معامله دوجانبه سوریه

دیپلماسی ایرانی: سفر محمود احمدی نژاد به سوریه دو روز پس از سفرجورج میچل به این کشور، بحث‌ها و گمانه زنی‌هایی را در مورد نقش و موضع سوریه در مذاکرات صلح خاورمیانه به راه انداخته است.

احمدی نژاد پیش از عزیمت به نیویورک در توقفی کوتاه در فرودگاه دمشق به گفتگویی دو ساعته با بشار اسد پرداخت. هرچند از جزئیات این گفتگو گزارش‌های رسمی ‌منتشر نشده اما تحلیل‌گران این مذاکرات را به روند جدید مذاکرات صلح که در هفته‌های اخیر به راه افتاده مرتبط می‌دانند.

پیش از احمدی نَژاد، جورج میچل، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، پنج شنبه هفته گذشته با حضور در دمشق به رایزنی با مقامات سوری در راستای ترغیب این کشور به همراهی با ابتکار جدید دولت آمریکا در مورد روند صلح خاورمیانه پرداخته بود.

میچل در این دیدار در مورد عزم آمریکا بر ادامه روند حل مسائلش با سوریه اطمینان داد و با توجه به نفوذ سوریه بر گروه‌های فلسطینی مخالف صلح، خواستار کمک این کشور به پیشبرد توافق‌های اولیه‌ای شد که آمریکا اخیراً میان طرفین فلسطینی و اسرائیلی در نشستهای واشنگتن و شرم الشیخ برقرار کرده است. او همچنین به بشار اسد اطمینان داد که آمریکا خواهان حل مسائل میان اسرائیل و سوریه نیز هست.

این در حالی است که اخباری از مذاکرات سوریه و اسرائیل با میانجی‌گری ترکیه و فرانسه شنیده می‌شود. روزنامه لبنانی السفیر روز شنبه به نقل از یک منبع رسمی‌ لبنانی نوشت: بار دیگر روند گفتگوی رژیم صهیونیستی با سوریه با میانجی‌گری ترکیه یا فرانسه یا هر دو کشور شروع شده است.

به نظر می‌رسد سفر هفته گذشته جان کلود کوسران، فرستاده رياست جمهورى فرانسه به خاورميانه نیز در همین راستا قابل ارزیابی باشد. شبکه تلويزيونى روسيا اليوم نیز با معنادار خواندن این رایزنی‌ها نوشت: این تحرکات، در قبال سوریه در حالی است که دمشق بارها بر میانجی‌گری بی‌طرف در خصوص مذاکرات تاکید کرده است. این شبکه همچنین نقش ترکیه به عنوان ناظر بر مذاکرات غیرمستقیم سوریه و اسرائیل نظارت اشاره کرده و نوشت: «سوریه چندی پیش به فرستاده فرانسه اطلاع داد که اگر در صدد فعالیت در خط مذاکرات است، باید با ترکیه هماهنگی بکند.» این در حالی است که بشار اسد بارها علناً تصریح کرده که تا وقتی دولت بنیامین نتانیاهو در اسرائیل بر سر کار است با اسرائیلی‌ها به مذاکره نخواهد نشست.

هر چند احمدی نژاد و بشار اسد در پنج سال گذشته بارها با هم دیدار کرده‌اند، با این حال به دلیل فضای حاکم بر خاورمیانه این دیدار مهم‌تر از گذشته ارزیابی می‌شود.  

محمود احمدى نژاد در پايان ديدار با همتاى سورى خود در دمشق با اشاره به شکست مذاکرات سازش، تاکيد کرد: کسانى که مى خواهند جغرافياى سياسى منطقه را به هم بزنند بايد بدانند که در آينده منطقه جايى نخواهند داشت و ملت‌هاى منطقه به عنوان برادران مسلمان اين معادله را به هم خواهند زد.

