شماره 76 مجله بخارا منتشر شد
مروری داریم بر آنچه در این شماره می خوانیم:
یادداشت سردبیر
دولت‌آبادى، نویسندهای از تبار بیهقی/ علی دهباشی 8
دو شعر برای محمود دولتآبادی
دو شعر برای محمود دولتآبادی/ دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی 11
ادبیات جهان
دومین رمان بزرگ غرب/ ی.ام. فارستر/ دکتر عزت‌اللـه فولادوند 15
فلسفه
مارکسیسم عامیانه به سان «ایدئولوژی منتشر در فضا» / دکتر داریوش شایگان 26
نقد ادبی
نقش تاریخی و خلاقیت فردی/ دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی 36
رویکرد سیستماتیک به قصه‌نویسی در قالب نثر مدرن/ نسرین رحیمیه/ مهرزاد ملکان 46
اسطورة کیخسرو در شاهنامه/ دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور 57
زبان‌شناسی
زبان در خدمت باطل/ دکتر محمدرضا باطنی 75
ایرانشناسی
تازه‌ها و پاره‌های ایرانشناسی (66)/ ایرج افشار 83
قدمت پاسارگاد و تخت‌جمشید/ جلیل اخوان زنجانی 119
چهارراه سرچشمه تهران/ دکتر ابراهیم تیموری 132
پروفسور فراگنر، استادی خستگی‌ناپذیر/ دکتر نصرت‌اللـه رستگار 159
گفتگو با پروفسور فراگنر/ فریبا امینی 167
آویزه‌ها
آویزه‌ها (10)/ میلاد عظیمی 173
شعر فارسی
چهار شعر از پرتو نادری 183
ققنوس در آتش/ رضا مقصدی 185
زمزمه/ حسین اکبری (سِمن) 189
سروده‌ایی از هایده کسمایی 190
شعر جهان
در راه قونیه: حسن طاغ/ آن ماری شیمل/ دکتر توفیق سبحانی 192
دو شعر از جورج سفریس/ عبداللـه کوثری 193
سه شعر از بوریس پاسترناک/ دکتر پرویز ناتل‌خانلری 199
دربارة هدرمک‌هیو/ سیما سلطانی 202
آنچه او می‌اندیشید/ هدرمک‌هیو/ سیما سلطانی 206
ادبیات
دکتر جلال خالقی و فن تصحیح متون/ دکتر محمود امیدسالار 211
شرقی در کار نیست(خواندن اورهان پاموک)/ کریستوفردوبلگ/ گلبرگ برزین 217
تئاتر
نه دلیل دوست‌داشتنی بودن آنتوان چخوف/ سوسن وکیل‌زاده 235
عکاسی
جیمز جویس در پاریس، آخرین سالها، آخرین عکسها/ گیزل فروند/ فرزانه قوجلو 243
جشن‌نامه محمود دولتآبادی
در زادروز آن که دولتش آباد/ بهرام بيضايى 260
سالشمار محمود دولتآبادی/ مهناز عبداللـهی 261
توفان خیال در اقلیم باد/ سیمین بهبهانی 269
سیما - نگاشت/ سیمین بهبهانی 279
عکسنامه محمود دولت‌آبادى 281
آثار دولتآبادی اکنون نوکلاسیک است/ بهاءالدین خرمشاهی 306
نوای نقال در کلیدر/ دکتر محمدرضا قانون‌پرور 311
با مادیان سرخ یال‌امرو‌القیس/ مهدی فیروزیان 316
نامه‌های سيدمحمدعلى جمالزاده به محمود دولتآبادی 321
محمود دولتآبادی در کنفرانس نروژ/ آندره وست/ مزدک شفیعیان 331
نگاهی به ترجمه‌های آلمانی آثار دولتآبادی/ دکتر سعید فیروزآبادی 337
آثار دولت‌آبادى 346
تاریخ
ایرانیان، تاریخ باستان میانه، و امروز ایران/ دکتر محمدعلی همایون کاتوزیان/ دکتر حسین شهیدی 374
بررسی یک نامة تاریخی/ امیر آروند 400
دکتر محمد مصدق در پهنة آموزش و دانش (2)/ دکتر ناصر تکمیل همایون 406
حسن صدر، خطیب و نویسندة دلیر/ دکتر فضل‌اللـه رضا 414
