تنش در روابط آذربایجان - ترکیه

دیپلماسی ایرانی: عادی سازی روابط میان ترکیه با ارمنستان با اعتراض شدید آذریاجان مواجه شده به گونه‌ای که باکو تهدید کرده است که ترکیه را از معاملات گازی کنار خواهد گذاشت. الهام علی‌اف رئیس ‌جمهوری آذربایجان از عقد قرارداد میان ترکیه و ارمنستان به شدت انتقاد کرد و پیشنهاد‌های آنکارا برای ارسال گاز به اروپا را غیرقابل قبول خواند.

آذربایجان با ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ اختلافات مرزی دارد و حتی دو کشور در میانه‌های دهه نود میلادی درگیری‌هایی نیز با یکدیگر داشتند.

اکنون به دنبال عادی سازی روابط میان آنکارا با ایروان و عقد قراردادهای تازه میان ترکیه و ارمنستان که با اعتراض آذربایجان مواجه شده، باکو قصد دارد ترکیه را از معاملات گازی محروم کند.

به گزارش خبرگزاری روسی اینترفاکس، علی‌اف گفته است که آذربایجان در شرایط کنونی گزینه دیگری ندارد و پیشنهادهای آنکارا برای ارسال گاز از طریق ترکیه به اروپا مورد پذیرش باکو نیست.

الهام علی‌اف رئیس‌جمهوری آذربایجان در روز جمعه ۱۶ اکتبر در نشست کابینه دولت این کشور به شدت از قرارداد دوجانبه میان ترکیه و ارمنستان انتقاد کرد. ترکیه در نزاع آذربایجان با ارمنستان تا کنون از باکو پشتیبانی کرده است. علی‌اف رئیس‌جمهوری آذربایجان ‌اعلام کرد، در سال آینده ارسال گاز روسیه و احتمالا گاز ایران به اروپا از طریق این کشور آغاز خواهد شد.

شرکت روسی گاز پروم در معامله‌ای با آذربایجان متعهد شده که ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز را از طریق آذربایجان از سال ۲۰۱۰ به اروپا ارسال کند. گازپروم که انحصار معاملات گازی در روسیه را در اختیار دارد، خواستار افزایش گاز ارسالی به آذربایجان شده است. روسیه از این طریق می‌کوشد در رقابت برای تامین گاز اروپا از دیگر کشورها پیشی بگیرد. پیشنهاد روسیه احداث خط لوله‌ای در دریای سیاه و انتقال گاز به اروپا است.

این در حالی است که اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی گازی خود به روسیه درصدد ساخت خط لوله نابوکو است. این خط لوله پس از عبور از منطقه قفقاز از طریق کشورهای ترکیه، بلغارستان، رومانی، مجارستان و اتریش بخش بزرگی از گاز مورد نیاز اروپا را تامین خواهد کرد. طول خط لوله نابوکو حدود ۳۳۰۰ کیلومتر است‌ که می‌تواند سالانه ۳۱ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا ارسال کند. شرکت آلمانی RWE نیز یکی از سهامداران این پروژه به شمار می‌رود. طرح ناباکو زمانی جدی شد که در سال‌های گذشته در دو زمستان پیاپی روسیه برای تحت فشار گذاشتن اروپا بالاخص اوکراین و گرجستان و دریافت مبالغ بیشتر گاز خود را به روی اروپا بست و نیمی از این قاره را در سرمای شدید قرار داد.  

ترکیه به عنوان متحد دیرینه آذربایجان به خاطر کشتار ارامنه در دوران امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول و سپس اختلاف بر سر منطقه قره‌باغ روابط دوستانه و دیپلماتیک با ارمنستان نداشت، اما عقد قرارداد اخیر میان ترکیه و ارمنستان در زوریخ به تنش‌های دیرینه میان دو کشور پایان داد و یخ روابط دو کشور را کاملا آب کرد. از سرگیری روابط دیپلماتیک و بازگشایی مرزها میان دو کشور ماحصل امضای قرارداد تاریخی زوریخ بود.

در حالی‌که آذربایجان از عادی شدن مناسبات میان ترکیه و ارمنستان ناخشنود بوده و آن را سبب تضعیف موقعیت خود در قبال ارمنستان ارزیابی می‌کند، در روز جمعه ۱۶ اکتبر در ایروان نیز هزاران ارمنی به خاطر آغاز مناسبات دیپلماتیک با ترکیه دست به تظاهرات زدند. تظاهرکنندگان پلاکاردی را حمل می‌کردند که بر روی آن نوشته شده بود، ترکیه به خاطر جنایت علیه مردم ارمنستان باید مجازات شود.