آخرین تلاش آمریکا پیش از سفر رییس جمهور روسیه به تهران

در پی سفر نیکلاس سارکوزی به روسیه و گفت و گو با رئیس جمهور این کشور برای تحت فشار گذاشتن ایران، وزیر خارجه آمریکا نیز به مسکو سفر کرد تا شانش خود را در این مورد بیازماید. سفری که بیشتر به فرصتی برای انجام مانورهای دیپلماتیک از سوی ولادیمیر پوتین تبدیل شد.

کوندولیزا رایس، پس از دیدار با مقامات ارشد روسی به صراحت اعلام کرد آمریکا درصدد است تا تحریم های جدیدی را علیه کشورهایی که با ایران همکاری دارند، اعمال کند. وی تاکید کرد این که ایران همچنان جامعه بین الملل را به چالش گرفته، به این معنا است که کشورهای کمک کننده به آن یک تهدید محسوب می شوند.

رایس این سخنان را در حالی ایراد کرد که یکی دیگر از مباحث او و همراه آمریکایی اش، رابرت گیتس با همتایان روسی، طرح بحث برانگیز سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا بود. اما گزارش ها حاکی است که آنها نتوانستند در این مورد به توافق برسند و در نتیجه اختلاف نظرشان بر سر برنامه هسته ای ایران هم به جایی نرسید.

پوتین پیش از شروع مذاکرات طوری صحبت کرد که نشان می داد، طرح سپر دفاع موشکی آمریکا از اهمیت زیادی برخوردار است و پیش از هر تقاضایی از سوی واشنگتن ابتدا باید این موضوع حل و فصل شود.

رييس جمهور روسيه طى این سخنرانى اظهار داشت که معاهده‌ موشک‌هاى هسته‌ ای (INF) که به دوران جنگ سرد تعلق داشته و آمريکا و روسيه را در استفاده از موشک‌هاى کوتاه و ميان برد محدود مى‌کند، ديگر قديمى شده‌ است زيرا ساير کشورها در حال دستيابى به چنين سلاح‌هايى هستند.

پوتين همچنين در گفت‌وگو با فرستادگان آمريکا از آنها خواست تا برنامه‌ استقرار سيستم دفاع موشکى خود در کشورهاى لهستان و جمهورى چک – اعضاى جديد ناتو – را "به زور" به انجام نرسانند. وضعيت کوزوو و پيشنهاد تمديد معاهده‌ موشک‌هاى استراتژيک استارت (START) که در دوران جنگ سرد امضا شده است، از جمله دیگر مباحث مورد گفت و گو بود که با توجه به سخت گیری پوتین در مورد INF ظاهرا پیشرفت چندانی نداشتند.

طی ماه های گذشته در پی به تصویب رسیدن دومین قطعنامه شورای امنیت علیه ایران که واشنگتن را چندان راضی نمی کرد، سومین قطعنامه به سرعت در دستور کار آمریکایی های قرار گرف، این در حالی بود که مسکو چندان رقبتی به همراهی با این قطعنامه از خود نشان نداد.

اکنون برخی از کشورهای اروپایی به همراه آمریکا در حالی تلاش برای اعمال تحریم های جدید خارج از چارچوب سازمان ملل علیه ایران را آغاز کرده اند که به آخرین تلاش ها برای همراه ساختن روس ها با قطعنامه سوم نیز چشم دارند.

پیش از سفر رایس به روسیه، رئیس جمهور فرانسه به این کشور سفر کرد. هنوز محتوای دقیق مذاکرات پوتین و سارکوزی در پرده ای از ابهام است، اما پس از این مذاکرات پوتين صراحتا اعلام کرد که هيچ مدرکى مبنى بر تلاش ايران براى مخفى کردن يک پروژه بمب سازى در پس برنامه‌هاى صلح آميز هسته‌ ای این کشور نديده است.

در واقع دیدار قریب الوقوع رئیس جمهور روسیه از ایران باعث شده است که جبهه موافقان تحریم های جدید در گروه 1+5 شورای امنیت دست به کار شوند تا شاید بتوانند پیش از اقدامی جدید، روسیه را در سخت گیری علیه ایران مجاب کنند.

اعضای این جبهه می دانند که پوتین در سفرش به ایران و دیدار با مقامات ارشد کشورمان ناگزیر است به سوالاتی نظر اهمال کاری در مورد ساخت نیروگاه هسته ای بوشهر پاسخ داده و در نهایت احتمالا ضرب الاجلی را برای اتمام این پروژه نیز اعلام کند. از طرفی سفر پوتین به ایران فرصتی است که اروپائی ها می توانند از آن برای دادن هشداری جدی به تهران بهره ببرند.

همین موضوع باعث شد که رایس به همراه رابرت گیتس به منطقه سفر کنند تا در خلال پرداختن به موضوعات دیگر منطقه ای، آخرین شانس خود در مورد دستیابی به پیشرفت هایی بر سر اختلاف نظرهایشان با روسیه در زمینه های مختلف از جمله ایران را نیز امتحان کنند. در واقع این آخرین فرصت دیپماتیک ییش از سفر پوتین به ایران ( که قرار است در 16 اکتبر ) محسوب می شد تا غرب به رهبری آمریکا نگرانی های خود را در مورد مسئله ایران به روسیه ابلاغ کند. 

اما لحن نه چندان خوشایند رئیس جمهور روسیه در ملاقات با رایس و گیتس و اشاره او به سایر اختلاف نظرهای مسکو و واشنگتن نشان داد که ولادیمیر پوتین هیچ علاقه ای به لحاظ کردن این نگرانی ها در دیدار آتی خود از تهران ندارد.

این لحن تا حدی شبیه به همان برخوردی بود که پوتین در دیدار با سارکوزی از خود نشان داد. رئیس جمهور فرانسه برای اولین بار از زمان به قدرت رسیدنش در این کشور به روسیه سفر کرده بود و انتظار داشت که رفتار صمیمانه تری را از سوی همتای روسی اش شاهد باشد.

اگر چه دولت روسیه پیشتر مخالفت خود را با هر نوع اقدامی جدید خارج از چارچوب سازمان ملل در مورد موضوع هسته ای ایران، ابراز داشته بود، اما دیدارهای اخیر با مقامات اروپایی و آمریکایی در مسکو در موقعیتی صورت می گیرد که روسیه رفته رفته خود را برای برگزاری انتخابات ریاست جمهور ماه مارس آینده آماده می کند.

در چنین موقعیتی که قرار است پوتین پست نخست وزیری در روسیه را برعهده گیرد، بدیهی است که انجام مانورهای سیاسی برای وی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. او با اتخاذ این موضع سرسختانه در مقابل غرب می تواند به مردم عادی کشورش نشان دهد که همچنان به تقویت وجهه جهانی کشورش در عرصه بین الملل ملل پایبند است.

در واقع این دیدارها علاوه بر ارسال پالس هایی مثبت به ایران در آستان سفر پوتین به این کشور، حاوی این پیام به غرب به ویژه اروپا نیز بود که صورت عدم توجه واشنگتن به نگرانی های منطقه ای مسکو از جمله طرح استقرار سپر دفاع موشکی، احتمال بروز یک رقابت هسته ای جدید شبیه به جنگ سرد، چندان هم دور از انتظار نخواهد بود.