گزارش شانزده نوامبر؛ آخرین ماموریت البرادعی

دیپلماسی ایرانی: روز دوشنبه 16 نوامبر محمد البرادعی آخرین گزارش خود در مورد برنامه هسته‌ای ایران را تسلیم اعضای شورای حکام کرد و این گزارش آخرین بخش از فعالیت او به عنوان دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد پرونده هسته‌ای ایران بود.

گزارش آخر هم به مانند گزارش‌های پیشین از جانب ایران مثبت ارزیابی شد اما تاکید آژانس به باقی بودن سئوالاتی در مورد تاسیسات اتمی قم به واقع ابعاد مثبت این گزارش را که شامل نکات تکراری مطرح شده در گزارش‌های قبلی است؛ زیر سوال برد.

برآیندی که از نگاه آژانس به تاسیسات اتمی فردو بدست می‌آید این است که تاخیر ایران در افشای این سایت نگرانی‌ها درباره احتمال وجود سایت‌های مخفی دیگر ایران را افزایش داده است. "اعلام تأسیسات جدید، سطح اعتماد در مورد عدم ساخت و ساز تاسیسات هسته‌ای دیگر را تقلیل داده و پرسش‌هایی را بوجود آورده مبنی بر این‌که آیا تاسیسات هسته‌ای دیگری که به آژانس اعلام نشده باشد وجود دارد یا نه."

بر اساس این گزارش، ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته که این کشور ساخت سایت فوردو را در سال 2007 (1386) آغاز کرده، اما آژانس شواهدی در دست دارد که این پروژه در 2002 (1381) شروع شده، از 2004 به مدت 2 سال متوقف شده و مجددا در سال 2006 (1385) از سر گرفته شده است.  
در بخش دیگر این گزارش آمده است که 3 هفته پیش و در نخستین بازدید بازرسان از قم، ایران دسترسی کامل برای بازرسان را فراهم ساخته است با این حال تاکید البرادعی در این گزارش ارائه پاسخ‌های معتبر و کامل از سوی تهران برای اثبات ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای‌اش است.

در این گزارش تاکید شده که بازرسان در بازدید از تاسیسات قم، فردو را در مرحله پیشرفته‌ای از ساخت و ساز یافته‌اند، اما بدون سانتریفیوژ یا مواد هسته‌ای.

این تاکید آژانس بر خلاف اظهار نظرهای مقامات و دست اندرکاران هسته ای کشور است که بلافاصله پس از اعلام موجودیت تاسیسات فردو این تاسیسات را بسیار مقدماتی دانسته و بیان می‌کردند که این تاسیسات در مرحله آغاز ساخت و ساز قرار دارد. با این وجود تهران زمان آغاز به کار تاسیسات قم را سال 2011 عنوان کرده است.

 از سوی دیگر علی اصغر سلطانیه نماینده دائم ایران در آژانس بلافاصله پس از انتشار آخرین گزارش البرادعی نسبت به آن واکنش نشان داد و آن را عادی و تکراری عنوان کرد. وی همچنین به اعضای آژانس توصيه کرده است که به مسيری که او تکراری و خسته ‌کننده دانست، پایان دهند.

سلطانیه در خصوص انتشار خبرهایی مبنی بر توقف فعاليت‌های غنی ‌سازی ایران در نیروگاه نطنز نیز‌گفت: «اين اطلاعات غلط بوده و دقيق نيست چون در گزارش آژانس صراحتا ذکر شده ايران به فعاليت‌های غنی سازی ادامه می‌دهد.»

نماینده دائم ایران در آژانس همچنین تنها مورد جديد در گزارش آخر را مربوط به بازرسی از سايت فردو دانسته و معتقد است در اين گزارش به صراحت نوشته شده که اطلاعاتی که بازرسان در طول بازرسی از اين تاسيسات در تاريخ 26 و 27 اکتبر داشتند کاملاً با اطلاعات ارائه شده توسط ايران مطابقت داشته است.

 به این ترتیب تهران تنها نکته جدید گزارش آخر البرادعی را مرتبط با همکاری مثبت خود با آژانس می‌داند و شاید همین نکته جدید در گزارش اخیر را بتوان تنها نکته مثبت و متفاوت این گزارش نیز دانست چرا که با بررسی نکات مثبت بیست و سه گانه‌ای که برخی از رسانه‌های دولتی ایران در مورد گزارش آخر عنوان کرده اند می‌توان گفت که تمامی این نکات به طور مداوم در گزارش‌های مختلف البرادعی به عنوان پایه‌های ثابث در گزارش‌های او پیرامون ایران ذکر شده است و نمی‌توان این موارد را دال بر نگرش مثبت متخصصین آژانس از عملکرد هسته‌ای ایران دانست.

در واقع اشاره به نکاتی چون برنامه بازرسی بعدی برای انجام راستی ‌آزمايی فيزيکی مواد در نطنز برای ‌‌٢٢ تا ‌٣٠ نوامبر برنامه‌ريزی شده است و مورد توافق قرار گرفته است (پاراگراف ‌‌٤) یا آژانس از سايت فردو عکس‌برداری کرد و نمونه‌برداری محيطی به عمل آورد (پاراگراف ‌‌١٠) تکنیکی است که آژانس مورد استفاده قرار می‌دهد تا در کنار این موارد پایه‌ای و کاملا مشخص به نکات مورد نظر خود در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران اشاره کند.

گفتنی است شورای حکام روز 5 آذر در وین در مورد آخرین گزارش البرادعی بحث و گفت و گو خواهند کرد.