دوباره توپ به زمین ایران افتاد؟

دیپلماسی ایرانی: شاید مهمترین واکنش در برابر خبر آغاز غنی سازی تا مرز بیست درصد از سوی ایران را از سوی کاخ سفید و از زبان باراک اوباما شاهد بودیم. رئیس جمهور امریکا صراحت بیانی را انتخاب کرد که در آن کمتر از گذشته به فرصت‌های تعامل و دیپلماسی اشاره شد. اوباما از تلاشی فراگیر برای تشدید مجازات‌ها علیه ایران گفت، از روسیه برای مواضعی که در برابر ایران اتخاذ کرده تشکر کرد و از پیش بینی اقدام چین در حمایت از تحریم‌ها خودداری کرد و گام بعدی در مقابل ایران را تنها و تنها تحریم دانست.

این لحن قاطع و تلخ بلافاصله با سخنان سخنگوی وزارت خارجه امریکا تعدیل و شیرین شد. فیلیپ کرولی از پیشنهاد امریکا برای کمک به ایران در دریافت ایزوتوپ‌های پزشکی خبر داد و این اقدام را گامی در جهت اعتماد سازی وصیف کرد.

به گفته او "این پیشنهاد همچنین برای اعلام این نکته است که غنی‌سازی اورانیوم در حد ‪ ۲۰درصد برای راکتور تهران برای تولید ایزوتوپ با هدف درمان بیماران سرطانی غیر ضروری است."

درست بر همین نکته برخی صاحب نظران هسته‌ای نیز انگشست گذاشتند و تاکید کردند که اقدام تهران برای غنی سازی اورانیوم تا مرز بیست درصد بیش از نیازش برای مصارف راکتور تهران با کاربردهای تحقیقاتی و پزشکی است.

شاید برخی تحلیل‌گران این پیشنهاد قابل توجه امریکا را عقب نشینی کاخ سفید در برابر اقدام تهران یعنی آغاز غنی سازی تا مرز بیست درصد بدانند اما بیشتر به نظر می‌رسد که سخنان قاطع اوباما و سپس پیشنهادی برای کمک، دور ابزار شناخته شده سیاست چماق و هویج باشد. از یک طرف سخت‌گیری را با ابزار تحریم نشان باید داد و از سوی دیگر پیشنهادی برای کمک مطرح باشد کرد و چنانچه تهران دست کمک را همچنان کنار زند، تحریم با شدت بیش از گذشته راه خود را پی گیرد.

البته شرایط برای اعمال تحریم و اجماع در اجرایی ساختن تحریم‌ها علیه ایران پیش از آغاز غنی سازی تا مرز بیست درصد در ایران نیز فراهم آمده بود اما این بار واشنگتن با نشانه گرفتن نیاز اصلی در راکتور تهران، گام ایران در آغاز غنی سازی را اقدامی فارغ از نیاز و ابزاری کاملا سیاسی نشان می‌دهد که شک و تردید را برای اعمال روش‌های سخت و تحدید کننده برای کلیه تصمیم گیران شورای امنیت مسدود می‌کند. باراک اوباما اعلام کرده است که ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ طی چند هفته آینده مجموعه‌ای از تحریم‌های جدی را علیه ایران آماده خواهند کرد. او گفت که کشورش از طرق مختلف به ایران نشان خواهند داد که خط مشی اتمی این کشور برای جامعه بین المللی غیرقابل قبول است.

در همین حال علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که "در صورتی که کشورهای غربی سوخت مورد نیاز برای رآکتور اتمی تهران را تامین کنند، تهران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف خواهد کرد."

این گفته درست مترادف جمله مقام‌های ایران طی این روزهاست که اعلام کردند آغاز غنی سازی تا بیست درصد منافاتی با مبادله سوخت ندارد. حالا این سوال مطرح می‌شود که اگر با تامین سوخت راکتور تهران همه مشکلات برطرف خواهد شد آیا تهران پیشنهاد امریکا برای کمک به دریافت ایزوتوپ‌های پزشکی را خواهد پذیرفت؟

به نظر می‌رسد که تهران همان طور که پیشنهاد اولیه مبادله سوخت را که اولین بار امریکا مطرح ساخت، بنا به دلایل خود نپذیرفت این بار هم تا محقق نشدن خواسته و شروط ایران با این کمک موافقت نخواهد کرد. شاید بحث پذیرفتن یا نپذیرفتن ریشه در فضای حاکم بر روابط ایران و امریکا داشته باشد اما هر چه هست ایران باید گام بعدی را انتخاب کند و به این ترتیب باز هم توپ در زمین ایران افتاده است.