اروپا ظرفیت میانجی گری در بحث هسته‌ای را ندارد

سيلويو برلوسکنى اعلام کرد که ايتاليا قصد دارد در تلاش‌هاى بين‌ المللى براى رسيدن به توافق با ايران بر سر برنامه‌ هسته‌ای نقش ميانجى را ايفا کند.  

گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با محمد حسین ملائک، سفیر سابق ایران در سوئیس و چین و کارشناس مسائل اروپا:

آیا ایتالیا ظرفیت لازم را برای ایفای نقش میانجی میان ایران و غرب در مسئله هسته‌ای تهران داراست؟
اروپا ظرفیت میانجی‌گری را در مورد برنامه هسته‌ای ایران ندارد و به طور خاص ایتالیا این ظرفیت را برای ورود به چنین مسئله‌ای دارا نیست. آقای برلوسکنی فردی تبلیغات چی و به دنبال مسائل جنجالی و پر کردن تیتر رسانه‌ها است، همان کارهایی را دنبال می‌کند که برخی دوستان در ایران پیگیری می کنند.

ایتالیا نه ظرفیت ارتباط بالایی با دولت امریکا و شخص آقای اوباما دارد و نه مناسبات گسترده ای با دولت‌های مهم اروپایی چون فرانسه، بریتانیا و حتی روسیه دارد. مجموع این موارد به ایتالیا اجازه نمی‌دهد که نقش فعالی داشته باشد. این کشور دفعه قبل نیز می‌خواست با تلاش فراوان خود را وارد گروه 1+5 کند که در نهایت موفق نشد.

آیا تاخیر سفر وزیر خارجه ایتالیا به ایران دلایل خاصی داشت و این سفر چه زمانی انجام خواهد شد؟
از این‌که چه زمانی به ایران می‌آید اطلاعی ندارم اما معتقدم که طی یک ماه آینده هیچ سفر رسمی در این سطوح به ایران صورت نخواهد گرفت، علت این مسئله به هم ریختگی فضای داخلی ایران به دلیل نزدیکی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باز می گردد.

سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا به عنوان نمایندگان اروپا در مذاکرات با تهران تا چه اندازه توان ایفای نقشی موثر را در موضوع هسته‌ای و گفت و گوی ایران و امریکا دارند؟
فکر می‌کنم دولت امریکا اکنون آمادگی‌های لازم را برای ورود به مذاکره‌ای رو در رو با تهران در رابطه با مسائل دوجانبه و مسائل معوقه میان دو کشور در سطح منطقه و جهان و حتی موضوع هسته‌ای دارا است.

اکنون کاندیداهای دور دهم انتخابات ریاست جمهوری در ایران نیز در شعارهای انتخاباتی خود نشان داده‌اند که هر کدام با برداشتی که از این فرصت دارند؛ نظر خود را در ارتباط با مذاکره ایران و امریکا ارائه می‌دهند، ضمن این که آقای احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور تلاش خود را برای برقراری این ارتباط انجام داده است حال این که این تلاش‌ها موفق بوده یا خیر، موضوع دیگری است.

بنابراین اکنون روابط میان ایران و امریکا در حال رسیدن به بلوغ قابل قبولی است که دو طرف بتوانند با یکدیگر مذاکراتی را آغاز کنند. ممکن است این مذاکرات نیاز به واسطه‌ای داشته باشد که جلسه مختصری را در کشوری ثالث برگزار کند، این قابلیت در سطوح کشورهای تحریم کننده ایران نیست. فرانسه و بریتانیا کشورهای تحریم کننده ایران هستند، شاید آلمان ظرفیتی برای این کار داشته باشد.

آیا نشست گروه هشت در ایتالیا پیرامون اوضاع افغانستان و پاکستان که قرار است ایران نیز به آن دعوت شود می تواند فراهم کننده زمینه مذاکرات تهران و واشنگتن باشد؟
 چنین به نظر نمی رسد.

برخی کارشناسان معتقدند که اروپا درگیر اختلافات داخلی است و به همین دلیل ظرفیت نقش آفرینی بالایی در برابر ایران ندارد، ارزیابی شما از این مسئله چیست؟
پتانسیل نقش آفرینی اروپا در برابر ایران ارتباطی به مسائل داخلی اروپا ندارد. مسائلی چون اتحادیه شدن اروپا، اساس نامه این اتحادیه و گسترده شدن اتحادیه و کشورهایی که قرار است به عنوان اعضای جدید به این اتحادیه ملحق شوند، معوق مانده است.

اما جدای از این مباحث اگر به هویت‌های سه گانه سنتی و قدرتمند اروپا یعنی آلمان و بریتانیا و فرانسه توجه کنیم، این کشورها البته موضع واحدی را در مورد ایران با توجه به منافع دوجانبه پیگیری نمی‌کردند اما در طول سال‌های گذشته با توجه به سیاست‌هایی که امریکا در ارتباط با تهران به کار برد، توانست نظر بسیاری از این کشورها را پشت سر خود بسیج کند و از این رو این کشورها هویت مستقل‌تری را از خود در برابر ایران ارائه ندادند و ما شاهد بودیم که علی رغم تلاش‌های دولت آقای خاتمی برای ایفای نقش بیشتر این سه کشور اروپایی، آنها همان اهداف امریکا را بدون هیچ گونه انعطاف دنبال می کردند.

به نظر می‌رسد که اروپا در موضوعی به نام ایران مانند موضوعی به نام اسرائیل- هر چند این دو موضوع قابل قیاس با یکدیگر نیستند- نمی تواند از خود نقشی مستقل داشته باشد حتی اگر علاقمند به ایفای چنین نقشی باشد چرا که این دو موضوع بسیار بزرگ بوده و در امنیت جهانی نقش بالایی دارند. به همین دلیل اروپا نمی تواند مستقل از خود نظری داشته و موضعی را اتخاذ کند که به نفع یا علیه این موضوعات باشد.

بسیاری معتقدند که با آمدن اوباما اروپا وزن بیشتری در تحولات جهانی خواهد داشت، نظر شما چیست؟
تاکنون که شاهد اتفاق خاصی در این راستا نبوده ایم اما به نظر می‌رسد که آقای اوباما خود علاقمند است امریکا در مواردی که بی جهت اقدام به تحریم کرده و تحریم‌ها نتیجه‌ای نداشته است، بیشتر ابزار دیپلماسی را وارد کرده و با این ابزار ایفای نقش کند.