اعراب ایران را دوست دارند یا نه؟

دیپلماسی ایرانی: اعراب با برنامه هسته‌ای ایران موافق هستند یا مخالف؟ این پرسش ماه‌هاست که ذهن آمریکایی‌ها را به خود مشغول کرده است. پرسشی که می‌تواند انگیزه‌ای برای حمله به ایران باشد یا بازدارنده‌ای که ترمز تندروی‌های غرب در برابر ایران را بکشد. حمایت اعراب از برنامه هسته‌ای ایران یا همراهی آنها با ایالات متحده در تحریم و تنبیه این کشور می‌تواند حکم کبریت در انبار باروت خاورمیانه را داشته باشد.

نشریه معتبر فارین پالیسی در تازه‌ترین نگاه خود به پرونده هسته‌ای ایران به یادداشت‌های منتشر شده در این حوزه در چند هفته گذشته اشاره اجمالی می‌کند. شیبلی تلهامی‌ که این یادداشت را برای فارین پالیسی نگاشته، مسئولیت نظرسنجی از اعراب در موسسه زوبگی را در اختیار داشته است. وی با اشاره به تعبیرهای نادرستی که از نتیجه این نظرسنجی شد، می‌نویسد:

دیوید پولاک از موسسه آمریکایی شرق نزدیک در تازه‌ترین تحلیل خود از تعامل یا تقابل اعراب با ایران می‌نویسد: "دلخوری اعراب از باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده هنوز نتوانسته است این کشورها را وادار به پذیرش ایران هسته‌ای یا حداقل استقبال از برنامه هسته‌ای این کشور کند. در این مقاله پولاک به یافته‌های نظرسنجی‌های اخیر در جهان عرب استناد می‌کند. وی با استناد به این یافته‌ها ادعا می‌کند که جهان عرب اندک اندک در مسیر پذیرش ادعای ایران در خصوص دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای قرار گرفته است."

حقیقت این است که نتیجه این نظرسنجی تحت تاثیر برخی حوادث قرار گرفت که در فاصله زمانی چند ماه گذشته در خاورمیانه رخ داد.

نخستین نکته این است که در جهان عرب میان رهبران و افکار عمومی ‌فاصله بسیار است. در نظرسنجی زوبگی هم این افکار عمومی‌اعراب بود که مد نظر قرار گرفت و نه دیدگاه رهبران عرب.

نویسنده این یادداشت برای فارین پالسی در ادامه با استناد به نتیجه این نظرسنجی که در روزنامه لس آنجلس تایمز هم منتشر شد می‌نویسد: اکثریت اعراب ادعای ایران در خصوص تلاش برای دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را باور ندارند. در سال 2010 میلادی، 57 درصد از آنها که از شش کشور در این نظرسنجی شرکت کرده بودند تاکید کردند که ایران به دنبال تسلیحات هسته‌ای است.

مبحث دیگری هم در این خصوص مطرح شد در این خصوص که دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای گامی ‌مثبت برای خاورمیانه است. در خصوص این مبحث اما کشورهای عربی نظر واحدی ندارند. برخی کشورهای عربی که رابطه دوستانه با ایران دارند چندان از تسلیحات در اختیار ایران گلایه ندارند و در برخی کشورها مانند مصر هم سیاست داخلی بر نگاه مردم به ایران و سخنان رئیس جمهوری این کشور تاثیرگذار است. در کشورهای عربی زمان و تحولاتی که در این برهه زمانی رخ می‌دهد تاثیر بسزایی بر نتیجه نظرسنجی‌ها دارد. در کشوری مانند مصر که عامه مردم از سیاست‌های دولت به ستوه آمده‌اند، نتیجه نظرسنجی در خصوص ایالات متحده و ایران از امروز تا فردا تفاوت بسیاری دارد. همزمان با داغ شدن بحث پرونده هسته‌ای ایران، یک بار در ماه‌های آوریل و می‌ و بار دیگر در ماه‌های ژوئن و جولای نظرسنجی انجام گرفت.

نتیجه این دو نظرسنجی اما بسیار با هم متفاوت است. دلیل آن هم در حوادثی نهفته است که در این فاصله زمانی رخ داد. حمله اسرائیل به ناوگان آزادی و کشته شدن نه فعال صلح بر افکار عمومی‌ مسلمانان و جهان عرب تاثیر گذاشت. در همین برهه زمانی بحث در خصوص خلع سلاح هسته‌ای اسرائیل هم بالا گرفت. کشورهای عربی پای خود را در یک کفش کرده‌اند و اصرار دارند که اسرائیل در قامت تنها رژیم دارنده تسلیحات هسته‌ای باید دست از سیاست ابهام بردارد. کشورهای عربی اعلام کرده‌اند که خاورمیانه باید تا سال 2012 میلادی به سمت خلع سلاح هسته‌ای کامل حرکت کند. اسرائیل در زمزه رژیم‌هایی است که به ان پی تی نپیوسته و به نظر می‌رسد که ایالات متحده نیز در خفا از این حرکت اعراب حمایت می‌کند. جهان عرب همواره در برابر ایران استانداردهای دوگانه‌ای را لحاظ کرده است. در شرایطی که از اعراب پرسیده شود که آیا با خلع سلاح کامل خاورمیانه از جمله اسرائیل موافق هستید؟ پاسخ قطعی آنها "بله" خواهد بود.

نویسنده این یادداشت در پایان می‌نویسد: اعراب به هیچ وجه نگاه مثبتی به ایران ندارند. اعراب به دلیل سلطه تاریخی ایران بر منطقه، از این کشور دلخوشی ندارند. حقیقت اما این است که که اعراب، ایران را تهدیدی جدی برای خود نمی‌داند. در حقیقت اگر اعراب در برخی برهه‌های زمانی از برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند من باب علاقه به این کشور نیست بلکه به دلیل عصبانیت از سیاست ‌های غرب و در راس آنها ایالات متحده از دست ایران است. زمانی که از اعراب می‌خواهیم دو کشوری که بزرگترین تهدید علیه امنیت جهان عرب هستند را نام ببرند: پاسخ تمامی ‌آنها یکی است: اسرائیل و ایالات متحده. تنها راه برای شوراندن احساسات اعراب علیه ایران، موفقیت ایالات متحده در برقراری صلح میان فلسطین – اسرائیل است.