امتیاز گیری یا امتیازدهی؟

دیپلماسی ایرانی: "اتحاديه اروپا نبايد از اقدامات اشتباه و غير قانونی افراد تحت تابعيت خود در کشورهای ديگر به شکل چشم بسته حمايت کند."

این جملات را منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران خطاب به کشورهای اتحادیه اروپا بیان کرده است، لحن و محتوای این سخنان نشان می‌دهد که ایران همچنان به واکنش اروپا نسبت به وقایع داخلی پس از انتخابات،  دستاوردهای هسته‌ای و موشکی ایران و نگرشی که به بی تاثیری ادامه مذاکرات هسته‌ای با تهران دارند، معترض است و از این حیث حتی عصبانی است.

برخورد ایران از ابتدای آغاز به کار دولت محمود احمدی نژاد نه تنها در مورد امریکا و سیاست های این کشور تند تر شد بلکه کشورهای اروپایی نیز به تدریح به دایره کشورهای سلطه جو، مداخله‌گر و زیان بخش برای منافع ملی ایران وارد شدند و هر آن‌چه که روابط تهران و اروپا طی دوران اعمال سیاست تنش زدایی رو به تعادل و پیشرفت داشت، در چهار سال گذشته وضعیت روابط تغییر کرده و عمده ارتباطات میان ایران و این کشور متوجه روابط اقتصادی و تجاری است و کمتر شاهدیم که سیاست های ایران از سوی کشورهای اروپایی با اسقبال و حمایت مواجه شود.

گرچه ممکن است از دید ایران استقلال، اعلام صریح و بی باکانه مواضع و سیاست‌ها بدون چشم داشت به استقبال دیگر کشورها حتی کشورهای همسایه یا هم منطقه ارزیابی شود اما واقعیت جهان امروز بهره‌مندی از حمایت و همراهی طیف متنوعی از دیدگاه‌ها، عقاید، سیاست‌ها و کشورهاست.

سیاست انتقاد از اظهارات و سیاست‌های کشورهای اروپایی که طی چند ماه اخیر بواسطه واکنش‌های مخالف این کشورها نسبت به اهداف فعالیت‌های هسته‌ای ایران روند رو به افزایشی گرفته است اکنون و در آستانه برگزاری نشست 1+5 در ژنو پیرامون برنامه هسته‌ای ایران نمی‌تواند بسترساز تعاملی مثبت میان ایران و اعضای اروپایی این گروه باشد ضمن آن که نوع نگرانی اروپا از ماهیت برنامه هسته ایران با رخدادهای پس از انتخابات این کشور به شکلی منفی تغییر کرده است.

در این میان ایران در تلاش است به اعضای این گروه بفهماند که باید از فرصت مذاکرات پیش رو به شکلی مناسب بهره گرفت، در این راستا 239 نفر از نمايندگان مجلس  ایران در بیانیه‌ای ضمن اعلام اولتیماتوم به گروه 1+5 مبنی بر این که اگر از کشورهای این گروه اشتباهی  سر زند، گزينه‌های ديگرى غير از رويه جارى روى ميز خواهد بود، يادآور اين نکته شده اند که "گروه 1 + 5 نباید به جای استفاده از اين فرصت تاريخی اشتباهات گذشته را تکرار نمايد و مجلس شورای اسلامی همانگونه که در گذشته نشان داده است، تصميمات ديگری را در دستور بررسی خود قرار خواهد داد."

آن چه در قالب اشتباهات تاریخی غرب مورد نظر ایران است شاید آن مباحثی است که تحت عنوان سیاست‌های ایران هراسی، اسلام ستیزی و هجمه‌های رسانه‌ای بر ضد منافع و اصول جمهوری اسلامی اعمال می شود، در این ارتباط تهران به ویژه طی چهار سال گذشته نگرش کاملا متفاوتی با غرب در بحث حقوق بشر داشته و از این اختلاف همواره برای انتقاد از عملکردهای کشورهای غربی استفاده کرده است.

منوچهر متکی درست در سخنان اخیر خود که با اشاره به نزدیکی زمان برگزاری نشست 1+5 در ژنو ایراد شد، مساله حقوق بشر را در کشورهای غربی از یاد نبرده و ضمن ابراز نگرانی ايران از وضعيت حقوق بشر در اتحاديه اروپا خواستار توجه کشورهای این اتحادیه به تصحيح نحوه برخورد خود با اقليت‌های مسلمان و پناهندگان ساکن کشورهای عضو اتحاديه شد.

سخنان متکی نشان از آن دارد که تهران همان طور که در بسته پیشنهادی خود مجموعه‌ای از مسائل عمومی و بین المللی را مبنای مذاکرات خود با طرف‌های غربی اعلام کرده، در تلاش است با دست آویز قرار دادن مجموعه‌ای از دخالت‌های گذشته، اشتباهات تاریخی غرب و وضعیت نگران کننده حقوق بشر در این کشورها امتیازی برای خود کسب کند و تضمینی برای نتیجه بخشی مذاکراتش با کشورهای 1+5 بدست آورد.

به عقیده بسیاری از تحلیل‌گران تهران طی سالیان اخیر با تکیه بر سیاست تهاجمی مقابل غرب درصدد اعلام جایگاه و قدرت و استقلال خود در برابر تفکرات و سیاست‌های اروپا و امریکاست، اما این اعلام مواضع یا پافشاری بر درستی جهت مسیری که ایران در مقابل غرب در پیش گرفته است همزمان با اوج‌گیری حساسیت و اهمیت تعیین تکلیف مساله هسته‌ای ایران می‌تواند نگران کننده باشد.

در این مقطع که اروپا به دلیل منافع اقتصادی، در درون خود برای برخورد با ایران دچار اختلاف نظر است و امریکا و اسرائیل هیچ تردیدی از خطر ایران ندارند تهران باید از اختلاف دیدگاه کشورهای اروپایی در برابر خود بهره گیرد همان طور که تلاش داشته در مسیر مذاکرات، بروی نگاه متفاوت روسیه و چین با غرب برنامه ریزی کند و بیان اظهارات منتقدانه و مخالف علیه کشورهای اروپایی نمی‌تواند ثمر بخش باشد، ضمن آن که ممکن است اتحاد و اجماع کم رنگ شده اروپا و امریکا علیه تهران را تقویت سازد.