موضوع ایران در مذاکرات ریاض

باراک اوباما، رئيس جمهوری امريکا برای گفت و گو با ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی چهارشنبه آينده به رياض می رود. او قرار است درباره مسئله هسته‌ای ايران و احيای روند صلح ميان فلسطينی‌ها و اسرائيل با مقامات این کشور به گفت و گو بنشیند و سپس راهی مصر، آلمان و فرانسه شود.

در چارچوب این سفر خاورمیانه‌ای و اروپایی رئیس جمهور امریکا، اهمیت موضوع ایران به خوبی مشهود است چراکه سفر اوباما به ریاض طرحی از پیش برنامه ریزی شده نبود، این هفته کلیه رسانه‌ها و تحلیل گران منطقه‌ای و بین المللی در انتظار سفر جنجالی و حائز اهمیت رئیس جمهور امریکا به مصر بودند که با خبر سفر او به عربستان مواجه شدند.

زمانی که اوباما بدون برنامه قبلی سفر به عربستان سعودی را دستور کار قرار می دهد و موضوع این سفر حول دو محور صلح فلسطینی و برنامه هسته‌ای ایران می چرخد، نشان دهنده این مطلب است که او قصد دارد از وزن عربستان به عنوان یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین کشورهای عربی منطقه در هر دو موضوع مذکور بهره گیرد.

در عین حال اوباما بلافاصله بعد از ترک ریاض به قاهره خواهد رفت. مصر و عربستان دو کشور عمده محور اعتدال در منطقه هستند که به لحاظ پتانسیل‌های دیپلماتیک رقابتی دیرینه دارند. در دستور کار سفر اوباما به عربستان و مصر، برنامه هسته‌ای ایران در کنار مسئله صلح فلسطینی خود نمایی می‌کند، هرچند که منطقا سفر به دو کشور مهم عربی و مسلمان خاورمیانه که به طور مستقیم و غیر مستقیم در مسئله فلسطین نقش آفرین بوده و هستند باید با اولویت بررسی صلح فلسطینیان و اسرائیل انجام گیرد اما چنین به نظر می‌رسد که نه تنها بحث بر سر برنامه هسته‌ای ایران در این مذاکرات اولویت دارد بلکه دست یابی به تفاهمی در این مورد میان امریکا و کشورهای عربی منطقه خود به پیش شرطی برای توافقات احتمالی در موضوع صلح فلسطینی- اسرائیلی تبدیل شده است.

بر اساس گزارش منابع خبری، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل اعلام کرده است که به شرطی روند شهرک سازی‌ها در مناطق فلسطینی را متوقف خواهد ساخت که امریکا برنامه مشخصی در ارتباط با ایران ارائه دهد؛ در واقع تل آویو گرچه در کسب و جلب حمایت کامل و همه جانبه واشنگتن برای اهدافش در برابر ایران چندان موفق نبوده است اما دیپلماسی اسرائیل نا امید نشده و راهکار دیگری برای پیشبرد اهداف خود ارائه داده است.

دولت نتانیاهو در ادامه سیاستی که ایران و برنامه هسته‌ای این کشور را تهدید اصلی در منطقه نشان می‌دهد تا اولا اذهان منطقه را به سوی تهدید ایران و پیگیری راهکارهای رفع این تهدید سوق داده و ثانیا مسئله صلح فلسطینی را به حاشیه رانده و از اولوبت خارج کند. او دنبال این است که آغاز هر اقدامی را در مسیر صلح، با رفع تهدیدی به نام ایران گره زده و ابتدا مشکل خود را حل کند.

پذیرش توقف شهرک سازی در مناطق مورد اختلاف میان فلسطینیان و اسرائیل، مسئله‌ای مهم و قابل توجهی است. این اقدام یکی از تاکیدات اوباما برای برقراری صلح فلسطینی است. صلحی که در صورت تحقق، به یکی از وعده‌های اوباما برای تغییر، جامه عمل می‌پوشاند.

اما مسئله ایران در این میان برای امریکا و متحدین عرب این کشور از یک سو و کل جامعه عربی از سوی دیگر مسئله ساز شده است. حال باید دید در مذاکراتی که اوباما با پادشاه عربستان، همتای مصری خود و مقامات آلمان و فرانسه خواهد داشت، چه دیپلماسی به کار گرفته خواهد که کلیه طرف‌ها را راضی نگاه دارد؛ اعراب، ایران و اسرائیل و فلسطینیان.