یازده سپتامبر به روایت اقتصاد و آمار

همیشه حملات تروریستی با آسیبهای اقتصادی و روانی بسیاری همراه است. مردمی که از نزدیک این صحنه ها را دیده اند و کسانی که پس از وقوع این حملات تروریستی در آن محیط زندگی کردند کسانی هستند که بیشترین آسیب را متحمل شدند.

 شاید بتوان به جرات یکی از بزرگترین و مخرب ترین حملات تروریستی جهان را حمله به برج های دو قلوی تجارت جهانی امریکا دانست زیرا از یک  جهت امریکا بزرگترین و تاثیر گذارترین اقتصاد جهان است  و از طرف دیگر این برجها یکی از بزرگترین مراکز تجاری جهان و به نوعی  قطب بزرگ  تجارت جهان بودند.

پس از حمله به برجهای دو قلوی امریکا و انتشار اخبار مربوط به آن تحلیل های مختلفی در مورد تبعات این حمله تروریستی ارایه شد وبدون تردید مهمترین آنها تاثیر مخرب  این حمله تروریستی روی اقتصاد امریکا و  اقتصاد جهان بود.

طبق آماری که چند روز بعد از این حادثه توسط مراجع اطلاعاتی امریکا اعلام شد حدود 3 هزار کارگر جان خود را از دست دادند و این به معنای کاهش 8/7 میلیارددلار درآمد ایالات متحده امریکا در هر سال است.

از طرف دیگر بخشهایی از قبیل بخش مالی ، صنعت حمل و نقل هوایی، هتل داری و رستوران های  این کشور با آسیب مالی زیادی روبرو شدند . بسیاری براین باورند که زیان حاصل از حمله یازده سپتامبر به بخشهای ذکر شده از اقتصاد ایالات متحده امریکا بین 6/3 تا 4/6 میلیارد دلار امریکا بوده است.

اقتصاددانان ایالات متحده امریکا هزینه تحمیل شده به امریکا برای بازسازی و یا جایگزینی  زیرساختهای آسیب دیده و یا بازار سهام شرکتها و صنایع مختلف را بیشتر از 21 میلیارد دلار برآورد کرده بودند. بانک فدرال امریکا هزینه تحمیل شده به اقتصاددر فاصله حمله تروریستی یازده سپتامبر سال 2001 تا سال 2002 میلادی را بین 33 تا 36 میلیارد دلار اعلام کرد که این رقم قابل توجهی است.

البته اینها تنها آسیبهای حاصل از حادثه یازده سپتامبر نبود. زیانهای اقتصادی در کنار آسیبهای وارد شده به اقتصاد دراثر بیماری روانی و عصبی عده زیادی از شاهدان این حادثه و روی آوردن انها به مصرف مداوم الکل و یا مواد مخدر عمق فاجعه رابیشتر  نشان داد.

برخی از تحلیل گران و اقتصاد دانان بر این باورند رکود اقتصادی امریکا در سال های آغازین قرن حاضر نه به دلیل حمله یازده سپتامبر بلکه به دلیل ضعفهای زیرساختی اقتصادی این کشور بود. آنها با استناد به برخی کارهای پژوهشی انجام شده در دانشگاههای امریکا اعلام کردند که پیش از 11 سپتامبر اقتصاد امریکا در رکودی بزرگ دست و پا می زد و همین مساله سبب شد تا سیر رکودی اقتصاد جهانی نیز تسریع شود.

برخی دیگر پا را از این فراتر می گذارند و می گویند این حملات تروریستی نه تنها به ضرر امریکا نبود بلکه منافعی نیز برای امریکا به همراه داشت . منافعی از قبیل هجوم سرمایه های خارجی به این کشور پس از گذشت بیشتر از یک سال از این حادثه که سبب شد نه تنها اقتصاد امریکا بلکه اقتصاد جهان نیز رشد کند.   

آنها برای  تایید این نظریه  به آمار رشد اقتصادی جهان در سالهای اخیر اشاره می کنند و می گویند از سال 2003 میلادی تا به حال نرخ رشد اقتصاد جهانی بیستر از 5/3 درصد بوده است واین رشد تنها در سالهای دهه 1970 سابقه داشته است.

ولی شمار این افراد درمقایسه با افرادی که به زیانهای یازده سپتامبر تاکید دارند بسیار اندک است . یکی از تحلیل گران بانک فدرال امریکا در مصاحبه ای  که در سال گذشته با بلومبرگ داشت گفت که تاثیرات انسانی و اقتصادی یازده سپتامبر بسیار دردآور است. این حادثه تروریستی هزینه هایی را به امریکا تحمیل کرد که رهایی از انها سالها به طول خواهد انجامید.

تحلیلگرانی که به مخرب بودن حادثه یازده سپتامبرروی اقتصاد امریکا و جهان اعتقاد دارند در این مورد می گویند حمله یازده سپتامبر در اولین گام سبب بسته شدن مرزهای امریکا شد و این مساله حجم سفرهای بین المللی را به نصف کاهش داد.

