تغییراتی سوال برانگیز در ساختار داخلی اسرائیل

روزنامه هاآرتص از انحلال واحد اطلاعاتی مربوط به امور ایران در وزارت دفاع اسرائیل خبر داده است، انحلالی که موجب خشم و اعتراض رئیس سازمان اطلاعاتی اسرائیل یا همان موساد شد.

از زمان روی کار آمدن نتانیاهو و دولتی که بدنه اصلی آن را حزب لیکود با دیدگاه هایی تند و افراطی تشکیل می دهد، دامنه اختلاف نظرها میان مقامات این دولت و منتقدانشان از دیگر احزاب و گروه های سیاسی اسرائیلی رو به افزایش گذاشته و چهره نامطلوبی از عملکرد دولت جدید اسرائیل در بیرون از مرزهای این کشور منعکس شده است.

به دلیل همین اختلافات درونی و اعلام سیاست‌های تند و مواضع مقطعی دولت جدید، نگرش دولت‌های اروپایی و حتی امریکا به تل آویو تغییر کرده است، به طوری که لیبرمن وزیر خارجه اسرائیل در سفرش به چند کشور اروپایی از تغییر نگاه غرب نسبت به دولت جدید تل آویو انتقاد کرده و خواستار تحمل بیشتر آنها برای مشخص شدن چارچوب سیاست‌ها و تصمیمات دولت جدید شد، او بر این باور است که دولت‌های غربی عجله می کنند، دولت جدید اسرائیل اندک زمانی است که روی کار آمده و برای ارزیابی عملکردها و سیاست‌هایش هنوز زمان لازم است.

در میانه انتقادات و اختلافاتی که سیاست‌ها و دیدگاه های دولت نتانیاهو را هدف قرار داده اند اکنون از انحلال واحد اطلاعاتی مربوط به امور ایران در وزارت دفاع اسرائیل سخن به میان می آید، ایهود باراک یکی از چهره های تندروی دولت جدید به عنوان وزیر دفاع اسرائیل این تصمیم را اتخاذ کرده است.

در داخل اسرائیل، چنین تصمیمی آن هم در بحبوحه درگیری‌های لفظی ایران و اسرائیل با محوریت برنامه هسته‌ای و توان موشکی ایران، مانورهای نظامی، موشکی، دفاعی و تسلیحاتی دو طرف برای قدرت نمایی در برابر دیگری و تهدیداتی که هر کدام از سوی طرف مقابل بر علیه منافع ملی و تمامیت ارضی خود احساس می کنند، عقلانی و منطقی به نظر نمی رسد چراکه واحد اطلاعاتی مربوط به امور ایران به رصد تحولات داخلی در ایران، اهداف و برنامه‌های نظامی این کشور و سایر اموری که به نحوی برای امنیت و منافع اسرائیل حائز اهمیت است پرداخته و از این حیث کارایی و اثرگذاری فراوانی برای اتخاذ تصمیمات تل آویو در برابر ایران داشته است.

بر اساس نظر برخی تحلیل گران اتخاذ تصمیم انحلال این واحد مربوط به منش تند و افراطی مقامات دولت جدید اسرائیل است و منطقی را بر نمی تابد، ضمن آن که نشانه بارزی از اختلافات داخلی در اسرائیل است، آنجا که رئیس موساد دلیلی را که وزارت دفاع برای این انحلال عرضه می کند را بی اعتبار می داند، به وضوح اختلاف نظر میان دستگاه های داخلی اسرائیل دیده می شود هر چند که ممکن است این اختلافات صوری یا با اهدافی اطلاعاتی باشد.

وزارت دفاع اسرائیل به بهانه دریافت شکایاتی از سوی سازمان موساد، اقدام به تعطیلی این واحد اطلاعاتی و بازنشستگی اجباری یوری لوبرانی، رئیس آن و مشاور کهنه کار وزیر دفاع  کرده است، دلیلی که از سوی رئیس موساد تکذیب شده و خشم او را در پی داشت.

