دیپلماسی با رویکرد اقتصادی

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان ساعات پایانی روز دوشنبه در رأس هیأتی 200 نفره وارد تهران شد و مورد استقبال قرار گرفت. اهمیت این سفر از آنجا ناشی می‌شود که او بلافاصله پس از ترک ایران عازم واشنگتن خواهد شد تا شاید مأموریتی را که بر عهده دارد تکمیل کند.

همچنین تقارن زمانی سفر نخست‌وزیر ترکیه به ایران با اعلام تصمیم ایران درباره پیشنهادهای هسته‌ای ارائه شده در مذاکرات وین و حضور امریکا در این مذاکرات اهمیتی دو چندان به این سفر می‌دهد. او همچنین پیش از سفر به ایران به پاکستان رفت تا با مقامات این کشور گفت‌وگو کند. به عقیده برخی تحلیل‌گران، موضوع پرونده هسته‌ای ایران یکی از سرفصل‌های مهم دیدارهای اردوغان با مقامات ایرانی به شمار می‌رود. احتمال می‌رود که ترکیه ممکن است نقشی میانجی بین ایران و امریکا ایفا کند، امری که خود اردوغان پیش از سفر به ایران آن را رد کرده است. با وجود این، کارشناسان شانس اردوغان را با توجه به نقش و جایگاه این کشور در سیاست خارجی امریکا و عضویت آن در ناتو و افزایش نفوذ سیاسی ترکیه در منطقه برای تأثیرگذاری در مشکل روابط تهران و واشنگتن قابل توجه می‌دانند.

حمایت نخست‌وزیر ترکیه از دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای و دوگانه توصیف کردن برخورد غرب با موضوع هسته‌ای ایران و همچنین مواضع ضد اسرائیلی او موجب شده است تا ایران اردوغان را مهره‌ای قابل اطمینان برای انتقال پیام هایش به امریکا به حساب آورد. اردوغان در گفتگو با روزنامه گاردین گفته است که ایران دوست ترکیه است و به اعتقاد من برنامه هسته‌‌ای این کشور کاملاً صلح‌آمیز است.

به همین دلیل هم بهمن حسین‌پور، سفیر ایران در آنکارا اظهارات اردوغان در مورد پرونده هسته‌ای ایران را شایان تقدیر توصیف کرده و به ایرنا گفته که به نوبه خود از موضع‌گیری‌های صریح نخست‌وزیر ترکیه قدردانی می‌کند.

در حقیقت ایران ترکیه را نوعی پل ارتباطی خود با امریکا می‌داند و با توجه به قدرت گرفتن احزاب اسلام‌گرا در این کشور به راحتی حاضر نمی‌شود که این پل ارتباطی را خراب کند. در میان همسایگان ایران، روابط دو کشور ایران و ترکیه مبتنی بر گذشته تاریخی است. این گذشته تاریخی از فراز و نشیب‌های زیادی عبور کرده است که هر یک در جای خود می‌تواند محل بحث و تحقیق باشد. هر دو کشور ایران و ترکیه از موقعیت خاص استراتژیک در منطقه برخوردار هستند که این موقعیت مرهون جغرافیایی است که در آن قرار دارند. ایران پل ارتباطی ترکیه به شرق و ترکیه پل ارتباطی ایران به غرب است.

همین موقعیت استراتژیک نیز موجب شده که ایران و ترکیه مبادلات تجاری در سطح بالایی با هم داشته باشند به ویژه اینکه ترکیه مسیر ترانزیت کالاهای ایرانی به اروپا به شمار می‌رود و نیز از طریق مرزهای ایران می‌تواند تجارت زمینی خود با کشورهای شرق آسیا را بهبود ببخشد.

در دیدار محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری ایران از ترکیه در مرداد ماه سال گذشته، طرفین توافق کردند که سطح مبادلات تجاری دو کشور به رقم 20 میلیارد دلار در سال افزایش یابد. در حال حاضر سطح مبادلات تجاری ترکیه و ایران در حدود هفت میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. برخی صاحب‌نظران معتقدند که ترکیه به دلیل استقبال بازار ایران از اجناس ترک، از انگیزه‌های بیشتری برای تحقق اهداف اقتصادی در ایران برخوردار است. همچنین ترکیه علاقه‌مند است که در زمینه صنایع گاز ایران سرمایه‌گذاری کند. از همین رو ترکیه طرحی در مورد میادین گازی پارس‌جنوبی تهیه کرده است. این مسئله از آن جهت اهمیت می‌یابد که ترکیه در مسیر انتقال گاز از آسیا به اروپا قرار دارد و طبیعتاً هرچه در این زمین بیشتر سرمایه‌گذاری کند سود بیشتری هم از جانب اروپا و هم از جانب کشور همسایه‌ای همچون ایران به دست خواهد آورد.

بیش از 100 نفر از نمایندگان صاحبان صنایع و تجار، اردوغان را در سفر به تهران همراهی می‌کنند که همین مسئله جنبه اقتصادی این سفر را پررنگ می‌کند. علاوه بر این، احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، تانیر ییلدیز وزیر انرژی و منابع طبیعی و جودت ییلماز وزیر مشاور در امور تجارت خارجی ترکیه با اردوغان در سفر به تهران همراه هستند. برخی از دولتمردان ایرانی ابراز امیدواری کردند که با سفر اردوغان به تهران افت مبادلات تجاری دو کشور پایان یابد. حال باید منتظر ماند تا دید در پایان سفر چه نتایجی عاید ایران خواهد شد.