ايران، عراق آرام را ترجيح مى‌دهد
نام عراق و ايران اين روزها در صحنه معادلات منطقه‌اى به هم گره خورده است. از هفتمين روز از ماه مارس که براى عراقى‌ها روز شرکت در انتخابات بود تا امروز که در گوشه و کنار خيابان هاى بغداد و بصره نام ائتلاف به گوش مى‌رسد، ايران و ميزان نفوذ اين کشور بر مسائل داخلى عراق پاى ثابت بسيارى از تحليل‌هاى سياسى بوده است.
همزمانى اعلام نتيجه نهايى انتخابات با حضور برخى مقام‌هاى عراقى در تهران بر حجم اين گمانه‌زنى‌ها افزود. در اين ميان اياد علاوى شيعه سکولارى که توانست در اين انتخابات رتبه نخست را به خود اختصاص دهد، چندى پيش ادعا کرد که تهران نمى‌گذارد وى با حق قانونى خود که کرسى نخست وزيرى است، برسد. درست ساعاتى پس از اين اظهار نظر بود که عمار الحکيم که رياست ائتلاف ملى عراق را عهده دار است و بسيارى او را نزديک به ايران مى‌دانند، تعارف با نورى مالکى نخست وزيرى فعلى را به حاشيه رانده و تاکيد کرد که ائتلافش در ساختار دولتى حاضر خواهد شد که اياد علاوى و ليست العراقيه نيز در آن حضورى چشمگير داشته باشند.
در اين ميان روزنامه امريکايى نيويورک تايمز امروز خبر يک بخش خاورميانه خود را به درخواست ايران براى حضور اهل تسنن در ساختار حاکميت عراق اختصاص داده است. اين روزنامه گزارش خود را با اين جمله‌بندى آغاز مى‌کند: ايران که همواره نقش ميانجى را در مناقشه‌هاى داخلى عراق بر عهده داشته است، از شيعيان خواست تا با سهم دادن به اهل تسنن، اين طيف را نيز در قدرت سهيم کنند. اين بيانيه در حقيقت فصل الختام بسيارى از ادعاهايى ست که تهران را مسئول ناآرامى‌ها در عراق مى‌داند. اعراب از نخستين روزهاى شکل گرفتن دولت نورى مالکى او را سياستمدارى نزديک به ايران دانسته و اعتقاد داشتند که تهران به دنبال روى کار آوردن شيعيان به عنوان تنها قدرت واحد در عراق است.
اين روزنامه امريکايى با مطرح کردن شک و شبهه در مورد اين موضع‌گيرى ايرانى‌ها مى‌نويسد: مشخص نيست که چرا امروز و در چنين شرايطى ايران درخواست تقسيم قدرت ميان شيعيان و اهل تسنن را دارد اما به هر حال اين موضع گيرى مى‌تواند موفقيتى چشمگير براى اياد علاوى باشد که تهران را بزرگترين سد پيش‌روى خود براى نخست وزيرى مى‌دانست. البته مالکى نيز همواره رابطه حسنه خود با تهران را حفظ نکرده بود و بسيارى از تحليل گران اعتقاد داشتند که کانديدا محبوب ايرانى‌ها در اين انتخابات اگر علاوى نبوده مالکى هم نيست.
اين تغيير رويکرد در استراتژى ايرانى‌ها همان‌قدر به نفع اياد علاوى است به ضرر نورى مالکي. مالکى براى غلبه بر ائتلاف احتمالى علاوى با ديگر احزاب، عزم خود را براى تشکيل بزرگترين ائتلاف سياسى در پارلمان که در اختيار شيعيان باشد، جزم کرده بود. در شرايطى که تمامى رسانه‌هاى بين‌المللى تغيير در روش ايران در مواجهه با نورى مالکى را ضربه‌اى به ائتلاف دولت قانون مى‌دانند، سخنگو دفتر نخست وزيرى با بى‌اهميت خواندن آن گفت: نخست وزير هم پيش از اين بارها تاکيد کرده بود که دولت مرکزى بايد آميخته‌اى از شيعيان، اهل تسنن و کردها باشد.
سفير ايران در عراق نيز در مصاحبه‌اى مطبوعاتى در اين باره گفت: ائتلاف اياد علاوى که جايگاه نخست را در انتخابات به خود اختصاص داده است نيز بايد در ائتلاف حاکم حضور داشته باشد.
علاوى و مالکى هر دو از همان نخستين روزهاى اعلام نتيجه نهايى انتخابات آب پاکى را بر دستان ميانجى‌گرهاى داخلى و منطقه‌اى ريخته و اعلام کردند که از مصالحه ميان ائتلاف دولت قانون و ليست العراقيه خبرى نخواهد بود. البته نورى مالکى تلاش گسترده اى را براى جلب حمايت برخى احزاب سنى حاضر در ليست العراقيه به کار گرفته اما در نهايت ره به جايى نبرده است.
نکته جالب اينجاست که دفتر اياد علاوى درخواست حضور او در تهران براى مذاکرات را داده و دولت ايران نيز از اين پيشنهاد استقبال کرده است. بسيارى از منتقدان علاوى او را براى اين نرمش در برابر تهران به باد انتقاد گرفته‌اند.
با وجود استقبال قدر‌ت‌هاى منطقه اى از موضع گيرى اخير ايران، سفير ايالات متحده در عراق کريستوفر هيل با استناد به سخنان همتاى ايرانى خود در بغداد گفت: توصيه من به ايرانى‌ها اين است که اين موضوع را به عراقى‌ها واگذار کنند.
ايالات متحده در يک سال گذشته هم انتخابات افغانستان را به نظاره نشست و هم در عراق شاهد انتخاباتى بود که غربى‌ها از آن با عنوان پرطمطراق دموکراسى نام مى‌برند. پس از بيستم آگوست سال 2009 ميلادى بزرگترين اشتباه امريکايى‌ها دخالت در روند انتخابات و حمايت از حامد کرزاى بود. تمام حاشيه‌هاى پس از انتخابات و سخنان اخير کرزاى که غربى‌ها را متهم به دخالت در روند انتخابات کرد، از همين حرکت نسنجيده امريکايى‌ها در کابل نتيجه گرفت. در عراق اما، کاخ سفيد اشتباهات گذشته را تکرار نمى‌کند و اين‌‌بار ترجيح مى‌دهد حداقل در ملاعام از هيچ نامزد يا کانديدايى حمايت نکند. شايد يه همين دليل باشد که کريستوفر هيل در اين خصوص با کنايه‌اى به موضع جديد ايران مى‌گويد: دولت عراق در خاک اين کشور و نه در خاک هيچ کشور همسايه‌اى شکل مى‌گيرد. اين درخواست حداقلى عراقى‌ها از سياستمداران‌شان است.
قاسم العطيه از تحليل گران مسائل عراق در لندن در گفتگويى با نيويورک تايمز در اين خصوص مى گويد: موضع‌گيرى اخير ايرانى‌ها نشان‌دهنده چرخش جدى در مواضع آنها بود. ايرانى‌ها مى‌خواهند همان نقشى را در عراق داشته باشند که سوريه در لبنان داشت. ايران هم مى‌خواهد چند ماه آينده در عراق با خير و خوشى سپرى شود تا برنامه عقب نشينى نيروهاى امريکايى از اين کشور به دلايل ناامنى سياسى و نظامى در عراق به تعويق نيفتد.
نظر شما :