احتمال رو در رویی سوریه و اسرائیل، پرونده تازه خاورمیانه

روز پنج شنبه 6 سپتامبر شبکه خبری العربیه در یک خبر فوری خبر از بمباران مناطقی در شمال از سوریه توسط جنگنده های اسرائیلی داد. ساعاتی پس از آن دولت ترکیه اعلام کرد، جنگنده های اسرائیلی حریم هوایی آن کشور را نقض کرده و پروازهای غیر قانونی را انجام داده اند. آنکارا در اعتراض به این اقدام اسرائیل نامه اعتراض آمیزی به دولت تل آویو ارسال کرد. نامه ای که با گذشت 10 روز از زمان ارسال آن هیچ خبری مبنی بر پیگیری آن توسط دولت ترکیه مخابره نشده است.

بمباران مناطقی از سوریه توسط جنگنده های اسرائیلی، به دلایل نامعلومی در رسانه های خبری به ویژه رسانه های خبری غربی انعکاس چندانی نیافت. دولت سوریه نیز تا مدتی نسبت به این حادثه که به نظر می رسد، باعث ایجاد شوک در میان مقام های سوری شده بود، سکوت اختیار کرد و ترجیح داد، اظهار نظری در این زمینه نکند.

بعد از ظهر روز جمعه 7 سپتامبر یک فرمانده نیروی هوایی اسرائیل در مصاحبه با رادیو اسرائیل خبر حمله جنگنده های اسرائیلی به شمال سوریه را تایید کرد و گفت: «جنگنده های ما نقاطی را در شمال سوریه بمباران کرده اند.» این مقام اسرائیلی جزئیات بیشتری در این باره اعلام نکرد.

 تا این روز به نظر می رسید، مخفی کاری مقام های اسرائیلی از یک سو و سکوت رسانه های جهانی در قبال این حمله نظامی از سوی دیگر خبر از وجود اتفاقات مرموزی در پشت پرده اتفاقات جاری میان سوریه و اسرائیل دارد. به ویژه این که ظاهرا تل آویو اصرار دارد، جزئیات این حمله مخفی بماند و دلایل آن بازگو نشود. 

اما با این حال دو شبکه العربیه و الجزیره به طور مرتب اخبار حمله جنگنده های اسرائیلی به شمال سوریه را تعقیب می کردند. روز جمعه 10:30 شب، شبکه العربیه در برنامه پانوراما موضوع حمله جنگنده های اسرائیلی به مناطقی در شمال سوریه را با «احمد الحاج» یک کارشناس سوری در میان گذشت. این مقام سوری تاکید کرد، «هیچ توجیهی برای این حمله وجود ندارد و این اقدام دولت اسرائیل تنها برای تحریک سوریه برای انجام یک جنگ تمام عیار در منطقه است.»  

وی در ادامه افزود: «دولت سوریه به طور کامل این موضوع را پیگیری می کند و تلاش دارد تا یک تصمیم عاقلانه و مدبرانه در برابر این خطای بزرگ اسرائیلی ها اتخاذ کند.»

صبح شنبه 8 سپتامبر شبکه خبری سی ان ان به نقل از مقام های اسرائیلی مدعی شد که جنگنده های اسرائیلی در حمله خود به شمال سوریه مراکز موشک های ضدهوایی آن کشور و همچنین محموله های اسلحه موجود در آن مناطق را بمباران کردند. این شبکه تاکید کرد، در این حمله به هیچ فردی آسیبی وارد نشده است. موضوعی که دولت سوریه نیز آن را تایید کرد. اما این موضوع به سمتی پیش رفت که رفته رفته جزئیات بیشتری از آن بازگو شود.

در روز 12 سپتامبر یک مقام عالی رتبه وزارت دفاع آمریکا جزئیات بیشتری از حمله جنگنده های اسرائیلی به خاک سوریه فاش ساخت. وی گفت: «هدف حمله جنگنده های اسرائیلی به خاک سوریه هشدار به دمشق برای جلوگیری از مسلح ساختن حزب الله برای رو در رویی با اسرائیل بوده است.»

وی درباره جزئیات این حمله گفت: «جنگنده های اسرائیلی قصد داشتند چندین هدف را در خاک سوریه بمباران کنند که با واکنش شدید ضدهوایی های سوریه مجبور به ترک منطقه و بازگشت به اسرائیل شدند.»

