عدو سبب خیر

بعد از آنکه دولتمردان عراقی از توافقاتی با تهران در زمینه برچیدن فعالیت های منافقین در خاک کشورشان خبر دادند و ایران بر لزوم تحویل سران گروهک منافقین به تهران تاکید کرد، حال اخبار حکایت از آن دارد که کشور مصر برای استقرار عناصر این گروه اعلام آمادگی کرده است.

 هنوز خبری رسمی در این باره منتشر نشده و دولت مصر پذیرش استقرار گروه منافقین را در خاک کشورش تایید نکرده است اما برخی منابع عراقی گفته اند که سران گروهک فوق موافقت مصر را برای تاسیس اردوگاهی به منظور انتقال عناصر این گروهک از عراق به این کشور به دست آورده اند.

 بعد از توافقات دو دولت ایران و عراق بر سر مسائل مختلف، قابل پیش بینی بود که موضوع منافقین یکی از مهم ترین خواسته های جمهوری اسلامی از عراق برای پیشبرد تعاملات فیمابین باشد. از آنجا که عراق در این برهه از حیات سیاسی خود با مشکلات داخلی و بیرونی زیادی دست به گریبان است که برخی از آنها مستقیما به اراده ایران بستگی دارد، دولتمردان این کشور پذیرفته اند که شرط ایران را در این زمینه جامه عمل بپوشانند تا در ازای آن امتیازاتی امنیتی اخذ کنند و مشارکت تهران را در امور داخلی عراق به سطح عالی تری برسانند.

 از سوی دیگر آمریکا نیز با تروریست خواندن گروهک منافقین، از حضور آنان در خاک عراق حمایت نکرد و بنابراین مسئله برچیده شدن اردوگاه اشرف بیش از پیش به واقعیت نزدیک شد. اگرچه این گروه با رایزنی های حقوقی خود توانست حمایت اروپا را به دست آورد و از فهرست تروریستی اروپاییان دور بماند اما بقای سیاسی این گروهک در عراق در خارج از سه ضلعی عراق، ایران و آمریکا تعریف نمی شود و تنها خارج از آن امکان تداوم حیات برای آنان وجود دارد.

 شمارش معکوس برای اخراج منافقین از عراق آغاز شده است. بسیاری بر این باورند که این اتفاق می تواند فرصتی برای نزدیکی ایران و آمریکا نیز باشد. آمریکا بعد از تغییر رژیم عراق و حذف صدام حسین از پهنه سیاست، حالا در مورد منافقین که دشمنی آن نیز با جمهوری اسلامی اظهر من الشمس است موضعی همسو با خواسته های ایران گرفته و خواسته یا ناخواسته ضریب امنیتی ایران را در منطقه افزایش داده است.

 اکنون خبر می رسد که سران این گروهک تصمیم دارند راهی مصر شوند و اردوگاهی جدید را به جای اردوگاه اشرف تاسیس کنند و به این طریق ضمن جلوگیری از متلاشی شدن نظم ساختاری خود و از دست دادن عناصر و حامیانشان، از خطرات احتمالی بعدی به سلامت عبور کنند. به هر شکل تعاملات تهران و بغداد و نیازهای دولت عراق به جلب اعتماد ایران می توانست و می تواند تصمیم های خطرناک تری را نیز در قبال منافقین پیش رو داشته باشد.

 البته ترک خاک عراق نشان دهنده این است که بغداد با تحویل منافقین به ایران موافق نیست و برخورد قضایی با آنان را از سوی جمهوری اسلامی عادلانه و مطابق با قوانین بین المللی نمی داند. از همین رو دولت عراق حضور اعضای گروهک منافقین را در خاک خود پایان یافته اعلام کرده است ولی آنچه به آنان ابلاغ نموده ترک فوری خاک عراق است نه چیز دیگر.

 با این حال بعد از پایان دوران صدام و فراغت خیال ایران از تهدیدهای بالقوه و بالفعل او، این بار خروج منافقین از خاک کشور همسایه نیز خبر خوشی است که اگرچه به جشنی بیکران منجر نشد اما از جهات مختلف اطمینان بخش و اعتمادساز است. افزایش اعتماد ایران و عراق به یکدیگر تحول بزرگی را در منطقه ایجاد خواهد کرد؛ به همان میزان که مصر و ایران را در نقطه مقابل هم قرار خواهد داد.

 مصر آخرین نقطه از منطقه خاورمیانه و نماد بارز مخالفت ورزی با سیاست های جمهوری اسلامی است. این کشور از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون به دلایل متعدد با نظام نوپای ایران در چالش و تضاد قرار داشته و در هر دو کشور مقاومت هایی جدی برای جلوگیری از شکل گیری رابطه میان دو طرف وجود داشته است.

 در دوره هایی تلاش شد تا خطوط قرمز میان ایران و مصر کمرنگ و دست های دو طرف به یکدیگر نزدیک شود ولی هر بار این تلاش ها دستخوش اتفاقات پیچیده و موانع محکم تری قرار می گرفت و بر بلندی دیوار فاصله می افزود. نقش آفرینی ایران در فلسطین و لبنان با آنچه مصر آن را صلح خاورمیانه می خواند مغایرت دارد و اساسا نگاه دو کشور به مقوله صلح میان فلسطین و اسرائیل از بنیاد متفاوت است و به سان دو خطی است که هر دم از هم دور می شوند. رویکرد ایران نسبت به گروه اخوان المسلمین نیز بند دیگری از اختلافات است و می توان از هر یک از این اختلاف ها به موارد جزئی تری هم رسید.

 تنش های اخیر به وجود آمده میان تهران و قاهره بر سر حادثه غزه و اتهاماتی که دو طرف در این ماجرا به یکدیگر وارد کردند، احتمال واقعیت بخشیدن به خبر انتقال منافقین به قاهره را تشدید می کند. با این وصف می توان گفت در صورتی که مصر خانه مخالفین و معارضین به جمهوری اسلامی شود علاوه بر افزایش تیرگی های روابط با ایران، به لحاظ برخورد با گروه های تروریستی داخلی خود و چالش های احتمالی آنان با گروهک منافقین نیز دچار مشکل خواهد شد.

 شاید منافقین زین پس آرزوی دوران خوش گذشته را ببرند. آنان در نزدیکی ایران و با همدستی مخالفان جمهوری اسلامی رگ و ریشه ای در عراق به هم زده بودند و حال می بایست در سرزمین مصر ضمن حفظ پایگاه سیاسی و ساختار تشکیلاتی خود، به امنیت و تطابق سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی با شرایط جدید بیندیشند.