هاشمی رفسنجانی راهی عراق است

آیت الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس مجلس خبرگان رهبری در پاسخ به دعوت رسمى جلال طالبانى، رييس‌جمهور عراق، دوشنبه دوازدهم اسفند ماه، در راس هياتى سياسى و مذهبى به اين کشور سفر خواهد کرد.  

رييس مجلس خبرگان رهبرى در اين سفر علاوه بر زيارت عتبات عاليات و بازديد از طرح‌هاى توسعه آن‌ها، با مراجع عظام، علماى اعلام، مسوولان و رييسان قبائل و احزاب شيعه، سنى و کرد و جمعى از نخبگان و دانشگاهيان عراق ديدار و درباره مسائل منطقه‌ اى، جهان اسلام، به ويژه مسائل عراق و روابط دو جانبه تبادل نظر و گفت‌وگو خواهد کرد.

مقامات سیاسی ایران طی ماه های گذشته فعالیت های دیپلماتیک خود را در عراق افزایش داده اند. سفر علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به بغداد قبل از روی کار آمدن باراک اوباما در امریکا نشانه ای از آغاز اقدامات تهران برای بررسی شرایط جدید در منطقه و ارزیابی روابطش با بغداد در آستانه روی کار آمدن دموکرات ها بود. پس از آن علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر انقلاب و عضو شورای عالی سیاست خارجی کشور راهی بغداد شد و به محض ورود به عراق در گفت‌وگویی مطبوعاتی اعلام کرد که برای زیارت از عتبات عالیات همچنین دیدار با رهبران سیاسی عراقی و برای بحث و تبادل نظر درباره تقویت روابط دو کشور به این کشور سفر کرده است.

آنچه با توجه به سفرهای پی در پی مقامات ایران به عراق خودنمایی می کند، امکان فراهم سازی بسترهای مذاکرات مستقیم تهران و واشنگتن در شرایطی جدید و با نگاه به رویکرد متفاوتی است که کاخ سفید نوید آنرا می دهد.

به نظر می رسد که سفر مقامات ایران به بغداد و گفت و گو با مسئولین سیاسی و مذهبی عراق در راستای بررسی شرایط و زمینه های موجود برای گفت و گو با امریکاست که الزاما نباید منجر به باز شدن باب مذاکرات شود بلکه منطق دیپلکماتیک سنجش فاکتورهای بالقوه و بالفعل را می طلبد.

چند نکته برای تقویت این تحلیل وجود دارد؛ اول اینکه کاخ سفید با روی کار آمدن اوباما، افغانستان، عراق و مسائل خاورمیانه را محورهای اصلی در مسیر سیاست خارجی جدید خود اعلام کرده و در این چهارچوب ایران به همه شکل ذی نفوذ و ذی نفع است، ضمن آنکه واشنگتن تلاش دارد از جایگاه ایران در حل و فصل مسائل خاورمیانه، عراق و افغانستان به عنوان پیش زمینه برای مذاکره و طرح مسائل فی مابین بهره گیرد.

دوم آنکه عراق چه در دوران جرج بوش و چه در زمان ریاست جمهوری اوباما همواره سعی دارد نقش میانجی و واسط را در برقراری مجدد روابط تهران و واشنگتن برعهده گیرد، تحقق این هدف هم سرشار از مزیت های سیاسی و اقتصادی برای عراق است و هم هزینه های امریکا و ایران را برای آغاز روابط کاهش می دهد.

سوم آنکه تهران اخیرا علائمی از تمایل به پذیرش دست دوستی امریکا را نشان داده و متذکر می شود که رویکردهای متفاوت با قبل می تواند مثبت باشد و امکان گفت و گو در فضایی دوستانه و مبتنی بر احترام متقابل وجود دارد.

و در نهایت ظرفیت های تاثیر گذاری هاشمی رفسنجانی باید مورد توجه قرار گیرد، وی از چهره های صاحب اثر نظام جمهوری اسلامی ایران است و استفاده از توانایی های وی همواره یکی از گزینه های نظام برای اجرای تصمیمات اساسی بوده است و بر این اساس سفر او به عراق در مقطع کنونی بیش از هر چیز احتمال گفت و گوی ایران و امریکا را تقویت می کند.