امر باعث پیچیده‌تر شدن شرایط موجود در پاکستان شده است.
بی‌شک در چنین شرایطی، دردسر سازی مجدد نواز شریف آخرین چیزی است که مشرف آرزوی دیدن‌اش را دارد.
نواز شریف ماه گذشته میلادی نیز سعی کرد با زیر پا گذاشتن توافقی که در فاصله کوتاهی پس از کودتای 1999 با وساطت شیوخ سعودی بین او و برادرش، شهباز شریف، از یک سو و دولت مشرف از سوی دیگر امضا شده بود، به پاکستان بازگردد.
او تا سال 2005 فاقد گذرنامه بود و چاره‌ای جز اقامت اجباری در عربستان سعودی نداشت. اما پس از این تاریخ با دریافت گذرنامه‌ای که به او اجازه محدود سفر به بریتانیا را می‌داد (به بهانه عیادت پسرش که در بیمارستانی در لندن بستری بود) به آن جا رفت و فعالیت‌هایی علیه مشرف را آغاز کرد که از آن جمله می توان به توافقنامه‌ای پنهانی با بوتو اشاره کرد که در ماه مه 2005 به امضای طرفین رسیده است.
شریف در ادامه این فعالیت‌ها، چند ماه پیش زمانی که رو در رویی دولت مشرف و نظام قضایی پاکستان بر سر تلاش نافرجام مشرف برای برکنار قاضی افتخار محمد چودهری، رئیس دیوان عالی به اوج خود رسید، از فرصت استفاده کرد و با ارائه دادخواستی جدید خواستار تغییر حکم دولت شد که او و برادرش را از بازگشت به پاکستان منع می‌کرد.
دادگاه عالی پاکستان پس از بررسی این دادخواست، 23 اوت سال جاری اعلام کرد منع قانونی برای بازگشت این اشخاص به خاک پاکستان وجود ندارد. دولت به این حکم معترض بود و مدعی بود نواز شریف در قبال استردادش به عربستان سعودی و اجتناب از محاکمه به جرائم فساد مالی و اقدام علیه امنیت ملی متعهد شده تا سال 2010 به پاکستان باز نگردد.
در پی صدور این حکم، شریف همراه خانواده‌اش 10 سپتامبر به پاکستان بازگشت اما مقامات دولتی پاکستان او را از فرودگاه به محل نامعلومی برده و پس از چند ساعت مجدداً با هواپیما به جده عربستان بازگرداندند. البته غائله به همین جا ختم نشد و نیروهای امنیتی تا چند روز پس از بازگشت شریف به عربستان با هواداران او در خیابان‌های شهرهای مختلف پاکستان از جمله اسلام‌آباد و کراچی درگیر بودند. شرایط فوق‌العاده در استان پنجاب، محل تولد شریف که اکثریت ساکنان‌اش از هواداران سرسخت او هستند تا قریب یک هفته ادامه داشت.
اکنون در حالی که کمی بیشتر از یک ماه از آن حادثه می‌گذرد و شرایط بحرانی پاکستان از قبل نیز بغرنج‌تر شده، راجا ظفر الحق، رئیس حزب مسلم لیگ نواز، سه‌شنبه گفت: «هدف [شریف] بازگشت به پاکستان است ... به زودی این حزب ملاقاتی عمومی در لندن خواهد داشت که طی آن درباره تاریخ بازگشت مجدد نواز شریف به پاکستان تصمیم گرفته می‌شود.»
مقامات دولتی پاکستان در مرتبه قبل، پس از بازگرداندن شریف مدعی شده بودند او در مواجه با این انتخاب که در صورت ماندن با اتهامات متعدد فساد مالی روبرو و محاکمه می‌شود، گزینه بازگشت به عربستان را برگزیده است، این در حالی است که اگر او مجدداً به پاکستان بازگردد، مقامات دولتی دیگر چنین حربه‌ای برای بازگرداندن او در اختیار ندارند. مشرف با امضای قانونی که هدف از آن زمینه‌چینی بازگشت بوتو بود، 5 اکتبر سال جاری تمامی پرونده‌های فساد مالی علیه سیاستمداران مخالف دولت را کان لم یکن تلقی کرد.