پس از این اظهارات گمانه زنی ها برای وقوع یک جنگ تمام عیار میان اسرائیل و سوریه به شدت بالا گرفته است. به گونه ای که بسیاری از کارشناسان احتمال وقوع جنگ میان سوریه و اسرائیل را قریب الوقوع می دانند. اما نکته ای که غامض است این است که بهانه این درگیری چه خواهد بود. زیرا هم دولت اسرائیل و هم دولت سوریه تلاش دارند، با دقت نظر و آگاهی کامل نسبت به مواضع هم به سمت رو در رویی با یکدیگر پیش روند.

واکنش سوریه و گمانه زنی های جنگی

مقام های سوریه سه روز پس از حمله اعلام کردند، حق خود می دانند که به حملات جنگنده های اسرائیلی پاسخی مثبت دهند و در همین راستا پاسخ محکمی نیز به اسرائیل خواهند داد.

مقام های سوریه تا کنون زمان و مکان واکنششان را اعلام نکرده اند اما می توان پیش بینی کرد که دولت سوریه نیز به دنبال یک واکنش برابر در مقابل تجاوز اسرائیل به خاک خود است. با این تفاوت که سوری ها تصمیم ندارند، واکنششان احساساتی و بدون فکر تعبیر شود بلکه درصددند پاسخ آنها مدبرانه و در عین حال تاثیرگذار باشد.

در همین حال سخنگوی سوریه در سازمان ملل نیز هر گونه وجود سلاح موشکی در مناطق مورد ادعا اسرائیل را رد کرد و گفت: «در آن مناطق موشکی وجود ندارد و ادعاهای دولت اسرائیل تصورات واهی بیش نیست.»

عصر روز جمعه 14 سپتامبر «فیصل مقداد» معاون وزیر امور خارجه سوریه نیز اعلام کرد، سوریه نسبت به تجاوز اسرائیل ساکت نمی نشیند و حق خود می داند که پاسخ محکمی به این تجاوز بدهد.

وی درباره زمان واکنش سوریه نیز گفت: «زمان، مکان و چگونگی این واکنش را دولت سوریه خود تعیین می کند.»

مقداد همچنین خبر از ارسال نامه شکوایه دولت سوریه از اسرائیل به شورای امنیت در واکنش به تجاوزهای اخیر آن رژیم به خاک خود داد.

تا این زمان دولت اسرائیل همچنان تلاش می کرد درباره حمله جنگنده های خود به خاک سوریه اظهار نظر مستقیمی نکند و به اظهارات پراکنده مقام های نظامی خود بسنده کند. هیچ کدام از اعضای کابینه اسرائیل اظهار نظری در این باره نکردند. تا این که موضوع واکنش به حمله اسرائیل از زبان مقام های عالی رتبه سوری مطرح شد.

«تساهی هانیگبی» رئیس امور خارجی و دفاع پارلمان اسرائیل اعلام کرده، تل آویو تهدیدهای سوریه را جدی می گیرد و در برابر هر گونه حمله هوایی سوریه به خاک خود دفاع خواهد کرد.

وی که از مشاوران نزدیک «ایهود اولمرت» نخست وزیر اسرائیل نیز محسوب می شود، همچنین گفت: «تجربه ثابت کرده، وقتی سوری ها تهدید می کنند، به آن عمل هم می کنند. ما برای پاسخ به هر واکنشی علیه منافع خود آماده ایم.»

در این میان نکته ای نیز حائز اهمیت است و آن این که به نظر می آید، دولت اسرائیل تلاش دارد، خود را تنها به عنوان مجری جنگ مطرح کند و برای جنجال های سیاسی از حضور آمریکا به عنوان متحد اصلی خود بهره برد. همانطور که مشاهده می شود، دولت آمریکا تبدیل به سخنگوی اسرائیل شده و در صدد توضیح دلایل حمله اسرائیل به شمال سوریه بر آمده است. در حالی که اسرائیل چندان تمایلی برای پاسخگویی در این زمینه ندارد.

هم زمان با این وقایع گروه تحقیقات استراتژیک ارتش اسرائیل وابسته به دانشگاه تل آویو نسبت به امکان وقوع جنگ همه جانبه میان سوریه و اسرائیل هشدار داد و از دولت اسرائیل خواست که از افزایش تنش های جاری با دمشق اجتناب کند.

 «دانی بروکوویچ» رئیس این گروه هشدار داد، مردم و سربازان اسرائیلی اکنون در وضعیتی نیستند که بخواهند به فکر رو در رویی با ارتش سوریه باشند و از این رو دولت اسرائیل باید از ایجاد هر گونه آشوبی که در نهایت به شعله ور ساختن آتش جنگ منتهی شود، اجتناب کند.

