سایه استراتژی تنش‌زدایی غیر متوازن بر روابط ایران و امریکا

به گفته محمد البرادعی روز نوزدهم اکتبر طی نشست مشترک ایران و آژانس نمایندگان ایران، روسیه، امریکا و فرانسه برای گفتگو درباره امکان و چگونگی فرایند انتقال اورانیوم ایران به خارج جهت غنی سازی تا مرز 20 درصد و تبدیل آن به سوخت رآکتور تهران گفت و گو خواهند کرد. این در حالی است که علی اکبر صالحی مذاکرات 19 اکتبر را میان تهران و روسیه و فرانسه اعلام کرده است.

گفتاری از دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه وتحلیل‌گر مسائل ایران و امریکا:

اولویت و جهت‌گیری ایران در روند بازسازی روابط با امریکا ماهیت مرحله‌ای و غیر اعلامی داشته است، به عبارت دیگر ایران ترجیح می‌دهد تا بسیاری از موضوعات مورد اختلاف را به جای این که در معرض افکار عمومی قرار دهد، توسط برخی از کارگزاران اجرایی که ماموریت انجام مذاکره را بدست آوردند به انجام رساند.

بر این اساس مساله مربوط به مذاکرات ایران و امریکا در تاریخ اول اکتبر 2009 را باید نقطه عطف فرایندهای گذشته‌ای دانست که ایران و امریکا سیاست‌های خود را در ارتباط با موضوعات امنیت منطقه و امنیت بین الملل مورد تبادل قرار می دادند.

موضوع همکاری‌های هسته ای ایران و با آژانس همچنین مشارکت روسیه و فرانسه از این بابت اهمیت دارد که دو کشور یاد شده نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای در ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای و تاسیسات غنی سازی اورانیوم دارند.

ایران برای فعال سازی نیروگاه بوشهر نیاز به واردات اورانیوم برای تولید سوخت هسته‌ای دارد در حالی که بخشی از سوخت تولید شده را می‌تواند در وضعیت ذخیره‌سازی قرار دهد. موضوعی که در شرایط فعلی مورد بحث قرار می‌گیرد این است که اگر تولیدات ایران و فرایند غنی سازی اورانیوم در این کشور مطلوبیت‌های لازم را برای سوخت هسته‌ای نیروگاه بوشهر تامین نمی‌کند پس این اورانیوم چه وضعیتی را باید داشته باشد؟

نگاه عمومی کشورهایی که در چارچوب گروه 1+5 با ایران مذاکره داشته‌اند را باید در قالب انتقال و جا به‌جایی مورد توجه قرار داد، کشورهایی چون امریکا و فرانسه موضوع جا به‌جایی اورانیوم غنی شده را برای شفاف سازی تولیدات ایران و تامین نیازهای هسته‌ای این کشور در زمینه سوخت مورد تاکید قرار داده‌اند.

بنابراین روندی که در اول اکتبر آغاز شد بطور قطع در ماه اکتبر در چارچوب مذاکرات چندجانبه و در ادامه آن در چارچوب مذاکرات مجدد ایران و گروه 1+5 ادامه خواهد داشت، مساله اصلی ایران فعالیت سانتریفیوژهایی است که روند غنی سازی را به انجام می‌رسانند اما نگرانی کشورهای غربی از تولیدات ناشی از فعالیت سانتریفیوژهاست.

اگر این تولیدات قابل کنترل باشد در نتیجه نگرانی آن کشورهای برای اعمال محدودیت علیه ایران کاهش پیدا می‌کند، از سوی دیگر مساله ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌تواند زمینه بازسازی همکاری‌های ایران و با کشورهایی همانند امریکا و فرانسه را ایجاد کند.

مقامات کشور آلمان انعطاف مشهودی نشان داده‌اند، فرانسوی‌ها روز گذشته بحث مربوط به روزنه‌های همکاری چند جانبه مساعد بین ایران و کشورهای غربی را مطرح کردند و طبعا بخشی از این فرایند در شرایط دیپلماتیک و در روند فعالیت‌هایی که ایران طی ماه‌های گذشته به گونه‌ای غیر عملی به انجام رساند، به حوزه سطح رسیده است.

آینده روابط ایران و امریکا 

علی رغم این که در حاشیه مذاکرات هسته‌ای ژنو گفت و گو میان ایران و امریکا انجام گرفت و این دو کشور دارای تهدیدات و نیازهای امنیتی مشترک منطقه‌ای هستند اما نمی‌توان دورنمای روابط ایران و امریکا را مثبت، شفاف یا همکاری جویانه تلقی کرد. فضای موجود در روابط ایران و امریکا ماهیت سینوسی دارد، یعنی بعد از شکل‌گیری روندهای همکاری، موج های تعارض دوباره ظهور پیدا می‌کند. به نوعی می‌توان از واژه " استراتژی تنش‌زدایی غیر متوازن" در رابطه با روابط ایران و امریکا استفاده کرد.