رقابت برای کسب حمایت ایران

فضای داخلی عراق در آستانه برگزاری دور دیگری از انتخابات پارلمانی به گونه‌ای است که هر نوع تغییر در سیستم سیاسی عراق می‌تواند تاثیر مستقیمی بر ساختار امنیتی این کشور و به تبع آن روابط بغداد و همسایگانش در منطقه داشته باشد.

برای ایران بررسی فاکتورهای مهم در روابط آتی تهران و بغداد اهمیت دارد؛ ماه پیش "ائتلاف وطنی العراقی" یا "ائتلاف میهنی عراق" شکل گرفت که تفاوت‌های زیادی با ائتلاف یکپارچه عراق دارد. در این ائتلاف جایی برای حزب الدعوه یعین حزبی که نوری المالکی برخواسته از آن بوده نیست و به جای آن احزاب و جریان‌های عراقی که در انتخابات گذشته این کشور شکست خورده یا طعم شکست را چشیده‌اند، عضویت دارند.

در مقابل نوری المالکی طی ماه‌های گذشته در تلاش بود تا ائتلاف جداگانه‌ای با عنوان ائتلاف دولت قانون تشکیل دهد، این ائتلاف در روزهای اخیر اعلام موجودیت کرد، حالا دیگر برای این ائتلاف جدید التاسیس این نکته اهمیت دارد که همچون دو رقیب خود یعنی ائتلاف میهنی عراق و ائتلاف العراقیه که زیر نظر ایاد علاوی، نخست وزیر سابق عراق است، برای جلب حمایت ایران که سهم مهمی در جریانات داخلی عراق و تحولات سیاسی این کشور دارد، گام بردارد.

به گفته منابع عراقی، اکنون نوری المالکی رایزنی‌های خود با ایران را برای جلب حمایت این کشور از ائتلاف تحت نظر خود در انتخابات پارلمانی پیش رو آغاز کرده و گرچه اخبار این رایزنی‌ها انعکاس نداشته است اما همچنان در جریان است، حال باید دید تهران به کدام یک از ائتلاف های رقیب در صحنه انتخابات پارلمانی عراق تمایل بیشتری دارد؟

چنین به نظر می‌رسد که برای ایران به عنوان همسایه تاثیرگذار و قدرتمند عراق، حمایت از ائتلافی که بیشترین استقبال مردمی را درجامعه داخلی عراق داشته و دربرگیرنده طیف متنوعی از گروه‌ها و احزاب سیاسی است، اولویت دارد. به این ترتیب اگر رایزنی‌های مالکی با تهران تغییر خاصی در شرایط موجود حاصل نکند، به احتمال قوی نظر مثبت ایران را ائتلاف میهنی عراق جلب خواهد کرد.

ضمن آن‌که روز دوشنبه ( سیزدهم مهرماه) ابراهيم جعفری، دبير حزب اصلاح ملی و نخست‌وزير پيشين عراق که از اعضای ائتلاف میهنی عراق و بزرگ‌ترین رقیب ائتلاف قانون به رهبری نوری مالکی است، به ایران سفر کرده و گفت و گوهایی با مقامات ایرانی از جمله محمود احمدی نژاد داشته است.

تاکنون در ائتلاف میهنی عراق، مجلس اعلای اسلامی عراق، جریان صدری به رهبری مقتدی صدر، سازمان بدر، جریان التضامن المستقله، جریان اصلاح ملی به ریاست ابراهیم جعفری، کنگره ملی عراق به ریاست احمد چلبی، مجلس نجات بخش انبار به ریاست شیخ حمید الهایس، جماعت علمای عراق – شاخه جنوب به ریاست شیخ خالد عبدالوهاب المعلا- حزب فضیلت، تجمع عراق المستقبل، تجمع وابسته به عبدالکریم العنزی یکی از اعضای بارز حزب الدعوه- حزب تحت رهبری نوری مالکی و اصلی ترین پایه ائتلاف قانون- و شماری دیگر از جریان‌های سیاسی کوچک و چهره‌های سیاسی عضویت دارند.

پیشتر اخباری از رایزنی و دیدار اعضای حزب العراقیه به رهبری ایاد علاوه با مقامات ایرانی منتشر شده بود اما اکنون بر اساس اطلاعات منابع عراقی، تلاش این ائتلاف برای جلب حمایت ایران از موضوعیت افتاده و رسما نمی‌توان انتظار حمایت ایران از این ائتلاف در انتخابات پارلمانی سه ماه آینده را داشت.

به این ترتیب برخی تحلیل‌گران بر این باورند که دو ائتلاف العراقیه و قانون که نخست وزیران اسبق و فعلی عراق هدایت آنها را در دست دارند شانسی برای مورد حمایت قرار گرفتن از سوی ایران ندارند، اما به نظر می‌رسد مالکی تلاش برای پیروزی را ترک نخواهد کرد.

او که در انتخابات استانداری‌ها - نزدیک به یک سال پیش - توانست در کمال ناباوری از دیگر جریان‌ها و احزاب سیاسی عراق پیبش افتاده و پیروز میدان باشد، اکنون از یک طرف بسیاری از احزاب را در مجموعه ائتلاف رقیبان خود می‌بیند و از سوی دیگر مخالفان زیادی در صحنه سیاسی عراق پیدا کرده است؛ بر اساس آخرین تحولات در صحنه رقابت‌های انتخاباتی، سنی‌ها رسما اعلام کرده‌اند که حاضر نیستند مالکی مجددا انتخاب شود. همچنین محمود المشهدانی رئیس سابق پارلمان عراق نیز اعلام کرد، در ائتلاف با نوری مالکی و حزب دعوت اسلامی تجدید نظر می‌کند و پس از بررسی‌ها و مشورت‌هایی که با هم‌حزبی‌هایش انجام داده تصمیم گرفته که از ائتلاف با وی خارج شود.

به این ترتیب اوضاع چندان بر وفق مراد مالکی نیست و به تعبیری وزن او در ترازوی رقابت‌های انتخاباتی چندان سنگین نیست. البته اکنون که نخست وزیر عراق تشکیل ائتلاف قانون را به رهبری خود اعلام و تلاش برای رایزنی با تهران را آغاز کرده است می‌توان منتظر تحولات جدیدی در عرصه رقابت‌های انتخابات پارلمانی عراق بود.

از سوی دیگر همزمان با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات پارلمانی و اوج‌گیری تلاش‌های سیاسی در درون عراق، قرار است اجلاس دیگری از سلسه اجلاس‌های کشورهای همسایه عراق این بار در مصر برگزار شود و ایران هم در این اجلاس حضور خواهد داشت، می‌توان این فرض را داشت که حضور ایران در این نشست ضمن تقویت همکاری‌های ایران و عراق و نشان دادن اهمیتی که شرایط عراق برای ایران دارد، با حاشیه‌های جالب توجهی همراه باشد.

از یک سو مقامات عراق می‌توانند از فرصت این اجلاس برای رایزنی با تهران در ارتباط با انتخابات پارلمانی بهره گیری کنند و از سوی دیگر فرصتی خواهد بود تا ایران میهمان با مصر میزبان پیرامون موضوعات دو جانبه و زمینه سازی برای رفع نقاط تیره در روابط سیاسی دو کشور گام‌های مثبتی بردارند.

به این ترتیب شرایط داخلی عراق محور مشترک اجلاس همسایگان عراق در مصر و رایزنی‌های مقامات و احزاب این کشور با تهران تا پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی است.