حکیم ها میان تهران و واشنگتن

هنوز چند روزی از انتشار این خبر نگذشته بود که گمانه زنی ها در مورد آینده مجلس اعلای اسلامی عراق به عنوان بزرگترین حزب شیعی حاضر در پارلمان این کشور و احتمال وقوع برخی تحولات در رویکرد سیاسی این حزب از سوی حکیم پسر آغاز شد. گمانه زنی های مذکور بیشتر مبتنی بر این نظر بود که عمار مانند پدرش از سیاست های ایران در منطقه حمایت نمی کند و می تواند زمینه نزدیکی بیشتر واشنگتن را به مجلس اعلای اسلامی عراق فراهم آورد.

این گمانه زنی ها اخیرا و با حمله برخی از نیروهای سپاه المهدی به دفاتر مجلس اعلای اسلامی عراق در کربلا که موجب تقویت جایگاه این حزب در میان محافل سیاسی و حتی رهبران مذهبی این کشور گردید، باریگر از سر گرفته شد.

برهمین اساس برخی از ناظران معتقدند که واشنگتن بیش از پیش به حزب مجلس اعلای اسلامی عراق و در راس آن عمار حکیم، توجه خواهد کرد و احتمالا تلاش های جدیدی را برای نزدیکی به وی در دستور کار قرار خواهد داد.  

عمار حکیم در حوزه های علمیه ایران تحصیل کرده و با آنکه از نظر فکری با سکولاریست هایی که زمانی امیدهای آینده واشنگتن برای هدایت نظامی سیاسی عراق محسوب می شدند فاصله زیادی دارد، اما حزب متبوع وی به رهبری پدرش تنها جناح سیاسی در عراق است که نزدیک ترین رابطه را با واشنگتن دارد.

عمار در سال 1979 یعنی همزمان با آغاز جنگ 8 ساله به همراه خانواده اش به ایران آمد، اما با وجودی که او بیش از نیمی از عمر خود را در ایران سپری کرده است، بسیاری در واشنگتن بعید می دانند که با توجه به دغدغه ها و علایق این روحانی 36 ساله در مورد آینده عراق، وی با سیاست های منطقه ای تهران همراهی کند.

به گفته عمار این به نفع عراق است که رابطه خوبی با ایران و آمریکا داشته باشد. وی همچنین مخالف خروج ناگهانی نیروهای آمریکایی از کشور مادریش است و از پیشنهاد دولت عراق با حمایت آمریکا در توزیع درآمدهای نفتی و همچنین مصالحه با سیاستمدران سنی عربستان سعودی استقبال می کند.

حکیم پسر همچنین در مورد عدم توانایی دولت مالکی در اداره عراق معتقد است که مشکل عراق نباید به توانایی یک شخص تقلیل داده شود و به همین دلیل با تحرکات اخیر در راستای جایگزینی نخست وزیر کنونی عراق مخالفت کرده است.

عمار در ماه های اخیر نقش پررنگ تری را در رهبری حزب متبوعش برعهده گرفته و نشان داده است که می تواند جانشین خوبی برای پدر کم گویش باشد که هم اکنون با بیماری سرطان سینه دست و پنجه نرم می کند.

با این حال عراق در زمانه ای حساس شاهد درخشش حکیم جوان در مجلس اعلای اسلامی عراق است. این حزب اگرچه بزرگترین حزب شیعی در پارلمان عراق محسوب می شود، اما نتوانسته به آن سطح از نفوذی که گروه ضد آمریکایی مقتدی صدر در میان مردم عادی عراق ایجاد کرده است، دست یابد.

این در حالی است که قابلیت عمار حکیم در مواجه با این گروه در بزنگاهی که دولت بوش شدیدا به حمایت از ادامه حضور نیروهای آمریکایی از سوی گروه های عراقی نیازمند است، بسیار حیاتی است.

نیروهای سپاه بدر تحت رهبری مجلس اعلای اسلامی عراق اگرچه کاملا با فنون نظامی آشنا هستند، اما بعید است که از نظر تعداد با نیرو های پرشمار سپاه المهدی به رهبر مقتدی صدر قابل مقایسه باشند.

با این حال کاخ سفید دریافته است که به دلیل وجود برخی فاکتورها، رهبر جدید مجلس اعلای اسلامی عراق می تواند وزنه موثری در مقابل صدر و تحرکات نیروهای وی در عراق محسوب شود. مخصوصا این که اخیرا سپاه المهدی از مقتدی صدر دستور گرفته است که تا 6 ماه آینده فعالیت های نظامی خود را متوقف نگاه دارد.

از سوی دیگر عمار حکیم و مقتدی صدر هر دو از نظر سنی بسیار به هم نزدیک بوده و در عین حال هر دو فرزندان خلف خانواده هایی هستند که در تاریخ مذهبی شعیان عراق و در میان جامعه روحانیون این کشور صاحب اعتبار و جایگاه ویژه ای هستند.

 به علاوه این دو خانواده در عین حال رقبای دیرینه ای برای کسب رهبری اکثریت شیعه عراق محسوب می شوند.

از سوی دیگر عمار و مقتدی از نظر ظاهری نیز تفاوت هایی با هم دارند که قشر خاصی از مخاطبین را به خود جذب می کند. حیکم پسر واعظ نکته دانی است که بیشتر تمایل دارد که به زبان عربی کلاسیک و پرطمطراق صحبت کند تا لحنی محاوره ای و دلخواه تهیدستان عراقی که مقتدی صدر در سخنرانی هایش به کار می گیرد.

با همه اینها به عقثده برخی از ناظران سیاسی به نظر می رسد که هنوز قضاوت در مورد رویکردی که حکیم پسر در پیش خواهد گرفت، بسیار زود است و نمی توان دقیقا پیش بینی کرد که وی پا جای پای پدرش خواهد گذاشت یا مسیر جدیدی را برای آینده سیاسی حزب متبوعش رقم خواهد زد.

در حالی حاضر باید منتظر وقوع تحولات دیگری در روند سیاسی عراق و همچنین آینده دولت مالکی بود. افزون بر این نمی توان از احتمال مرگ عبدالعزیر حکیم در ارزیابی از موقعیت آتی حزب مجلس اعلای اسلامی عراق غافل بود.