روابط ناهمگون ترکیه و اسرائیل
امروز به نظر می‌رسد که ترکیه از قدرت سیاسی بیشتری در منطقه برخوردار است، این کشور دارای یک دموکراسی قابل قبولی است و مسیر حرکت سیاسی را در این کشور منافع ملی مشخص می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد که ترکیه می‌خواهد از قدرتی که به دست آورده است در راستای انتخاب هم‌پیمانان خود در منطقه استفاده کند. این تغییر رویکرد با روی کارآمدن احمد داووداوغلو به عنوان وزیر امور خارجه ترکیه نمود بیشتری پیدا کرد.
مسلما پیش از جنگ غزه و عکس العمل رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در بهمن سال گذشته در اجلاس داووس نیز روابط ترکیه و اسرائیل تنش‌های متعددی را تجربه کرده بود، اما خشونت گسترده اسرائيل عليه مردم غزه در جريان حمله اخير ارتش اين کشور موجب شده است مردم ترکيه نیز واکنش‌هاى شديدى نسبت به دولت اسرائيل نشان دهند. رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه نيز با مشاجره با شيمون پرز رئيس جمهور اسرائيل در اجلاس داووس احساسات ضداسرائيلى را در ترکيه دو چندان کرد. البته اردوغان پس از آن ماجرا سعى بسيارى کرد روابط دو کشور با تنش مواجه نشود اما برخى از تحليلگران معتقدند دوستى استراتژيک ميان ترکيه و اسرائيل در معرض خطر قرار دارد. البته سياستگذاران در ترکيه به خصوص فرماندهان ارتش اين کشور همچنان روابط ترکيه و اسرائيل را محترم مى‌شمارند.
سیستم امنیتی ترکیه و اسرائیل به یکدیگر گره خورده‌است، اما واکنش‌‌هایی که ترکیه به تازگی در قبال اسرائیل نشان داده‌است، رویکرد جدیدی را از سوی اسرائیل رقم زده که هدف آن متزلزل کردن دولت اردوغان است. این رویارویی دیپلماتیک بین ترکیه و اسرائیل نشان می‌دهد که ترکیه از تحرکات بعدی اسرائیل نیز حمایت نخواهد کرد. این نگاه تازه‌ای از سوی دستگاه دیپلماسی ترکیه است که می‌خواهد تعریف جدیدی از روابط خود با اسرائیل داشته باشد و این سوال را مطرح کند که محدوده رابطه با اسرائیل چقدر است؟ برای ایجاد این تغییر باید چینش جدیدی را وارد دستگاه دیپلماسی کرد.
اسرائیل نیز از سوی دیگر ترکیه را به عنوان شریکی پرمنفعت اما مخالف می‌بیند.
از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که ترکیه بخواهد در مسئله اعراب و اسرائیل نیز حضور داشته باشد. سیاست‌های جدید ترکیه بر این پایه نیست که بخواهد خود را از مسائل خاورمیانه دور کند، چرا که آنها می‌دانند اگر بتوانند نقش مثبتی در روند تحولات خاورمیانه داشته باشند، خود را از خطر دورشدن از غرب نجات داده‌اند.
اما اخیرا لابی اسرائیلی در آمریکا دولت ترکیه تهدید کرده است که در برابر این سیاست‌های خصمانه ترکیه علیه اسرائیل ، واکنش نشان خواهد داد و حمایت‌های همیشگی خود از ترکیه در برابر تحرکات لابی ارمنی در آمریکا را متوقف خواهد کرد .
اسرائیل همچنین تهدید کرده است که ممکن است در قرار دادهای فروش برخی سامانه‌های مدرن نظامی اسرائیل به ارتش ترکیه بازنگری کند .
از سوی دیگر بازار آزاد اقتصادی در ترکیه، سبب می‌شود که ترکیه نتواند اسرائیل کنار بگذارد. از آنجا که این نوع اقتصاد برای ترکیه به دلیل نداشتن منابع طبیعی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، ترکیه به اسرائیل پشت نخواهد کرد.
ترکیه فعلی البته منافع دیگری هم دارد که بخشی از آن به مساله کردها باز می‌گردد. پیش از اشغال عراق در سال 2003 اسرائیل در زمینه کردها با ترکیه همکاری می‌کرد اما اکنون به نظر می‌رسد که در جهتی مخالف جهت ترکیه در منطقه دست به بازی زده است که برخی از تحلیلگران آن را یک نوع گروکشی میان ترکیه و اسرائیل می‌دانند.
علاوه بر این مسائل ترکیه در منطقه به ثباتی رسیده است که اجازه می‌دهد در عرصه بین‌المللی بیش از گذشته حرکت کند. این ثبات در منطقه به معنای این نیست که به قدرت بیشتری دست پیدا کرده است. هرچند با حرکت‌های جدیدی که انجام داده است نشان داد که می‌خواهد قدرت سیاسی خود را نیز افزایش دهد. ترکیه در میان کشورهایی محاصره شده است که همواره وضعیت بهتری داشته‌اند. بخصوص در شرایط کنونی با گران شدن نفت هم ایران و هم روسیه توانستند قدرت بیشتری پیدا کنند و ترکیه همچنان نتواند در این میدان پابه‌پای آنها حرکت کند.
اما این ثبات سیاسی و قرار داشتن میان شرق و اروپا منافع جدیدی را برای ترکیه تعریف کرده است که به این واسطه امتیازگیری می‌کند. این منافع که بر روی خط منافع ملی ترسیم شده است ترکیه را غیر قابل پیش‌بینی کرده است. در منطقه کمتر کشوری وجود دارد که صرفا بر اساس منافع ملی خود حرکت کند بنابراین شاهد هستیم که در این منطقه همواره بازی‌ها بسیار ساده و قابل پیش‌بینی بودند.
از همین روست که گاهی درک تغییر موضع ترکیه در قبال اسرائیل دشوار است. چراکه با توجه به روابط استراتژیک ترکیه و اسرائیل این مساله غیر قابل پیش‌بینی بود که ترکیه ناگهان بخواهد موضع خود را تغییر دهد و بر اساس منافع ملی خود تغییر جهت دهد.
نظر شما :