نقطه قرمز یادآور نقاط مشترک

پیش از این نوشتیم که نگاه جهان محور و شعارهای تغییرگرایانه باراک اوباما که حتی دشمنان آمریکا را منتظر گوشه چشمی از وی نگه داشته، فرصتی در اختیار بزرگان اروپایی و آسیایی است تا نقش آفرینی خود را در معادلات بین المللی افزایش داده و از دوره جدید برای نمایش شخصیتی تازه از خود بهره ببرند. 

یکی از دشواری های بزرگ آمریکا در شرق قاره سبز به خصوص در روزهای پایانی دولت جورج بوش، بازگشت روسیه به اقتدارگرایی پیشین و مخالفت های مشکل ساز آن با سیاست های آمریکا و متحدانش در قبال جمهوری های تازه استقلال یافته بود.

هژمونی روسیه در منطقه و میدان عمل این کشور برای تاثیرگذاری و اخلال در روند سیاسی و اقتصادی ایالات متحده باعث شد تا بسیاری از کارشناسان مهم ترین دغدغه دولت تازه آمریکا را متوجه این موضوع قلمداد کنند.

هیلاری کلینتون در دومین سفر خارجی خود راهی خاورمیانه شد تا رویکرد شراکتی  اوباما را در تقسیم وظایف جهانی که سابق بر این به شکل یکجانبه به عمل درمی آمد، صورتی عینی ببخشد.

پیش از ملاقات هیلاری کلینتون با همتای روسی اش، گمانه هایی درخصوص ارتباط بحث سامانه موشکی مستقر در اروپا با فعالیت های هسته ای ایران و بده و بستان آمریکا و روسیه در این باره مطرح و سپس تکذیب شد اما این مسئله تنها یکی از صورت های محتمل در روابط جدید روسیه و آمریکا و معامله های قابل تحقق میان دو کشور است.

روسیه قدرتی وزین و معتبر در منطقه و واجد خصوصیاتی است که در صورت عدم ورودش به تبادلات اروپایی و آمریکایی، خواه ناخواه قادر به ایجاد مشکلاتی بر سر سیاست ها و نگره های آمریکایی در خاورمیانه و شرق اروپا است.

ابراز علاقه دو طرف برای تجدید و بهبود روابط، با تکمه سرخ رنگی که خانم کلینتون به همتای روسی اش اهدا کرده و کلمه معنادار (reset) را بر خود داشته رسما آغاز شده است. روسیه و آمریکا به همان میزان که مختلف و متغیر می اندیشند، دارای منافع و راهبردهای مشترک نیز هستند.

تلاقی خواسته های بین المللی اروپا و آمریکا از روسیه با توقعات کرملین از ناتو و آمریکا موجب شده است تا دولتمردان تازه آمریکا بیش از موارد اختلاف انگیز بر نقاط مشترک فیمابین متمرکز شوند و بتوانند خواهش های یکدیگر را هم پوشانی کنند.

یکی از قدم های آغازین در این باره، اظهارات متفاوت ياپ دو هوپ شفر دبيرکل ناتو، پس از نشست روز پنجشنبه ناتو در بروکسل بود که گفت: وزيران به توافقنامه‌اى مبنى بر ازسرگيرى رسمى مذاکرات شوراى روسيه- ناتو در سطح وزيران دست يافته اند.

هنوز جزييات و زمان دقيق آغاز مجدد مذاکرات ناتو و روسیه اعلام نشده ولی گفته شده است که رايزنى‌هاى طرفین پس از نشست ناتو در اوایل ماه آوريل شروع خواهد شد.

یکی دیگر از نقاط عطف پدید آمده به پس از دیدار هیلاری کلینتون با سرگئی لاوروف در ژنو برمی گردد. در نخستین ملاقات وزیران خارجه طرفین، دو کشور آمریکا و روسیه به توافق بر سر کاهش تسلیحات استراتژیک دست یافتند.

لاوروف که در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل متحد در ژنو سخنرانی می کرد اعلام کرد که یکی از اولویت های دولت روسیه توافق تازه ای با آمریکا در مورد پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک است.

دو کشور ابراز امیدواری کرده اند که این پیمان تا پایان سال جاری میلادی امضا شود. به گفته کلینتون، امضای پیمان جدید یکی از اولویت های دولت آمریکا به شمار می رود. دو طرف همچنین در مورد برخی مسائل مشترک و جهانی از جمله افغانستان، خاورمیانه و شمال آفریقا مذاکراتی را برای همکاری بیشتر انجام داده اند.

باید گفت تکمه قرمز منقوش به واژه Reset که از سوی هیلاری به سرگئی لاوروف اهدا شده، مصداق آغاز روابط دو طرف خواهد بود. آمریکا می تواند از طریق روسیه پاره ای از مشکلات خود را در افغانستان و ایران و حتی فلسطین و سوریه تسهیل و تعدیل کند. مهم تر از وظایفی که روسیه بر دوش خواهد گرفت، شریک شدن روسیه در تصمیمات بین المللی ناتو و آمریکا است که خود می تواند عاملی پیش برنده و سرعت دهنده به سیاست های منطقه ای آمریکا باشد.

لاوروف گفته است که هديه کلینتون را بر روى ميز کارش قرار خواهد داد. با این وصف او هر روز با نقطه قرمز رنگی در اتاق کار خود مواجه می شود که یادآور بسیاری تعهدات و مسئولیت ها و نیز خواسته ها و بهره مندی هاست.

گسترش سلاح‌هاى هسته‌اى، تروريسم، صلح خاورميانه، صادرات گاز و انرژی، سپر دفاع موشکی، استقلال کوزوو، حاکمیت گرجستان و جمهوری های استقلال یافته و کاهش سلاح‌هاى استراتژيک (START) مهم ترین محورهای مشترک آمریکا و روسیه در دوران فعلی است.