آناپولیس، میزبان ناامید صلح خاورمیانه

شهرآناپولیس در ایالت مریلند آمریکا را به عنوان محل برگزاری کنفرانس صلح خاورمیانه در ماه آینده از جانب بوش انتخاب شده است. سخنرانی های جیمی کارتر در کمپ دیوید در سال 1978 منجر به صلح تاریخی اسرائیل و مصر شد. از طرف دیگر تلاش بیل کلینتون در سال 2000 به شکست منتهی شد و آتش جنگ میان فلسطین و اسرائیل را شعله ور ساخت. برخی از رهبران سیاسی جهان گردهمایی مریلند را که این بار نه در مکان تاریخی کمپ دیوید بلکه در آناپولیس، مرکز ایالت مریلند، برگزار می شود به دیده شک و تردید می نگرند.

دولت های عرب نگرانند که دولت بوش  در کنفرانس صلح علیه محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، عمل کند و باعث افزایش مخالفان وی درگروه حماس شده و خاورمیانه با مشکلات بیشتری روبرو کند. بسیاری از اعراب نظر مثبتی نسبت به این کنفرانس ندارند و معتقدند شکاف میان فلسطین و اسرائیل بسیار عمیق است و خانم کاندولیزا رایس نیز در دو ماه گذشته برای موفقیت آمیز بودن این جلسه فعالیت جالب توجهی نکرده است. یکی از سران عرب اظهار داشته است کار زیادی برای انجام دادن وجود دارد اما زمان بسیار کم است.

سران عرب معتقدند که با وجود این که خانم رایس ممکن است این کنفرانس پاییزی را موفقیتی تلقی کند اما دولت آمریکا به خواسته کشورهای اعراب به منظور اعلام یک چارچوب و جدول زمانی برای مذاکرات اسرائیل و فلسطین توجه نخواهد کرد. باید به این نکته توجه کرد که این مذاکرات ممکن است در وضعیت صلح منطقه تاثیر نامطلوب داشته باشد. یکی از سران عرب معتقد است که اگر جلسه طبق پیش بینی اعراب پیش برود همه چیز بدتر خواهد شد. یکی دیگر از سران عرب نیز معتقد است در بهترین حالت با یک فرایند طولانی مدت روبرو خواهیم بود که پس از مدتی ما را به جای اول خود بازمی گرداند. محمود عباس به شدت آسیب می بیند. حماس بسیار خوشحال خواهد بود و خواهد گفت که ما به شما اخطار داده بودیم. ما می خواهیم تحت هر شرایطی از این سناریو اجتناب کنیم.

نخست وزیر اسرائیل، ایهود اولمرت، نیز  اظهار داشته است که کنفرانس آزادتری را ترجیح می دهد.

خانم رایس امیدوار است که این کنفرانس بر مبنای درک دو جانبه آقای عباس و آقای اولمرت پیش برود. وی معتقد است پس از 6 دوره مذاکره دو جانبه، سران دو کشور در تشکیل دولت فلسطین پیشرفت هایی داشته اند. خانم رایس در صدد است چندین کشور عربی از جمله عربستان سعودی و سوریه را به آناپولیس محل برگزاری کنفرانس دعوت کند. عربستان سعودی رییس دوره ای اتحادیه عرب است که صلح میان اعراب را ترویج می کند و سوریه خواهان عقب نشینی اسرائیل از ارتفاعات جولان است. بشار اسد، رییس جمهور سوریه، هفته گذشته اعلام کرد اگر مساله ارتفاعات جولان در کنفرانس مطرح نشود کشورش در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد.  عربستان سعودی نیز مردد است، آنها ترجیح می دهند تا زمانی که پیشرفت قابل ملاحظه ای در تشکیل دولت فلسطین حاصل نشده اقدامی در مورد اسرائیل انجام ندهند. اردن و مصر که پیش از این با اسرائیل صلح کرده اند معتقدند هرگونه شکستی در این کنفرانس به نفع افراط گرایان خواهد بود.

نگرانی های اعراب منجر به بروز تردیدهایی در زمینه فعالیت های بوش برای این کنفرانس شده است.  مثلا اینکه آیا دولت آمریکا اسرائیل را برای دادن امتیازاتی تحت فشار قرار می دهد؟ یکی از مسئولین عرب معتقد است که اعمال سابق این دولت باعث امیدواری نیست. این دولت برای فلسطین کار مثبتی نکرده است. در سال 2002 آنها اعلام کردند که خواستار تشکیل دولت فلسطین هستند اما در این زمینه کار مفیدی انجام ندادند. به نظر می رسد هرکاری که این دولت می کند به یک گره کور تبدیل می شود.

اظهارات اخیر آقای اولمرت درباره نپذیرفتن توافقاتی مانند عقب نشینی ارضی و یا سپردن اداره اورشلیم به فلسطینی ها به این تردیدها دامن زده است. فلسطینی ها برای پایان دادن به این جنگ 60 ساله خواهان باز پس گرفتن اورشلیم هستند.  اعراب معتقدند که شکاف میان اسرائیل و فلسطین بسیار عظیم است. دو هفته پیش وزیر امور خارجه عربستان سعودی ، شاهزاده سعودالفصیل، در گفتگویی با خانم رایس اظهار داشت که اقدامات اسرائیل در کرانه باختری نشان دهنده آن است که تمایلی به مذاکرات جدی وجود ندارد. وی بعدها به خبرنگاران گفت که اسرائیل برای نشان دادن حسن نیتش باید در زمینه فلسطینیان ساکن کرانه باختری و دیوار اسرائیل اقدامات مثبتی انجام دهد.

به نظر می رسد خانم رایس نتوانسته است در این زمینه موفقیتی حاصل کند. نگرانی دیگر اعراب این است که اگر آقای عباس و آقای اولمرت درتعیین چارچوب و زمان مذاکراتشان به توافق نرسند چه خواهد شد. بسیاری از اعراب معتقدند که خانم رایس در این زمینه برنامه ای ندارد. آنها همچنین فکر می کنند که آمریکایی ها پیشنهاداتی جدی برای حل این مساله ندارند و اسرائیل برای پذیرفتن شروط تحت فشار نخواهند گذاشت.

وزیر امور خارجه مصر، احمد ابوالغیظ ، در مصاحبه ای با یک روزنامه عرب اظهار داشته بود که خانم رایس در گفتگوهایش با دیپلمات های عرب بیشتر بر نگرش آمریکایش تاکید داشته است. وی معتقد است تا زمانی که یک چارچوب برای مذاکرات صلح تعیین نشود این کنفرانس به اهداف خود نخواهد رسید و حتی ممکن است تاثیر منفی بر رابطه اسرائیل و فلسطین و حتی رابطه کشورهای عرب اسلامی با کشورهای غربی داشته باشد.

پاییز 7 سال پیش نشست کمپ دیوید با نا امیدی درباره صلح همراه بود. اما هیچ کس نمی داند امسال  آناپولیس آن خاطره را خواهد زدود؟ از قراین چنین بر نمی آید.