رياست دوره‌اى آلمان و جشن های پنجاهمین سال تاسیس اتحاديه اروپا
آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، شعار «موفقيت به همراه هم» را به عنوان شعار اتحاديه اروپا در دوره شش ماهه رياست آلمان بر اتحاديه اروپا برگزيده است. پس از دو دوره که کشورهاى کوچکى چون اتريش و فنلاند رياست دوره‌اى اين اتحاديه را بر عهده داشت، حال چشم‌هاى زيادى به آلمان دوخته شده تا به عنوان پرجمعيت‌ترين و قدرتمندترين کشور اتحاديه اروپا به لحاظ اقتصادى، اين اتحاديه را از رخوت خارج کند و تزلزل و سرگردانى را از چهره آن بزدايد.
فرانک والتر اشتاين‌ماير وزير امور خارجه آلمان، دستيابى به سه هدف عمده را به عنوان اصلى‌ترين برنامه‌هاى آلمان طى دوره رياست بر اتحاديه اروپا ذکر مى‌کند. اول پيشرفت در جهت دستيابى به يک قانون اساسى جديد يا مجموعه قوانينى در جهت تسهيل فرآيند تصميم‌گيرى در اين اتحاديه به رغم راى منفى راى‌دهندگان فرانسوى و هلندى به قانون اساسى اروپا. دوم تقويت جبهه مشترک سياست خارجى اتحاديه اروپا تا اين اتحاديه توانايى تاثيرگذارى در مهم‌ترين چالش‌هاى جهانى را پيدا کند. و دست آخر اینکه پرداختن به مسائل حل‌ناشده‌اى چون امنيت انرژى در اتحاديه اروپا و نيز چالش‌هاى بلندمدتى چون گرمايش زمين و تغييرات ناخواسته آب و هوايي.
آلمان قصد دارد طى دوره رياستش بر اتحاديه اروپا بار ديگر باب بحث درباره قانون اساسى اين اتحاديه را باز کند و قصد دارد براى اين منظور از جشن‌هاى پنجاه‌سالگى تولد اتحاديه اروپا (امضاى پيمان رم) که روزهاى 24 و 25 مارس در برلين برگزار مى‌شود، کمال استفاده را ببرد. قرار است در روز 25 مارس سران 27 کشور عضو اتحاديه اروپا در برلين حاضر شوند و با انتشار بيانيه برلين، بر ارزش‌ها، چشم‌اندازها و اهداف اتحاديه اروپا تأکيد کنند. مرکل و ديپلمات‌هاى آلمانى در تلاش هستند تا بندى را هم در مورد احياى قانون اساسى اروپا به اين بيانيه بيافزايند.
اين در حالى است که 9 کشور فرانسه، هلند، بريتانيا، دانمارک، ايرلند، سوئد، جمهورى چک، لهستان و پرتغال يا قانون اساسى اروپا را رد کرده‌اند و يا روند تصويب آن را به حالت تعليق درآورده‌اند.
اين قانون اساسی در صورت تصويب، اختيارات اتحاديه اروپا را افزايش می‌دهد و اولين رييس و اولين وزير خارجه اين اتحاديه را تعيين می‌کند. به اين ترتيب 27 کشور عضو اتحاديه اروپا مى‌توانند با اتخاذ سياست‌هايى واحد و نمايندگى اين سياست‌ها در صحته جهانى از طريق رئيس و وزيرخارجه اتحاديه اروپا، هم‌پاى آمريکا در معادلات جهانى تأثيرگذار باشند.
روسيه و آسياى مرکزى
در مورد سياست‌هاى خارجى اتحاديه اروپا، هر چند همچنان دغدغه‌هاى سنتى اين اتحاديه در مورد خاورميانه، منطقه بالکان و ترکيه سر جاى خود باقى مى‌ماند، اما آلمان نگاه ويژه‌اى نيز به مرزهاى شرقى اين اتحاديه دارد و تلاش مى‌کند تا بر نقش و تأثيرگذارى اين اتحاديه در آسياى مرکزى و کشورهاى حوزه درياى سياه بيافزايد.
آلمان قصد دارد طى دوره رياست شش‌ماهه‌اش بر اتحاديه اروپا، با تدوين يک استراتژى جامع و کامل، اتحاديه اروپا را به عنوان نيرويى تأثيرگذار در معادلات اين منطقه از جهان مطرح کند. اشتاين‌ماير درباره نقش اتحاديه اروپا در آسياى مرکزى مى‌گويد: «به رغم نزديکى جغرافيايى اين منطقه از جهان با کشورهايى چون روسيه و چين، قرار نيست ما تنها نظاره‌گر نفوذ انحصارى اين قدرت‌ها در منطقه آسياى مرکزى باشيم. بسيارى از چشم‌ها در آسياى مرکزى به سمت اروپا دوخته شده است.»