یادگار
نامه‌های دکتر منوچهر مرتضوی به ایرج افشار 432
قلم‌رنجه
قلم‌رنجه (4)/ بهاءالدین خرمشاهی 469
گزارش
خطاب به حافظ فرمانفرمائیان/ ایرج افشار 478
گزارش مراسم رونمایی کتاب «آمیزش افق‌ها»/ سحر کریمی‌مهر 482
بازگشت امیرکبیر به ایران/ محمدحسن حامدی 493
تاریخ نشر
تاریخ نشر کتاب در ایران (7)/ عبدالحسین آذرنگ 510
مطبوعات
بخش فارسی روزنامه لواءِالاسلام: برلین، 1299-1301/ دکتر ناصر‌الدین پروین 521
ملک‌الشعرای بهار و مبارزه در راه صلح/ محمد گلبن 532
خاطرات
با استاد سيدمحمد محیط طباطبایی در بامیان/ محمد آصف فکرت 541
خاطراتى از خواهرم هما/ ویکتوریا دانشور 547
جعبة آینه کتاب
جعبه آینة کتاب (2)/ محمدافشین وفایی 551
بررسی و نقد کتاب
درباره کتابِ: «در جستجوى صبح» تأليف عبدالرحيم جعفرى/احمد مهدوى دامغانى 569
از تخت جمشید تا کاخ سفید (خاطرات باربارا والترز)/ محمود طلوعی 587
نگاهی به کتاب معماهای تاریخی یا رازهای ناگشوده در تاریخ معاصر ایران/ علی‌اصغر سعیدی 591
تأثیرگذاری ساسانیان/ وستا سرخوش کرتیس/ مهرزاد ملکان 597
آلیس در بستر(نمایشنامه‌ایی از سانتاک)/ ترانه مسکوب 601
به جستجوی تو(دربارة کتاب شاملوشناسی)/ هاشم بناپور 603
دربارة مرگ در دوردست/ الوند بهاری 606
فرار از وضع موجود (درباره سفرنامة حاج سياح)/ آمنه ابراهیمی 609
شب سیلونه
گزارش شب اینیاتسیوسیلونه/ شهاب دهباشی 614
جایگاه سیلونه در ادبیات ایتالیا/ آلبرتوبراداینی/ دکتر رامسین بیت جم 616
اینیاتسیوسیلونه و ابروتزو/ پروفسور کارلوج.چرتی 620
دربارة ماهیت ترجمه/ رضا قیصریه 624
اهمیت مهدی سحابی در ترجمه آثار ادبیات ایتالیا/ منوچهر افسری 627
فونتامارای سیلونه، فونتامارای لیتزانی: از رمان به فیلم/ آنتونیا شرکاء 632
آثار اینیاتسیوسیلونه در زبان فارسی/ علی دهباشی 636
رمان نان و شراب را چگونه ترجمه کردم/ محمد قاضی 647
آخرین دیدار با اینیاتسیوسیلونه/ دومنيکوپوزینو/ مصطفی قریب 653
یاد و یادبود
جعفرقلی در کوهسار و کویر(به یاد مهندس جعفرقلی افشار قاسملو)/ ایرج افشار 660
رفتند یکان‌یکان فرازآمدگان(در سوگ مسعود برزین)/ دکتر امیرهوشنگ کاووسی 665
خاموشی مورخ تاریخ مطبوعات ایران/ علی دهباشی 667
نسیم(به یاد دکتر علی‌محمد حق‌شناس)/ کاظم کردوانی 671
یکی از بزرگان بی‌نظیر(در سوگ دکتر منوچهر مرتضوی)/ دکتر توفیق سبحانی 672
و در سرمقالۀ این شماره به قلم علی دهباشی چنین می خوانیم :
دولت‌آبادى ، نویسندهای از تبار بیهقی
نویسندگانی هستند که شاید منتقدان بتوانند، و به یقین می‌توانند، به نقّادی چند و چونِ آثارشان بنشینند، اما در جایگاه و موقعیت آنها در ادبیات داستانی جایی برای چند و چون نمی‌یابند. محمود دولتآبادی، بی‌گمان، یکی از این نویسندگان است. منتقدان ادبی می‌توانند در بابِ فراز و فرود آثارش بحث‌های فراوان کنند، اما همگان بی‌شبهه پذیرفتهاند و می‌پذیرند که دولتآبادی در ادبیات داستانی ایران یکی از بی‌همتایان است.