البته این قانون مورد مخالفت نظام قضایی پاکستان قرار گرفته و ممکن است دادگاه پاکستان آن را غیر قابل اجرا بداند که در آن صورت نه فقط شریف از این ناحیه متضرر خواهد شد بلکه تداوم همکاری‌های مشرف و بوتو نیز به خطر خواهد افتاد.
در حال حاضر به نظر می‌رسد همه چیز به حکم دادگاه عالی بستگی پیدا کرده است. در صورتی که این دادگاه در جلسه فردای خود علیه مشرف رای بدهد این خطر وجود دارد که مشرف با اعلام شرایط فوق‌العاده و حکومت نظامی تمام نهادهای مدنی را منحل کند و قبضه قدرت را محکم‌تر از پیش در اختیار بگیرد (هر چند که خود مشرف و مقامات دولتی این مساله را تکذیب کرده‌اند و گفته‌اند به حکم دادگاه احترام می‌گذراند). اما در صورتی که دادگاه به نفع مشرف رای دهد احتمال بروز درگیری‌های خیابانی و بالا گرفتن اعتراضات مردمی علیه حکومت مشرف وجود دارد.
در این بین حالت سومی نیز وجود دارد (و احتمال آن نیز کم نیست)؛ این که دادگاه عالی ادامه دادرسی را به جلسه‌ای دیگر موکول کرده و برزخ مشرف را طولانی‌تر کند. این شرایط موجب می‌شود مشرف نتواند آن چنان که وعده داده از مقام فرماندهی ارتش کناره‌گیری کند و این معنای رو در رو قرار گرفتن او با بوتو خواهد بود که ممکن است به قیمت منتفی شدن احتمال ائتلاف حزب مردم و مسلیم لیگ قاعد اعظم تمام شود.
شاید به همین خاطر مشرف چند روز پیش از بوتو خواست که تاریخ بازگشت‌اش را به پاکستان تا پس از تعیین تکلیف دادگاه عالی به تعویق بیاندازد. بوتو هنوز مطلبی درباره پذیرش یا رد این درخواست اعلام نکرده است.
مشرف امیدوار است از طریق ائتلاف با بوتو و استفاده از محبوبیت حزب مردم پاکستان بتواند افول محبوبیت خود و حزب متبوع‌اش را در انتخابات عمومی که اواسط ژانویه سال آینده میلادی برگزار می‌شود، جبران کرده و اکثریت کرسی‌های پارلمان را از آن خود کند. در نتیجه برهم خوردن این ائتلاف برای مشرف به معنای تشکیل دولت حزب رقیب در دوران ریاست جمهوری وی است که علاوه بر تشدید کشمکش‌های سیاسی او را از رسیدن به اهداف سیاسی و اقتصادی‌اش در پاکستان بازمی‌دارد.
به اعتقاد تحلیل‌گران مسائل پاکستان، بازگشت احتمالی شریف به کشور در چنین شرایطی موجب وخیم‌تر شدن جو بلاتکلیفی حاکم بر فضای سیاسی پاکستان می‌شود.
به گفته حق، شریف که در حال حاضر در عربستان سعودی به سر می‌برد به زودی برای برنامه‌ریزی بازگشت مجددش به پاکستان، به لندن سفر می‌کند. یکی دیگر از مقامات ارشد حزب نواز شریف یک روز پیش از حق اعلام کرده بود که این نخست وزیر مخلوع پاکستان در ماه نوامبر بار دیگر به این کشور بازمی‌گردد.
شریف در سال 1999 طی یک کودتای بدون خونریزی توسط فرمانده ارتش، مشرف، از کار برکنار شد. مشرف از آن زمان تا کنون چه در قالب رئیس موقت حکومت و چه در مقام رئیس جمهور به طور همزمان رهبری سیاسی و فرماندهی نظامی پاکستان را در اختیار داشته است که خلاف قانون اساسی پاکستان به شمار می‌رود. این مساله اساس شکواییه‌های مطرح در دادگاه عالی پاکستان را علیه او تشکیل می‌دهد.
نظر شما :