تعهدات متزلزل روسیه به ایران در عصر تغییر

در این میان گرایش های آتی روسیه از جهات گوناگون مورد توجه جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. روسیه که همواره به جبهه ای مستقل از آمریکا و اتحادیه اروپا شهرت داشته و در مقاطع مختلف چالش هایی نیز با این قدرت ها به وجود آورده، از همکاری با آمریکا در افغانستان برای حل برخی از مشکلات جهانی استقبال کرده است.  

نگاه ایران و روسیه به یکدیگر اغلب نگاهی یکسویه بوده است؛ چه از جانب ایران و چه از جانب روسیه. به ویژه که قطع سی ساله ارتباط ایران با ابرقدرتی چون ایالات متحده و چالش های به وجود آمده با اروپایی های نزدیک به این کشور سبب شده است تا در مقاطعی قدرت هایی چون روسیه و چین به دلیل پاره ای تعهدات اقتصادی فیمابین به حمایت از ایران برخیزند و یا حداقل در جناح مقابل و متخاصم آن قرار نگیرند. هر چند این نیز امری گاه به گاه و مبتنی بر شرایط و منافع بوده و ثبات مورد نظر ایران را نداشته است. 

 نگاه جهان محور اوباما و شعارهای تغییرخواهی او که حتی دشمنان آمریکا را منتظر گوشه چشمی از وی نگه داشته و با ناز و غمزه آنان همراه شده، فرصتی در اختیار بزرگان اروپایی و آسیایی نیز هست تا نقش آفرینی خود را در معادلات بین المللی افزایش داده و از دوره جدید برای نمایش شخصیتی تازه از خود بهره ببرند.  

رویکرد جهانی اوباما کاستن از یکجانبه گرایی و تقسیم وظایف جهانی ایالات متحده بین دولت ها و مدیریت بر آن است. در این میان سوق یافتن رژیم های خودمحور و اثرگذاری چون روسیه و چین به سمت آمریکا می تواند بر حرکت ایران به سمت دیپلماسی فعال تر با آنان و نشان دادن چراغ سبز به اوباما برای مذاکره سرعت ببخشد. 

 یکی از تعهدات دیروز و امروز روسیه نسبت به ایران به تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر بازمی گردد. به نظر می رسد آینده این توافق نیز خالی از تاثیرپذیری از اتفاقات جدید جهانی نماند. ایران هسته ای یکی از مهم ترین دغدغه های آمریکا و کشورهای منطقه خاورمیانه است و روسیه با علم به این موضوع، قادر به ارائه یک بازی دو دوزه تمام عیار خواهد بود.  

هفته گذشته سفير ايران در فدراسيون روسيه اعلام کرد که "ما معتقديم روسيه صرف نظر از هر فشارى، تعهدات پذيرفته شده از سوى اين کشور را براى تکميل نيروگاه اتمى بوشهر محقق مى کند." (ایرنا)   

محمود رضا سجادی همچنین گفت: "اعتقاد نداريم که روسيه عمدا ساخت نيروگاه اتمى بوشهر را به درازا مى کشاند." از این کلام معناها و سیگنال های حسی چندگانه ای را می توان استخراج کرد. البته می توان همه چیز را به چرخش روسیه و یا استفاده ابزاری از ایران نیز نسبت نداد و این روند را ادامه ای بر رویه سابق روسیه تلقی کرد. 

 این مقام دیپلماتیک کشورمان با بيان اينکه عمليات احداث نيروگاه اتمى بوشهر واقعا طولانى شده است گفت: اين امر تنها تقصير روسيه نبوده بلکه برخى کشورهاى توليد کننده قطعات و اجزاى ترکيبى اين نيروگاه، گاهى به صورت عجيبى سفارش ها را به موقع اجرا نکردند.  

سفير ايران درباره امکان مشارکت روسيه در احداث نيروگاه هاى اتمى جديد در ايران نیز گفته است: با اطمينان اعلام مى کنم که شانس روسيه از ديگران بيشتر است. در حالى که آمريکا و کشورهاى ديگر غربى سعى مى‌کنند به هر وسيله ممکن از اين امر جلوگيرى کنند. 

 مطابق گفته سجادی، کشورهای غربی براى ممانعت از توسعه روابط بين روسيه و ايران از هيچ اقدامى فروگذارى نمى کنند. وی تاکید کرده است: تعجب نخواهم کرد چنانچه آمريکا در صورت اقدام روسيه براى اجراى پروژه هاى جديد نيروگاه هسته اى در ايران، ساخت اين نيروگاه‌ها به نصف قيمت واقعى را وعده دهد.

او همچنین آمريکا و کشورهاى غربى را متهم به تلاش براى تفرقه افکنى ميان روسيه و ايران کرده و ابراز اميدوارى کرده است که اين تلاش هاى آنها ناکام بماند. 

 در مورد تصمیم گیری روسیه و تکمیل نیروگاه بوشهر که روندی چون آزادراه تهران - شمال را از سر می گذراند، باید منتظر تماس های روسیه و آمریکا ماند. روسیه بعد از حادثه گرجستان و مناقشات گازی با اروپا مترصد فرصت هایی برای زیست قدرتمندتر و ارتباط هایی سودجویانه تر است. آیا ایران قرار است بخشی از خواسته های جاه طلبانه روسیه را محقق سازد؟