بحث تحريم بنزين چقدر جدى است؟

با گذشت نزدیک به یک هفته از سفر مقام‌های ارشد امریکایی به اسرائیل و گذشت چهار روز از تصویب طرح تحریم بنزین ایران در مجلس سنای امریکا، منابع خبری جزئیات تازه‌ای از طرح‌های امریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران بر سر برنامه‌های هسته‌ایش افشا کرده‌اند.

چندی پیش روزنامه الشرق الاوسط به نقل از روزنامه اسرائیلی هاآرتس اطلاعات تازه‌ای درباره برنامه‌های تحریم ایران از سوی غرب و ایالات متحده فاش کرده بود. امروز نیز دیوید سانگر روزنامه‌نگار روزنامه نیویورک تایمز جزئیات دیگری از طرح‌های جدید امریکا علیه منافع جمهوری اسلامی ایران و مقابله با برنامه‌های هسته‌ایش منتشر کرده است.

بنا به گزارش سانگر، در طرح جدید امریکا که در مجلس سنا تصویب شده، صادرات بنزین و گازوئیل به ایران از سوی کشورهای مختلف جهان مورد تحریم قرار می‌گیرد. جالب آن که این طرح مورد حمایت شخص باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا است. اما ظاهرا این بخش از تحریم‌ها گام بعدی تحریم علیه ایران است. چرا که در گام نخست فروش بنزین به ایران تنها از سوی شرکت‌های امریکایی تحریم می‌شود.

از سوی دیگر کاخ سفید اظهار نظرهای انجام شده در خصوص مذاکرات جیمس جونز مشاور امنیت ملی امریکا در اسرائیل را رد کرد. در گزارش‌ها آمده بود جیمز جونس از اسرائیلی‌ها خواسته است این قدر حرف از حمله نظامی به ایران نزنند، چرا که باراک اوباما طرح‌های دیپلماتیک تازه‌ای طراحی کرده که بر اساس آن در صورت به بن‌بست رسیدن مذاکرات با تهران سلسله تحریم‌های سنگینی علیه ایران وضع خواهد شد. این منابع گفته بودند که طرح‌های جدید تحریم ایران مورد استقبال مقام‌های اسرائیلی قرار گرفته است.

با این حال برخی از دیپلمات‌های وزارت امور خارجه امریکا اعلام کردند، جونز در اسرائیل تلاش داشت این پیام اوباما را به اطلاع مقامات تلاویو برساند که حتی در صورتی که مذاکرات امریکا و ایران تا پایان سال جاری میلادی به نتیجه نرسد اسرائیل نباید به فکر حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران بیفتد.

در همین حال هیلاری رودهام کلینتون وزیر امور خارجه امریکا نیز گفته است، افزایش تحریم‌ها علیه ایران ممکن است تهران را وادار به مذاکره کند.

در دوران جورج بوش بحث تحریم بنزین ایران مورد بررسی قرار گرفته بود اما به دلیل پاره‌ای مسائل که می‌توانست امریکا را با مشکلات جدی مواجه کند این طرح رد شده بود. به ویژه این که ایران تهدید کرده است در صورتی که چنین تحریم‌هایی متوجهش شود صادرت نفتی خود را متوقف خواهد کرد و اقدام به بستن تنگه هرمز خواهد کرد. علاوه بر آن احتمال این که ایران بتواند بنزین مورد نیاز خود را در صورت وجود تحریم از کشورهایی نظیر روسیه و چین تهیه کند نیز بالا است. به همین دلیل هم بسیاری احتمال موفقیت طرح تحریم ایران را جدی نمی‌گیرند.

بسیاری بر این باورند، به دلیل مشکلاتی که دولت دهم بر سر انتخابات اخیر با آن دست و پنجه نرم می‌کند از قدرت لازم برخوردار نیست و نمی‌تواند زیاد در برابر فشارهای بین‌المللی مقاومت کند. به اعتقاد آنها تحریم بنزین می‌تواند فشارها را به این دولت افزایش دهد و دولت احمدی‌ نژاد را به تن دادن به خواسته‌های بین المللی وادار کند. برخی نیز نظری خلاف این تحلیلگران دارند. این افراد معتقدند احمدی نژاد برای این که بتواند افکار عمومی را از بحث انتخابات و مباحث پیرامونی آن دور کند به استفاده سیاسی از تحریم بنزین خواهد پرداخت.

در همین رابطه آر نیکولاس برنز مسئول رهبری میز استراتژیک چگونگی تعامل با تهران در وزارت خارجه دوره ریاست جمهوری جورج بوش رئیس جمهوری سابق امریکا می‌گوید: «وضع تحریم‌های سنگین در سال‌های 2005 و 2006 چندان منطقی نبودند. اما با توجه به ضعف و تزلزل جدیدی که متوجه دولت احمدی نژاد شده است به نظر می‌رسد وضع تحریم‌های جدید می‌تواند به یک شرط اثرگذار باشد و آن این که ائتلافی از کشورهای دیگر برای اعمال تحریم‌های بیشتر و شدیدتر علیه ایران به وجود آید.»

برنز تاکید می‌کند، اگر ایالات متحده بخواهد به تنهایی این تحریم‌ها را وضع کند چندان موفق نخواهد شد.

سوزان مالونی رئیس مرکز بروکینگز نظری خلاف برنز دارد. وی می‌گوید: «ایران مرزهای آزاد طولانی دارد و این می‌تواند به ایران کمک کند که مایحتاج نفتی خود را به سهولت تهیه کند. از سوی دیگر این وضعیت باعث می‌شود رو در رویی نظامی با نیروهای ایرانی افزایش یابد. آنهایی که می‌گویند باید تحریم‌ها دورتر از آب‌های محدود ایران برود فراموش می‌کنند که این وضعیت باعث می‌‌شود که احتمال درگیری نیروهای ایرانی مثلا سپاه با نیروهای خارجی افزایش یابد.»

این در حالی است که خبرگزاری رویترز گزارش داده است، که پنتاگون ادعا کرده ایران تا ژوئیه 2010 قادر به تولید بمب هسته‌ای خواهد بود. به ادعای پنتاگون ایران اکنون به سمت تولید بمب هسته‌ای حرکت کرده است. موضوعی که نگرانی امریکایی‌ها را از این بابت برانگیخته که مبادا جنگنده‌های اسرائیلی بهانه حمله به ایران را پیدا کنند. یکی از دیپلمات‌های امریکایی که نخواست نامش فاش شود در این باره می‌گوید: «حقیقت این است که هیچ کس نمی‌داند ایران چه زمانی می‌تواند به تکنولوژی ساخت بمب هسته‌ای برسد، اما آنچه به دست آمده نشان می‌دهد برای رسیدن به این هدف ایران مشکلات فنی برخورده است. از این رو اعمال هر گونه تحریمی زمانی معنا پیدا می‌کند که ما بدانیم ایران چقدر زمان تا ساخت بمب هسته‌ای فاصله دارد.»