  در این زمان هزینه های مصرفی خانوارهای امریکایی سقوط کرد و همه برای ممانعت از ایجاد بحران مالی در اثر احتمال  تداوم حملات تروریستی  اقدام به نگهداری پول در منازل شخصی خود کردند.خارج کردن پولها از بانک برای اقتصاد سرمایه داری امریکا به معنای یک فاجعه بزرگ بود.

  این روندادامه پیدا کرد وسه ماه سوم سال 2001 بحرانی ترین سه ماه امریکا از نظر اقتصادی بود. در این سه ماه تولید ناخالص داخلی ایالات متحده امریکا 4/1 درصد تنزل پیدا کرد.

 به دنبال این حوادث صندوق ذخایر امریکا  نرخ بهره این کشور را تنزل داد و آن را به سطحی رسانید که از سال 1950 میلادی بی سابقه بود.

 مهمتر اینکه این کاهش موقتی و دوره ای نبود بلکه این مرجع اقتصادی ایالات متحده امریکا به منظور  ایجاد انگیزه برای افزایش هزینه های تجاری ،بازگرداندن تحرک به بازار مسکن و بالاخره ممانعت از رکود و عدم تحرک اقتصاد سیر کاهش نرخ بهره بانکی را ادامه داد و در هر دوره نرخ بهره را حداقل 25/0درصد کمتر می کرد. ولی این کار تاکجا می تواند ادامه پیدا کند؟

 حمله تروریستی به بزرگترین مرکز تجاری جهان به همگان آموخت که دنیای امروزی ما پر ریسک تر از چیزی است که تصورش را داشته باشیم. همه متوجه شدند که باید ریسک گریزیباشند و این ضریب را در سرمایه گذاریهای خودبیشتر لحاظ کنند .

 این مساله هم به دنبال خود سبب رشد قیمت دارایی هایی شد که کمتر ریسک پذیر هستند و درمقابل دارایی های پرریسک ارزش اندکی پیدا کرد واین زمان نقطه آغاز افزایش قیمت طلا و اوراق قرضه دولتی  به خصوص دولت امریکا در جهان بود.همه اینها موجب رشد اقتصادی امریکا و به تبع آن رشداقتصاد جهانی شد و البته نرخ تورم را نیز افزایش داد.

یکی از تبعات با اهمیت حمله ترو ریستی یازده سپتامبر را می توان اثر آن روی کشورهای خاورمیانه دانست. البته این تاثیر بیشتر از اینکه اقتصادی باشد ،اثری سیاسی بود.

پس از حمله یازده سپتامبر کشورهای خاورمیانه درزمره کشورهایی قرارگرفتند که از نظر سیاسی کمترین آزادی را داشتند.خانه آزادی جهانی که یک مرکز پژوهشی بین المللی است در یک مطالعه کشورها رااز نظر آزادی سیاسی و مدنی به 7گروه تقسیم کرد . گروه یک نماینده کشورهایی بود ک بیشترین آزادی و گروه هفت نماینده کشورهایی بودندکه کمترین آزادی را داشتند.

 در این طبقه بندی کشورهای خاورمیانه درزمره کشورهایی قرار گرفتند که رتبه هفت را داشتند . این وضعیت برای کشورهای عربستان سعودی و سوریه از دیگر کشورهای منطقه بدتر بود ولی دیگر کشورها نیز حداکثر رتبه شش را به خود اختصاص داده بودند.

در همین زمان بنیاد هریتیج نیز پژوهشی در مورد آزادی اقتصادی کشورهای جهان ارایه داد.در این فعالیت پژوهشی مشخص شد اغلب  کشورهای خاورمیانه از نظر آزادی اقتصادی در وضعیت نامطلوبی قرار دارند واستاندارد زندگی مردم از متوسط جهانی کمتر است.

در شکل گیری این وجهه متزلزل برای خاورمیانه و کشورهای مسلمان مهترین مساله حضور بن لادن بود.بدون شک اسامه بن لادن یکی از مخرب ترین افرادی است که نه تنها به جهان بلکه به کشورهای خاورمیانه و مسلمان آسیب زیادی وارد کرد.

بلومبرگ در این مورد می نویسد:بن لادن موجب تضعیف روند آزادسازی اقتصاد جهانی و رشد آن شد. مهمتر اینکه وی نه تنها به کشورها غربی آسیب وارد کرد بلکه اقتصاد کشورهای خاور میانه را  نیز با بحران مواجه کرد.

بن لادن بیشترین آسیب را به مسلمانان وارد کرد و باعث تخریب وجهه جهانی آنها شد .با حضور بن لادن در جهان نه تنها خاورمیانه آسیب دید بلکه استاندارد زندگی مردم خاورمیانه در سطحی پایین تر از جهان حفظ شد.

کوین هاست مدیر مطالعات سیاستهای اقتصادی در موسسه کارآفرینی امریکا معتقد است اگر حمله تروریستی یازده سپتامبر سال 2001 میلادی اتفاق نمی افتاد، جهان در وضعیت بهتری بود و برندگان اقتصاد جهانی  کشورهای مسلمان نشین جهان بودند.