دو دستور کار و دو دیدگاه در نشست امروز 1+5

دیپلماسی ایرانی: دیپلمات‌های شش کشور مذاکره کننده با ایران، امروز شنبه (شانزده ژانویه) در نیویورک در حالی گرد هم می‌آیند که امریکا خواهان اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران است و چین با بی تمایلی قصد حضور در این جمع را دارد.

قرار است در این نشست که با حضور نمایندگان کشورهای امریکا، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان برگزار می‌شود، تحولات جدید برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث و بررسی قرار گیرد اما چین بر خلاف سایر کشورها که در سطح مدیر کل وزارت خارجه در نشست شرکت می‌کنند، نماینده‌ای رده پائین اعزام کرده است.

شرایط نشان نمی‌دهد که جمع شش کشور مذاکره کننده بتواند دست آورد مشترک و قابل اجرایی در ابتدای سال جدید میلادی در مورد ایران و به شکل تشدید تحریم‌ها کسب کند اما این نشست می‌تواند مبنای نشست‌های آتی در سال جدید یا آخرین تلاش برای تصمیم‌گیری دیپلماتیک پیرامون ایران باشد.

در نشست امروز کشورهای گروه 1+5 می‌توان بازی تکراری چین و شاید روسیه را پیش بینی کرد؛ چین و روسیه از حامیان ایران در مجامع بین المللی به شمار می‌روند و قراردادهای متعددی با ایران امضا کرده و از شرکای تجاری مهم این کشور هستند. با وجود این مسائل و نوع برخورد چین با نشست امروز 1+5 نمی‌توان انتظار تحقق اجماع بر سر تشدید تحریم‌ها علیه ایران را داشت اما ممکن است کشورهای اروپایی و امریکا با صراحت بیشتری چین و احتمالا روسیه را به همراهی با خواست خود یا خواست جامعه جهانی در مورد زمینه سازی برای تحدید فعالیت‌های هسته‌ای ایران فراخوانند. بی توجهی پکن یا مسکو به درخواست‌ها، هزینه‌هایی در سطح روابط آنها با غرب بدنبال خواهد داشت.

تجربه سال گذشته 1+5 در مورد ایران نیز نشان می‌دهد که برگزاری چند دور مذاکره با تهران و رد و بدل بسته‌های پیشنهادی و تشویقی میان طرفین از نظر غرب به جایی نرسیده و به اعتقاد طرف غربی باید برای ممانعت از پیشروی برنامه هسته‌ای ایران و پیشگیری از رسیدن طرفین به نقطه برخورد، از تحریم‌ها کمک بیشتری گرفت.

تحریم‌هایی که اکنون غرب بر سر آن توافق نسبی دارد متوجه بخش‌های بیمه، مالی و تسلیحاتی ایران خواهد بود. این کشورها خواهان آن هستند تا از طریق وارد کردن فشار بیشتر، ایران را به موافقت با پیشنهاد آژانس بین المللی انرژی اتمی در زمینه تهیه سوخت هسته‌ای وادار کنند.

ایالات متحده و فرانسه بارها گفته‌اند در صورتی که ایران پیشنهاد آژانس بین المللی انرژی اتمی برای مبادله اورانیوم غنی شده با خلوص پایین این کشور با سوخت راکتور هسته‌ای را نپذیرد، تحریم‌های بین المللی علیه آن افزایش خواهد یافت.

اما تهران همچنان راهکار تحریم را ناکارآمد و سیاسی می‌داند و انتظار دارد که در اوج نگرانی‌های غرب از وضعیت ایران و بلاتکلیف بودن مذاکرات قبلی، کشورهای مذاکره کننده تا پایان ژانویه وضعیت تامین سوخت هسته‌ای مورد نیاز کشور را روشن کنند. دولت باراک اوباما این مهلت را رد و تاکید کرده که ایران هنوز فرصت دارد به تعهدات بین المللی خود عمل کند.

نکته قابل توجه و متمایز کننده در مورد نشست امروز گروه 1+5 بررسی فصل جدیدی از تحریم‌ها علیه ایران به عنوان راهکار نهایی پس از چندین دور مذاکره در کنار بررسی نوع و نحوه اجرای تحریم های جدید بر اساس تفکیک میان دولت و ملت ایران است.

بی تردید در این نشست پیرامون نوع، چگونگی اجرا و گروه‌های هدف تحریم بنا به خواست واشنگتن گفت و گوهایی انجام خواهد شد؛ برای ایلات متحده امریکا این الزام ایجاد شده که مردم ایران را به نحوی از دایره تحریم‌ها جدا ساخته و دولت، برخی مقام‌های ارشد و برخی موسسات مهم کشور را هدف تحریم‌های شدید قرار دهد. باید دید متحدان غربی امریکا همچنین چین و روسیه در مورد این مساله چه دیدگاهی دارند؟ آیا تفکیک مردم و دولت در اعمال تحریم‌ها به موضوعی برای به تاخیر افتادن اجماع میان اعضا در مورد ایران می‌شود یا تسهیل کننده تلاش امریکا برای فشار بر ایران خواهد بود؟

پس از این نشست که ممکن است بی نتیجه یا همراه با تاکید یک جانبه امریکا برای تشدید تحریم‌های ایران خاتمه باید، باید در انتظار واکنش تهران بود چراکه تا پایان مهلتی که تهران برای کشورهای غربی در زمینه تامین سوخت هسته‌ای مقرر داشته نیز زمان زیادی باقی نیست.