افتتاح سفارت اسرائيل در ترکمنستان و بى‌اعتنایی عجیب ایران
نمیدانیم بگوییم دیپلماسی ضعیف یا ترس بیش از اندازه رقبایمان که البته آن هم به دیپلماسی ضعیف ما باز میگردد، باز هم حرکتی تازه علیه منافع ملی ما رقم زد. روز سهشنبه 27 می فرانسه پایگاه نظامی خود را در ابوظبی در کنار تنگه هرمز با 250 نیروی نظامی اولیه افتتاح کرد تا فرانسه نیز در کنار امریکا و بریتانیا تهدید خود را به مرزهای ما بکشاند و روز گذشته هم خبر رسید اسرائیل سفارتخانه خود را در ترکمنستان افتتاح کرد. شگفتا ترکمنستانی که تا همین چهار سال پیش با ما روابط بسیار عمیقی داشت، بازارهای اقتصادی آن تقریبا به طور کامل در اختیار ما بود، موی دماغ ما نمی‌شد و قدرت چانهزنی ما به اندازهای بالا بود که سیاستی علیه ما اتخاذ نمی‌کرد، اکنون تغییر رویه داده است.
گویا این خوش‌بینی‌ها و باید بگوییم دلخوشی‌ها به دوران قدیم باز میگردد، ترکمنستان پس از مرگ صفر مراد نیازاف سیاستش را در قبال ایران تغییر داده است. آقای قربانقلى بردى محمد اف رئیس جمهوری فعلی چندان تمایلی به ما ندارد و به دنبال کوچکترین بهانه‌ای است که آزاری به ما برساند. او به فکر منابع خویش و کشورش است و فکر می‌کند با این سیاست از منافع ملی کشورش حمایت می‌کند. اما ما چه می‌کنیم؟ پرسشی است که باید مسئولان جواب دهند. دیپلماسی ما آن قدر ضعیف شده که در فصل زمستان بی محابا قرارداد ما را لغو می‌کنند، سال بعد از آن سه برابر قیمت جهانی گاز را به ما می‌فروشند و ظاهرا چون مجبوریم از آنها خرید کنیم به شروط عجیب و غریب آنها تن می‌دهیم. مسافران و رانندگان خودروهای ایرانی را در مرز ترکمنستان به قصد کشت به دلایل واهی کتک می‌زنند و حتی پلیس ترکمنستان به خود جرات می دهد اتباع ایرانی را ضرب و شتم کرده و حتی بکشد. اما دریغ از کوچکترین واکنشی از سوی وزارت امور خارجه. آیا کسی تا حالا شنیده وزارت امور خارجه رفتار سوء پلیس ترکمنستانی با اتباع ایرانی را محکوم کرده باشد یا در اعتراض به این رفتار موضع تندی در قبال کشور دوست دیروز ما ترکمنستان اتخاذ کرده باشد؟
حالا هم نوبت به دولت تندروی اسرائیل رسیده که با رضایت کامل دولت ترکمنستان در خاک این کشور سفارتخانه بزند.
اسرائیل در ترکمنستان
اسرائیل تا به حال در دو کشور آسیای میانه، ازبکستان و قزاقستان، سفارتخانه‌های خود را راه انداخته است. پس از روی کارآمدن دولت ائتلافی بنیامین نتانیاهو، این کشور تصمیم گرفت مناسبات خود را با کشورهای آسیای میانه و قفقاز توسعه دهد. آویگدور لیبرمان، وزیر امور خارجه اسرائیل که یکی از مهاجران یهودی از شوروی سابق است اعلام کرد، آسیای میانه مهمترین منطقه برای اسرائیل به حساب می‌آید.
دولت اسرائیل سیاست جدیدی را در قبال کشورهای آسیای میانه و قفقاز اتخاذ کرده است. در این راستا دو کشور همسایه شمالی ایران یعنی جمهوری آذربایجان و ترکمنستان در اولویت سیاست خارجی اسرائیل قرار گرفته‌اند. مطبوعات جمهوری آذربایجان گزارش می‌دهند که به زودی شیمون پرز، رئیس جمهوری اسرائیل، از این کشور دیدار خواهد کرد. یک هیات از وزارت امور خارجه اسرائیل نیز به منظور انجام مقدمات کار برای گشایش سفارت به ترکمنستان سفر خواهد کرد. مقامات رسمی اسرائیل گفته‌اند که بخش مالی، برنامه ریزی و طراحی وزارت امور خارجه برای انجام این ماموریت عازم عشق‌آباد خواهد شد. جستجوی ساختمانی مناسب برای تاسیس سفارت اسرائیل در ترکمنستان یکی از مهمترین وظایف این هیئت خواهد بود.