اغراق نیست اگر بگوییم که سیمای مردم ایران، به‌ویژه خطۀ خراسان، چنان دقیق و زنده در داستان‌های او توصیف میشود که برای همیشه در دل و جان مخاطبی نقش می‌بندد که شاید هرگز به این خطه سفر نکرده باشد. باز هم اغراق نیست که بگوییم نسلها با کلیدر و جای خالی سلوچ او بزرگ شده‌اند و می‌شوند. چه کسی می‌تواند بلقیس، شیرو، مارال، گل‌محمد، مِرگان، عبدوس و...، این فرزندگان قامت برافراشته‌ی دولتآبادی را از یاد ببرد.
دولتآبادی از پسِ جمالزاده، هدایت، علوی، آل‌احمد، ساعدی، دانشور و... در عرصۀ رمان و داستان‌نویسی ظهور کرده و اینک بر قلۀ رماننویسی نشسته است و در آثارش حقیقتجویی و عدالتخواهی و ظلم‌ستیزی از اولویت اصلی برخوردار است. نقش و مُهر دولتآبادی بر تارک ادبیات داستانی مدرن ایران زده شده است.
تجلیل از نویسنده‌ايی چون او کار ساده‌ای نیست. سالها کار و تلاش و نوشتن چهره‌ايی خشک و جدی و به تعبیر برخی تلخ به این داستاننویس ایرانی بخشیده است اما برای بینندۀ کمی موشکاف‌تر مهربانی عمیق دولتآبادی از پس آن جبین درهم آشکار است، همان‌گونه که در پس تلخی تمام داستان‌هایش می‌توان امیدی را دید که چون نهالی میکوشد تا از چاک چاک زمین بیحاصل سربرکشد و دست بر آسمان و آفتاب ساید.
نویسندۀ محبوب ما اینک هفتمین دهۀ زندگیش را می‌گذارند و پشت سر خواهد گذاشت و هنوز قلمش جوشان و با جوهر وجودش آمیخته است. او از معدود نویسندگانی است که قدر خود و کارش را می‌داند و به درستی به جایگاه خودش در ادبیات معاصر ما واقف است.
آثاری که به قلم دولتآبادی آمده است اکنون جزیی از حافظۀ ادبی و تاریخ مردم ساکن بلندی‌های پامیر، بدخشان، هرات، کابل، بخارا، سمرقند، مرو، خجند، سبزوار، بوشهر، تبریز و ... است. و سرانجام اینکه دولتآبادی موفق شده است در حوزۀ جغرافیای تاریخی زبان فارسی یگانه باقی بماند.
در این شماره ما به وسع خود که هرچند ناچیز است به جشن هفتاد سالگی محمود دولتآبادی نشسته‌ایم. قصدمان یادآوری خاطراتی است که بیش از دو نسل با داستان‌ها و رمان‌های او زندگی کرده است و بس. و جز این دعایش نگویم که رودکی گفته است:
هزار سال بزی، صدهزار سال بزی.
نظر شما :