سیاست داخلی ایران سیاست خارجی را به چالش کشیده است

سفر محمود احمدی نژاد به لیبی برای شرکت در اجلاس دو سالانه اتحادیه آفریقا بطور ناگهانی لغو شد و حسن قشقاوی سخنگوی وزارت خارجه در اشاره به علت لغو این سفر گفت که"علت عدم انجام این سفر  مشغله‌های محمود احمدی نژاد و دیگر اولویت‌های کاری وی بوده است".

احمدی نژاد قرار بود صبح چهارشنبه تهران را به قصد شهر ساحلی سرت در شمال لیبی که محل برگزاری این اجلاس است ترک کند اما این سفر لغو شد، با این حال در منابع خبری غیر ایرانی علت لغو این سفر مغایر با آنچه در منابع خبری داخل کشور انعکاس یافت بود.

بنابر گزارش روزنامه عربستانی الشرق الاوسط چاپ لندن، اعلام آمادگی احمدی نژاد برای شرکت در اجلاس اتحادیه سران آفریقا پرسش‌های زیادی را از سوی دیگر مدعوین این اجلاس بدنبال داشته است.

به عقیده برخی از حاضرین این اجلاس چنین دعوت‌هایی– اشاره به دعوت از ایران برای حضور در این اجلاس- موجب می‌شود تا موضوعاتی خارج از آنچه در دستور کار اجلاس قرار دارد بر محتوای آن سایه افکنده و اجلاس را از اهداف اصلی خود دور سازد.

در همین راستا یک دیپلمات آفرقایی گفت که: "بیم آن می رفت دعوت از رئیس جمهور ایران خشم حضار اروپایی را برانگیزد. آنها به شدت به وضعیت فعلی ایران که موجب انتخاب مجدد محمود احمدی نژاد شده است، معترضند."

به گفته دیپلمات‌های اروپایی، در این اجلاس 12 سفیر اتحادیه اروپا به عنوان ناظر اجلاس سرت حضور دارند.

سفرهایی که لغو می‌شود

اما لغو ناگهانی سفر احمدی نژاد به لیبی تنها مورد از سفرهای لغو شده در دو هفته اخیر نیست، پس از برگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران و رخدادهای پس از آن در داخل کشور، این سومین مورد لغو در چارچوب سفرهای دیپلماتیک مقامات رسمی کشور به خارج است.

پیش از این، سفر منوچهر متکی ، وزیر امور خارجه ایران به ایتالیا برای شرکت در اجلاس گروه هشت که بطور ویژه به بررسی اوضاع افغانستان اختصاص داشت با بی پاسخ گذاشتن دعوت ایتالیا لغو شد، مورد دیگر لغو سفر پرویز داوودی معاون اول رئیس جمهور به نیویورک بود. او قرار بود برای شرکت در اجلاس مالی سازمان ملل متحد که بیش از 140 کشور در آن حضور داشتند راهی ایالات متحده امریکا شود اما بر اساس گزاشر منابع خبری ایران کشور میزبان ویزای معاون اول رئیس جمهور را صادر نکرد و بنابراین داوودی از انجام این سفر باز ماند.

در حالی که عدم صدور ویزا از جانب ایالات متحده امریکا برای معاون اول رئیس جمهوری ایران موضوع داغی برای برخی رسانه‌های کشور طی چند روز گذشته بود اما روز دوشنبه ( هشتم تیرماه) یعنی سه روز پس از برگزاری این نشست، ایان کلی، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفت: "عدم صدور روادید از سوی امریکا به معاون اول احمدی نژاد مطرح نبوده و دولت ایران درخواست دریافت روادید برای معاون رئیس جمهوری و هیات او را خیلی دیر به امریکا تسلیم کرده بود." وی ادامه داد: "کنفرانس مالی سازمان ملل متحد روز 24 ژوئن آغاز شد اما دولت ایران درخواست روادید ورود هیات ایرانی را در ساعت‌های پایانی 23 ژوئن به امریکا ارائه کرد. ایران ابتدا 16 ژوئن برای معاون رئیس جمهوری و هیات همراه او درخواست روادید کرده بود اما بعد از چند روز از این وزارتخانه خواسته بود که پاسپورت‌های آنها بدون صدور روادید به ایران بازگردانده شود."

به نظر می‌رسد که علت لغو سفرهای دیپلماتیک کشور طی دو هفته گذشته را باید فراتر از مباحث اداری و تشریفاتی و یا تراکم مشغله‌های مقامات کشور جستجو کرد چراکه طبیعی است برای هر سفر از مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی می‌شود و مقامات کشور میزبان و میهمان پیش از انجام سفر خود را برای طی مراحل اداری نیز هماهنگ می‌کنند.

در این مدت اما سفرهای غیر دیپلماتیک مقامات ایران ظاهرا از ورطه لغو یا تاخیر بدور بود، به عنوان مثال وزیر مسکن اخیرا به سوریه سفر داشت. سفر وزیر بازرگانی افغانستان به ایران نیز در همین مدت نشان می‌دهد که رفت و آمدهای اقتصادی و تجاری و بازرگانی ایران به دیگر کشورها و برعکس، فرایند متفاوتی با سفرهای دیپلماتیک دارد در واقع روابط دیپلماتیک یک کشور همچون آیینه‌ای است که به سرعت تحولات داخلی کشور در آن نمایان می‌شود.

در عین حال طی دو هفته اخیر بیش از گذشته شاهد انفعال دستگاه دیپلماسی کشور بوده‌ایم، علی رغم رخدادهایی که در این مدت در ایران به وقوع پیوست و به سرعت دامنه آن به روابط خارجی نیز رسید اما کمتر از آن‌چه انتظار می‌رفت دستگاه دیپلماسی کشور از خود واکنش نشان داده و به ارائه راهکار برای کاهش تنش‌های دیپلماتیک ایران و سایر کشورها پرداخت.

به عنوان نمونه منوچهر متکی کمتر از آن‌چه که اوضاع موجود کشور و نوع برخورد دیگر کشورها با وقایع ایران می‌طلبید به اظهار نظر پرداخت، او طی این مدت تنها دو گفت و گوی تلفنی با همتایان اسپانیایی و بریتانیایی خود داشت که گفت و گوی تلفنی او با دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا مربوط به دستگیری 9 تن از کارکنان ایرانی سفارت این کشور در تهران بود.

نکته قابل تامل این است که دیپلماسی ایران در این روزها شرایط دشواری را سپری می‌کند و تحولات داخلی تاثیر مستقیم و سریعی بر روابط خارجی کشور، رفت و آمدهای دیپلماتیک و تصویر ایران در عرصه جهانی داشته است.

در عین حال ارتباط تنگاتنگ دیپلماسی و سیاست داخلی ایران در این دوره از رقابت‌های انتخاباتی بیش از دوره‌های پیشین بود که این خود یکی از موارد متمایز کننده انتخابات دهم ریاست جمهوری با دوره های قبلی بود.