تاثیرگذاری انتخابات ایران بر افغانستان کمانه کرد

دیپلماسی ایرانی: انتخابات افغانستان که می رفت بواسطه پاره ای بی تدبیری ها و سوءظن ها به وضعیت انتخابات ایران دچار شود، با تبعیت از ساختارها و ظرفیت های قانونی حاکم بر انتخابات توانست راه نفوذ دولت را بر جریان رقابت سد کند و از بدعت های احتمالی در انتخابات کشورش جلوگیری کند.

انتخابات در هر کشور نمایانگر رشد دموکراسی و میزان احترام حکومت به رای مردم است. این دومین انتخابات بزرگ در افغانستان بعد از حوادث سال 2001 میلادی و کنار رفتن طالبان از قدرت سیاسی در این کشور بود. حضور نظامی و سپس سیاسی و فرهنگی غرب در افغانستان موجب شده بود تا نگاه دنیا به انتخابات دوم ریاست جمهوری در این کشور نگاهی توام با ارزیابی بوده است.

در این بین سمت نگاه کشورها و دولت های خاورمیانه ای بیش از همه معطوف به افغانستان بوده است. این کشور بعد از تحمل شداید و مصایب سال های طولانی جنگ و خشونت و حاکمیت جهالت، دریچه ای به جهانی تازه گشود و این بار با تحمل حضور نیروهای خارجی، درگیری های داخلی و فقر و فساد سعی در ترسیم دورانی تازه در حیات تاریخی خود داشت.

افغانستان عرصه ای برای آزمون کشورهایی بود که با دخالت خارجی از چنگ دیکتاتورها و حاکمان حامی تروریسم خلاصی می یافتند و در وهله بعد می بایست به تطبیق روحیات و آداب دینی و فرهنگی خود با قواعد جهانی می پرداختند.

به این ترتیب می توان گفت افغانستان در فضای جنگی دیگری هم قرار دارد و اتفاقا این جنگ طولانی تر و طاقت فرساتر و پرخطرتر از جنگ های انسانی است. برخی دولت های همسایه و غیر همسایه افغانستان اگرچه با وضعیت جاری در این کشور وفق یافته و حضور ناگزیر غرب و تجدد را در افغانستان پذیرفته اند اما شاید هنوز این میل را در خود نکشته اند که کاش افغانستان در انتخابات و آزمون دموکراسی پیروز نشود و داروهای غیر بومی در خاورمیانه لاعلاج و بلکه فلج کننده جلوه داده شود.

اتفاقاتی که تا زمان پایان شمارش آرا در افغانستان افتاد و بر اختلافات و بدگمانی ها در این کشور دامن زد – و همچنان بطور کامل برطرف نشده – این نگرانی را نزد اقشار مختلف افغانستان برانگیخته بود که در صورت عدم رفع سوءظن ها و برجا ماندن آثار تقلب ها و تخلف های انتخاباتی به سرنوشتی مشابه آنچه در انتخابات خردادماه همسایه شان رخ داده بود دچار بیایند و در عنفوان نونهالی به مرضی سخت مبتلا شوند.

اعتراض های انتخاباتی در این کشور بی تاثیر از رخدادهای ایران نبود و همین مسئله هشدار کافی را به مسئولان این کشور و ناظران بین المللی داد تا پیش از گسترده شدن آتش راهی برای مهارش بیابند و اعتبار دولت دموکراتیک و اعتماد مردمی را از گزندها در امان بدارند.

سوالی که در ذهن ایرانی ها درباره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نقش بسته، این است که شمارش آرا در این کشور با چه مکانیزمی انجام می شود که هنوز نتیجه قطعی را اعلام نکرده است؟ این امر از جمله مواردی است که برای خود افغان ها می تواند اعتمادزا باشد و احتمال وقوع خطا و تقلب و سوءاستفاده را به پایین ترین حد ممکن بیاورد.

و سوال مهم دیگر درباره کمیسیون انتخابات افغانستان است که به صورت مستقل با حضور نهادها و احزاب و با نظارت رسانه های آزاد فعالیت می کند. پیش از انتخابات نیز اعلام شده بود که هم نمایندگان احزاب و هم رسانه های مستقل بر جزء جزء مراحل انتخابات نظارت خواهند داشت ولی با این همه تقلب و تخلف نیز محتمل خوانده شده و به شکایات رسیدگی خواهد شد.

با این وجود مجموع این ویژگی ها بانضمام سایر قوانین نظارتی - که می بایست در جای خود واکاوی شود - مانع بازشماری آرا و پذیرش تخلفات از سوی کمیسیون انتخابات نبوده و بدون آنکه اعتبار دولت افغانستان زیرسوال برود، تمهیداتی برای بازگشت آرامش و رفع بدگمانی ها اندیشیده شده است.

اگر تا دیروز می گفتیم که اتفاقات مربوط به انتخابات این کشور اعم از شیوه تبلیغات و مناظره ها و سپس اعتراض ها و تقلب های احتمالی و... نوعی کپی از روی دست ایران بوده، حالا یکی از نامزدهای انتخابات اخیر ایران پیشنهاد داده است تا ضمن اصلاح قانون انتخابات کشور، کمیسیونی ملی و غیر دولتی برای این مهم درنظر گرفته شود.

روند بی اعتمادی و گسست سیاسی و اجتماعی در ایران بعد از انتخابات دهم ریاست جمهوری، جامعه، دولت و نخبگان سیاسی ایران را با چالش هایی مواجه کرده است که هر یک راهکار موردنظر خود را برای برون رفت از آن ارائه می کنند. یکی چاره را در اصلاحات سیاسی و آشتی دولت با صداقت می داند، دیگری راه حل نظامی و امنیتی را در پیش گرفته و حالا یکی از نامزدهای اصولگرا به الگویی مشابه آنچه در افغانستان جاری است، اشاره می کند.

محسن رضايى گفته است: "بايد کميسيون ملى انتخابات تشکيل شود تا دولت از مداخله در امور انتخابات منع شود و در حقيقت با اين کار اعتماد مردم بيشتر جلب خواهد شد؛ لذا ما در اين طرح به ‌دنبال اصلاح نظام و قانون انتخابات هستيم و اگر در ساماندهى اين طرح موفق شويم بسيارى از مشکلات انتخابات حل خواهد شد."

ظاهرا ایده تشکیل کمیسیون ملی انتخابات به مجمع تشخیص مصلحت نظام پیشنهاد شده و کارشناسان سیاسی و حقوقی مشغول بررسی ابعاد و شیوه اجرای آن هستند. البته هنوز شورای نگهبان که بخش عمده وظایفش در این ایده هضم می شود نسبت به پیشنهاد فوق واکنشی نشان نداده است.

و کلام آخر؛ افغانستان از مهلتی که تا پایان شمارش آرا و موعد رسیدگی به اعتراض ها داشت تا اینجا به خوبی استفاده کرده است. اگر کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان بتواند با رسیدگی به موقع و به دور از نفوذ دولت یا خارجی ها رضایت معترضان را فراهم کند و اعتماد را به همه شرکت کنندگان در انتخابات برگرداند، باید بگوییم اتفاقی در همجواری ایران رخ داده است که بالاتر از سن دموکراسی در خاورمیانه نشان می دهد.