پیش از این نیز بارها مقام های اسرائیلی نسبت به هر گونه درگیری میان اسرائیل و سوریه هشدار داده بودند. این هشدارها از یک سو و برخی تحرکات نظامی علیه منافع سوریه از سوی دیگر نشان می دهد که اختلاف هایی بر سر رو در رویی با سوریه در درون خود اسرائیل وجود دارد.

به این معنا که عده ای درصدد رو در رویی نظامی با سوریه و عده ای نیز درصدد جلوگیری از هر گونه درگیری این چنینی هستند.

«گابی اشکیناتزی» رئیس ستاد ارتش اسرائیل بارها اعلام کرده، هیچ مدرکی که نشان دهد، سوریه قصد حمله به اسرائیل را دارد در دست نیست و هیچ تحرک نظامی نیز در مرزهای جولان و سوریه با اسرائیل مشاهده نشده است.

وی همچنین هشدار داده است که اجازه ندهید، اظهارات جنگ طلبانه، سوری ها را برای انجام عملیات نظامی علیه ما تحریک کند.

در مقابل برخی فرماندهان اسرائیلی در نشست های خبری متعدد خود اظهارات افرادی چون اشکیناتزی را خوشبینانه دانسته و مدعی شده اند که سوریه در مرز های خود با اسرائیل دست به افزایش تدابیر نظامی و جنگی زده است.

طرح پرونده هسته ای تازه در منطقه

در همین حال «اندرو سیمیل» معاون وزارت امورخارجه آمریکا در امور مبارزه با انتشار سلاح های هسته ای اعلام کرد، سوریه درصدد دست یابی به سلاح هسته ای است و بمباران مناطقی از شمال آن توسط جنگنده های اسرائیلی نیز در حقیقت بمباران مکان های مشکوک به وجود تاسیسات هسته ای بوده است.

وی همچنین مدعی شد که سوریه از طریق بازار سیاه تماس هایی با مقام های کره شمالی برای دست یابی به تاسیسات هسته ای برقرار کرده است.

سیمیل همچنان احتمال استفاده سوریه از شبکه هسته ای عبدالقدیر خان پدر اتمی پاکستان را مردود ندانست و گفت: «ممکن است سوریه از طریق بازار سیاه عبدالقدیر خان نیز درصدد دستیابی به تاسیسات هسته ای باشد.»

انتشار این خبر آن چنان غیر منتظره بود که «شان مک کورمک» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نسبت به این اخبار ابراز بی اطلاعی کرد و گفت: «تا کنون وزارت امور خارجه آمریکا مدرکی مبنی بر تلاش سوریه برای رسیدن به تاسیسات هسته ای به دست نیاورده است.»

«کریستوفر هیل» مشاور و مذاکره کننده ارشد آمریکا درباره فعالیت های هسته ای کره شمالی نیز وجود این ارتباط میان سوریه و کره شمالی را مردود دانست و گفت: «گرچه باید فعالیت های هسته ای کره شمالی را به طور کامل تحت نظر داشت اما گمان نمی کنم هیچ ارتباط هسته ای میان کره شمالی با سوریه وجود داشته باشد.»

برخی تحلیلگران نزدیک به منافع دولت سوریه نیز چنین اظهاراتی را تنها توجیهی برای حمله جنگنده های اسرائیلی می دانند. «احمد الحاج» در مصاحبه با رادیو سوا گفته است که «آمریکایی ها برای همکاری های هسته ای میان سوریه و اسرائیل به مذاکرات بشار اسد رئیس جمهوری سوریه با مقام های عالی رتبه کره شمالی که چندی پیش انجام شده، استناد می کنند. اما در آن مذاکرات هیچ صحبتی میان طرفین برای دست یابی به انرژی هسته ای صورت نگرفته است.

 گرچه تمام کشورهای جهان می توانند از انرژی صلح آمیز هسته ای استفاده کنند. اما با این حال سوریه در این زمینه هیچ اقدامی انجام نداده است. مذاکرات بشار اسد با مقام های کره شمالی تنها به فعالیت های اقتصادی و افزایش همکاری های فی مابین متمرکز بود و آنچه مقام های آمریکایی می گویند تنها بهانه ای است برای توجیه حمله اسرائیل به خاک سوریه.»

بدین ترتیب به نظر می رسد پرونده تازه ای در منطقه در حال شکل گیری است. پرونده ای که بر اساس داده های کنونی فعلا بر اساس هیچ تشکیل شده است. بسیاری پیش بینی کرده بودند، تابستان داغی در انتظار خاورمیانه خواهد بود، تابستان داغ در حال سپری شدن است اما هنوز به پایان نرسیده. شاید روزهای آخرین تابستان بر خلاف همیشه داغ ترین روزهای سال باشد.