نورمحمد حاناموف، یک از مقامهای بلندپایه سابق ترکمنستان، افتتاح سفارت اسرائیل در ترکمنستان را برای هر دو کشورمثبت ارزیابی می‌کند. وی درباره انگیزه سیاسی راه‌اندازی سفارت اسرائیل در عشق آباد می‌گوید: «ترکمنستان هم با ایران و هم با افغانستان هم‌مرز است و مرزهایی طولانی هم دارد، هر دو کشور نیز در مرکز توجه سیاست خارجی اسرائیل قرار گرفته اند.»
پیش از این اسرائیل در ترکمنستان فعال بود. البته بدون حضور سفارتخانه. پس از استقلال ترکمنستان برخی از شرکتهای اسرائیلی در این کشور فعال شدند. مطبوعات ترکمنستان تا به حال چندین بار درباره دیدار یوسف مایمان، رئیس شرکت اسرائیلی مرهاو با قربان‌قلی بردی محمداف، رئیس جمهوری ترکمنستان گزارش داده‌اند. شرکت اسرائیلی مرهاو تاکنون بازسازی و نوسازی پالایشگاه ترکمن‌باشی را با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد و۵۰۰ میلیون دلار به انجام رسانده و قرار است بازسازی پالایشگاه سیدی، دومین پالایشگاه ترکمنستان را نیز عهده‌دار شود.
علاوه بر آن، این شرکت در طرح آبیاری قطره‌ای ترکمنستان مشارکت دارد. به نظر کارشناسان مناسبات ترکمنستان و اسرائیل بدون سفارتخانه هم تابه حال توسعه فراوانی داشته است.
اما پرسشی که در این جا مطرح می‌شود این است که آیا تاسیس سفارتخانه اسرائیل می‌تواند تاثیر منفی بر روابط ایران و ترکمنستان بگذارد؟
آق محمد ولساپار، محقق و نویسنده ترکمنستانی مقیم سوئد معتقد است افتتاح سفارت اسرائیل در ترکمنستان تاثیر منفی بر روابط ایران و ترکمنستان خواهد گذاشت. وی در گفتگو با دویچه وله در این باره گفت: «حضور اسرائیل سبب نگرانی و نارضایتی دولتمردان ایرانی خواهد شد. ولی باید به این مسئله هم توجه کرد که ترکمنستان سیاست مستقلی را دنبال می‌کند و این کشور خود برای برقراری روابط تصمیم گیری می‌کند.» به نظر ولساپار مسئله مهم این است که ترکمنستان بایستی در رابطه با موضوع اسرائیل و فلسطین سیاست‌های خود را مشخص کند.
حاناموف، مقام بلندپایه سابق ترکمنستان، معتقد است، ایران درباره حضور اسرائیل در ترکمنستان تجربه کافی دارد و عکس‌العمل تندی پیرامون افتتاح سفارتخانه اسرائیل در ترکمنستان نشان نخواهد داد!
حاناموف تاکید می‌کند، ترکمنستان از سیاست خارجی مستقلی برخوردار است و حق انتخاب و برقراری روابط با هر کشوری را دارد. وی به صراحت می‌گوید: «حال اگر ایران عکس‌العمل نشان دهد یا اعتراض کند، این مسئله دخالت در سیاست خارجی ترکمنستان قلمداد می‌شود. چنین سیاستی اشتباه خواهد بود و ایران چنین حقی را ندارد.»
حاناموف در ادامه صحبت‌هایش توضیح می‌دهد، در مناسبات دیپلماتیک و برقراری روابط هیچ کشوری با کشور دیگر مشورت نمی‌کند.
جمهوری اسلامی ایران تابه حال رسما پیرامون حضور اسرائیل در آسیای میانه و قفقاز عکس‌العملی نشان نداده است. این در حالی است که برخی از مقامات نظامی ایران به حضور اسرائیل در منطقه هشدار داده‌اند.
سید حسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، به حضور اسرائیل اعتراض کرده است. او با اشاره به سفر آتی شیمون پرز رئیس جمهوری اسرائیل به آذربایجان گفته است، این سفر با دوستی جمهوری آذربایجان و ایران منافات دارد.
با وجود حضور گستردۀ اسرائیل در آسیای مرکزی و قفقاز، ایران تا کنون موضع‌گیری نکرده است. برخی از کارشناسان منطقه براساس همین سیاست نتیجه می‌گیرند که گسترش مناسبات اسرائیل با ترکمنستان نیز با اعتراض شدید ایران مواجه نخواهد شد. آیا این ضعف دیپلماسی نیست که نسبت به تحولات پیرامونی خود بی‌اعتنا هستیم؟
نظر شما :