احمدى نژاد با بيان اين که امروز جبهه مقاومت شکل گرفته و حرکت استقلال‌طلبانه رو به جلو است، تاکيد کرد: امواج ملت‌هاى آزاده براى پيوستن به اين مقاومت هر روز در حال گسترش است. او تصريح کرد که ملت‌هاى منطقه، معادلات آمريکا و رژيم صهيونيستى را به هم مى‌زنند.

تاکید احمدی نژاد به برهم زدن معادلات آمریکا و اسرائیل به مخالفت ایران با روند کنونی مذاکرات صلح خاورمیانه اشاره دارد. با این وجود برخی تحلیل‌گران بیش از آن که این سفر را از لحاظ محتوای مذاکرات مهم بدانند از لحاظ تبلیغاتی آن را مهم ارزیابی می‌کنند و معتقدند این سفر بیشتر یک مانور نمایشی و تبلیغاتی بوده تا یک مذاکره دیپلماتیک جدی. از لحاظ تبلیغاتی دیدار محمود احمدی نژاد با بشاراسد، می‌تواند تداعی کننده این باشد با وجود تلاش آمریکا برای دور کردن دمشق از تهران، رابطه دوستانه میان دو پایتخت همچنان برقرار و مستحکم است.

احمدى نژاد همچنين پيش از ترک تهران نيز هدف از سفر خود به سوريه را در رابطه با تحرکات جديد در منطقه اعلام و خاطر نشان کرد: تهران و دمشق در خصوص مسائل منطقه و جهان تقريبا هماهنگ حرکت مى‌کنند و همواره در مسائل مهم مانند لبنان، فلسطين و عراق و تحرکات غربى‌ها در منطقه با يکديگر مشورت و رايزنى مى‌نمايند تا بتوانند براى مقابله با شيطنت‌هاى غربى‌ها آماده باشند و اين تحرکات را خنثى کنند.

با وجود تاکید احمدی نژاد بر هماهنگی ایران و سوریه، سوریه در مذاکرات اخیر فلسطینی‌ها و اسرائیل مشی متفاوتی از ایران دری پیش گرفته است. در حالی که مقامات ایران مواضع تندی علیه مذاکرات اخیر اتخاذ کردند و محمود عباس را فاقد مشروعیت برای مذاکره دانستند، سوریه ترجیح داده در این مورد سکوت کند و به نظر می‌رسد منتظر است تا فضا مشخص‌تر شود. دیپلماسی سوریه همانند سال‌های گذشته انتظار برای پایان بحران و استفاده درست از شرایط است. سوریه اصل مذاکرات با اسرائیل را نفی نکرده ولی دولت فعلی اسرائیل را قابل مذاکره نمی‌داند. با این وجود اخباری از مذاکرات غیرمستقیم این کشور با اسرائیلی‌ها منتشر شده است.

به نظر می‌رسد سوریه تلاش می‌کند با عدم موضع گیری صریح و حفظ موقعیت خود در میانه جدال کنونی خاورمیانه قیمت خود را بالا ببرد. سوریه نفوذ نسبی بر حزب الله لبنان و گروه‌های فلسطینی دارد و می‌تواند به کاهش مخالفت این گروه‌ها با روند کنونی مذاکرات کمک کند، از این جهت غرب به سوریه نیازمند است و رایزنی‌های اخیر غربی‌ها با این کشور در این راستا قابل ارزیابی است. از سوی دیگر سوریه به عنوان یکی از متحدین اصلی ایران در منطقه، جایگاه ویژه‌ای برای ایران برای مقابله با فشارهای جهانی دارد. دیدار احمدی نژاد با بشار اسد حاوی این پیام است که سوریه همچنان در کنار ایران است و ایران در کنار سوریه می‌تواند نقش مهمی‌ در تحولات خاورمیانه خصوصا در مسئله فلسطین داشته باشد. به واسطه نیاز این دو جبهه متخاصم سوریه تلاش می‌کند با سیاست صبر و سکوت خود از هر دو جبهه امتیاز بگیرد و قیمت خود را بالا ببرد.