با وجود این در دیگر گزارشات روزنامه هاآرتص دلیل اصلی این انحلال، شکایاتی است که از عملکرد رادیو اسرائیل شده است، ارتباط این رادیو با واحد مروبط به ایران نیز ارتباطی مالی و بودجه‌ای است به این معنی که واحد مذکور برای ساخت برنامه‌ای در رادیو اسرائیل پول جمع آوری می‌کرد.

این واحد اطلاعاتی متشکل از یک گروه کوچک است که حدود 30 سال قبل در وزارت دفاع اسرائیل تشکیل شد و یکی از وظایف آن هماهنگی فعالیت‌های دولت و وزارت دفاع در امور لبنان بود و به موازات آن تحولات سیاسی در ایران را نیز پیگیری می‌کرد.

برخی دیگر از تحلیل گران انحلال این واحد اطلاعاتی مربوط به امور ایران در وزارت دفاع اسرائیل را به حرکت های تند دولت جدید نسبت داده و معتقدند که بی تردید در پشت این اقدام، اقدامی دیگر در دست بررسی و جایگزینی است، شاید منظور آنها تاسیس واحدی کارشناسی، قوی و موثر برای پیگیری امور ایران باشد که از عناصر موساد بیش از گذشته در آن بهره گرفته می شود.

اما در نگاهی دیگر این انحلال نوعی بازی در برابر ایران است، به این معنا که تل آویو قصد دارد با این انحلال کم اهمیتی پیگیری اوضاع و شرایط داخلی ایران را برای اسرائیل جلوه گر ساخته و به نوعی نشان دهد که به دنبال نفوذ یا برنامه ریزی برای حمله به ایران نیست و تهدیدی برای تهران محسوب نمی شود به ویژه آنکه رئیس واحد اطلاعاتی مروبط به ایران- سفیر تل آویو در تهران قبل از انقلاب - نیز یکی از مدافعان جدی حمایت از گروه‌های اپوزیسیون ایرانی با هدف براندازی نظام این کشور است، در مقابل تل آیو به دنبال این است که ایران را با آزمایش موشک‌های مختلف و پیگیری جدی برنامه هسته‌ای اش تهدیدی برای اسرائیل معرفی کند، تهدیدی که تنها سرنگونی اسرائیل را خواهان است.

با این حال نباید این نکته را از نظر دور داشت که تغییر و تحول در هر ساختاری با روی کار آمدن دولتی جدید، امری طبیعی است، تغییرات در درون بدنه دولت اسرائیل نیز از این قاعده مستثنی نیست به ویژه که دولت جدید اسرائیل قواعد بازی را از دریچه افراطی نگریسته و تحقق اهداف و مقاصد خاص خود را در گرو وقوع تغییرات مورد نظرش ارزیابی می کند. اما نباید از این مسئله نیز غافل ماند که در مسائل سیاسی و حساس تر از آن مسائل اطلاعاتی بسیاری از امور معنایی غیر از آنچه در ظاهر درک می شود دارند.

بعد از سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن و مباحثه روسای دو دولت بر سر تشکیل دولت فلسطینی و موضوع ایران، بسیاری از تحلیلگران مسائل سیاست خارجی فضای حاکم بر گفتگو و نتایج آن را برای اسراییل ناکافی و شکننده توصیف کردند، به این ترتیب شاید تل آویو با ناکامی در جلب نظر و حمایت امریکا به سوی خود در برابر ایران، رویکردی جدید را در دست بررسی دارد.

این که رابرت گیتس، وزیر دفاع امریکا، در گفت‌وگو با تلویزیون ان‌بی‌سی  یادآوری کرد که ایالات متحده احتمال حمله نظامی علیه ایران را در صورت به بن‌بست رسیدن رویکرد دیپلماتیک در مورد فعالیت هسته‌ای این کشور رد نکرده است و این که پنتاگون،وزارت دفاع مریکا، به درخواست باراک اوباما طرح‌های خود را برای کاربرد نیروی نظامی علیه ایران به‌روز کرده است، همگی می تواند بسترهای امیدبخشی برای طرح ریزی جدید تل اویو در برابر ایران باشد.