ایران از عراق آغاز می‌کند
مقامات سیاسی ایران طی ماه های گذشته فعالیت های دیپلماتیک خود را در عراق افزایش داده اند. سفر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی به بغداد قبل از روی کار آمدن باراک اوباما در امریکا نشانه ای از آغاز اقدامات تهران برای بررسی شرایط جدید در منطقه و ارزیابی روابطش با بغداد در آستانه روی کار آمدن دموکرات ها بود، پس از آن، علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر انقلاب و عضو شورای عالی سیاست خارجی کشور راهی بغداد شد و به محض ورود به عراق در گفت‌وگویی مطبوعاتی اعلام کرد که برای زیارت از عتبات عالیات همچنین دیدار با رهبران سیاسی عراقی و برای بحث و تبادل نظر درباره تقویت روابط دو کشور به این کشور سفر کرده است.
وی طی این سفر با آیت‌الله سیستانی، آیت الله سیدمحمد سعید حکیم و سیدمحمد بحرالعلوم، جلال طالبانی رئیس‌جمهوری و عادل عبدالمهدی معاون وی و دیگر مسئولان عراقی دیدار و گفتوگو کرد.
بلافاصله پس از سفر ولایتی به عراق، منوچهر متکی، مسئول دستگاه سیاست خارجی کشور در رأس هیاتی اقتصادی و برای دیدار با همتای عراقی خود با هدف ارتقاء سطح مناسبات میان دو همسایه وارد بغداد شد.
نکته مهم در سفر متکی این بود که وی در پاسخ به سوالی در خصوص تمایل واشنگتن برای مذاکره با تهران، شرایط کنونی عراق را متفاوت با قبل توصیف کرده و از این رو گفت که در حال حاضر ضرورتی برای گفت وگوهای جدید با آمریکا در باره عراق احساس نمی‌شود.
در پاسخ متکی مشخص بود که وی سوال در خصوص مذاکره امریکا و ایران را پیرامون موضوع عراق ارزیابی و به این ترتیب از اظهار نظر در خصوص موضع تهران نسبت به تمایل جدید کاخ سفید برای گفت و گو خودداری کرده است.
هدف سفر متکی به عراق، اقتصادی اعلام شد، اما وی در سفر به اقلیم کردستان به طور رسمی اولین درخواست را از دولت اوباما و در ارتباط با آزادی دیپلمات های ربوده شده در اربیل مطرح ساخت و اقدام دولت جدید امریکا در این خصوص را نشانه ای عملی از تغییر رویکرد این کشور در برابر ایران توصیف کرد.
اکنون خبر دیگری از تحرکات دیپماتیک میان تهران و بغداد موضوع بررسی ها قرار گرفته است؛ سفر آیت الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان رهبری، و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به عراق.
وی قرار است از ابتدای اسفند ماه سفری هفت روزه به عراق داشته باشد که گفته می شود طولانی ترین سفر یک مقام ارشد ایرانی به این کشور است، هنوز اهداف و برنامه ای این سفر اعلام نشده است اما آنچه با توجه به سفرهای پی در پی مقامات ایران به عراق خودنمایی می کند، امکان فراهم سازی بسترهای مذاکرات مستقیم تهران و واشنگتن در شرایطی جدید و با نگاه به رویکرد متفاوتی است که کاخ سفید نوید آنرا می دهد.
به نظر می رسد که سفر مقامات ایران به بغداد و گفت و گو با مسئولین سیاسی و مذهبی عراق در راستای بررسی شرایط و زمینه های موجود برای گفت و گو با امریکاست که الزاما نباید منجر به باز شدن باب مذاکرات شود بلکه منطق دیپلکماتیک سنجش فاکتورهای بالقوه و بالفعل را می طلبد.
چند نکته برای تقویت این تحلیل وجود دارد؛ اول اینکه کاخ سفید با روی کار امدن اوباما، افغانستان، عراق و مسائل خاورمیانه را محورهای اصلی در مسیر سیاست خارجی جدید خود اعلام کرده و در این چهارچوب ایران به همه شکل ذی نفوذ و ذی نفع است، ضمن آنکه واشنگتن تلاش دارد از جایگاه ایران در حل و فصل مسائل خاورمیانه، عراق و افغانستان به عنوان پیش زمینه برای مذاکره و طرح مسائل فی مابین بهره گیرد.
دوم آنکه عراق چه در دوران جرج بوش و چه در زمان ریاست جمهوری اوباما همواره سعی دارد نقش میانجی و واسط را در برقراری مجدد روابط تهران و واشنگتن برعهده گیرد، تحقق این هدف هم سرشار از مزیت های سیاسی و اقتصادی برای عراق است و هم هزینه های امریکا و ایران را برای آغاز روابط کاهش می دهد.
سوم آنکه تهران این روزها علائمی از تمایل به پذیرش دست دوستی امریکا را نشان داده و متذکر می شود که رویکردهای متفاوت با قبل می تواند مثبت باشد و امکان گفت و گو در فضایی دوستانه و مبتنی بر احترام متقابل وجود دارد.
و در نهایت ظرفیت های تاثیر گذاری هاشمی رفسنجانی باید مورد توجه قرار گیرد، وی از چهره های صاحب اثر نظام جمهوری اسلامی ایران است و استفاده از توانایی های وی همواره یکی از گزینه های نظام برای اجرای تصمیمات اساسی بوده است و بر این اساس سفر او به عراق در مقطع کنونی بیش از هر چیز احتمال گفت و گوی ایران و امریکا را تقویت می کند.
با توجه به آنچه گفته شد انتظار می رود این بار بیش از گذشته از پتانسیل عراق جدید برای آماده سازی شرایط گفت و گوی تهران و واشنگتن بهره گرفته شود، در این صورت عراق، نقطه آغازی خواهد بود و تهران از آنجا شروع خواهد کرد.
نظر شما :