اشتاين‌ماير درباره اهميت استراتژيک آسياى مرکزى براى اتحاديه اروپا، سه دليل عمده ذکر مى‌کند: نخست اين که اين منطقه از جهان در مرز ناآرامى‌ها و تنش‌هايى قرار دارد که در افغانستان، ايران و پاکستان به وجود مى‌آيد. دوم اين که آسياى مرکزى به سختى تلاش مى‌کند تا بنيادگرايى اسلامى را مهار کند و تاکنون نيز در اين راه موفق بوده است. سوم اين که منطقه آسياى مرکزى به خاطر منابع انرژى غنى آن، از اهميت به سزايى براى اتحاديه اروپا و بحث امنيت انرژى در اين اتحاديه برخوردار است.
در عين حال گروهى از تحليل‌گران هم اعتقاد دارند که اگر کشورهايى چون مولداوى، ارمنستان و آذربايجان پيوندهاى عميق‌ترى با اتحاديه اروپا برقرار نکنند، احتمال ايجاد بى‌ثباتى و خلا قدرت در مرزهاى اتحاديه اروپا بيش از پيش افزايش مى‌يابد.
آلمان قصد دارد طى دوره رياست خود بر اتحاديه اروپا، با ايجاد يک ديالوگ سياسى مرتب با کشورهاى آسياى مرکزى، افتتاح دفاتر نمايندگى اتحاديه اروپا و حمايت از ايجاد ساختارهاى اقتصاد بازار و تجارت آزاد در اين کشورها، پيوند اتحاديه اروپا با همسايگان شرقى خود را محکم‌تر کند.
رابطه اتحاديه اروپا با روسيه، ديگر محور سياست آلمان طى دوره رياستش بر اين اتحاديه است. آلمان روسيه را شريک استراتژيک نيرومندى براى اتحاديه اروپا مى‌داند و قصد دارد طى دوره رياست خود بر اين اتحاديه، همکارى‌هاى اقتصادى اتحاديه را با اين کشور گسترش دهد، هر چند که به گفته اشتاين‌ماير، «براى اروپا بهتر است که روسيه نيز جاده قانون و دمکراسى را در پيش گيرد و پيوند نزديک‌ترى با نظام ارزشى اروپا برقرار کند.»
در عين حال کشور آلمان که به طور سنتى توجه ويژه‌اى به کشورهاى نواحى مرکزى و شرقى اين اتحاديه دارد، قصد ندارد منافع کشورهاى اروپاى شرقى و مرکزى را فداى روابط اين اتحاديه با روسيه کند. اما به هر حال بحث انرژى و امنيت، همچنان دو محور اصلى رابطه روسيه با اتحاديه اروپا طى دوران رياست آلمان باقى خواهد ماند.
امنيت انرژى
کمبود انرژى در صدر فهرست تهديدهايى قرار دارد که در بلندمدت متوجه امنيت اتحاديه اروپا مى‌شود. سال گذشته، هنگامى که روسيه بر اثر اختلاف با اکراين خطوط انتقال گاز خود را به روى اتحاديه اروپا بست، ميزان ذخيره انرژى در اروپاى غربى و مرکزى به پايين‌ترين حد خود طى چند سال اخير رسيد.
اين در حالى است که سياست‌هاى انرژى متنوع کشورهاى عضو اتحاديه اروپا يکى از موانع اصلى دستيابى به يک سياست مشترک در زمينه انرژى در چارچوب اتحاديه اروپا است. براى مثال در حالى که کشورهايى چون فرانسه به سوى اتکاى بيشتر به انرژى هسته‌اى به عنوان يکى از منابع جايگزين سوخت‌هاى فسيلى حرکت مى‌کنند، آلمان بنا به ملاحظات زيست‌محيطى ساخت نيروگاه‌هاى هسته‌اى در اين کشور را متوقف کرده است.
به همين خاطر يکى از برنامه‌هاى آنگلا مرکل در اجلاس بهاره اتحاديه اروپا که اوايل ماه مارس در بروکسل برگزار مى‌شود، ارائه برنامه جامعى تحت عنوان Energy Action Plan است که هدف از آن حفاظت از اتحاديه اروپا در برابر بحران‌هاى انرژى طى سال‌هاى آتى است.
خاورميانه
يکى از ديگر از اولويت‌هاى سياست خارجى اتحاديه اروپا طى دوره رياست آلمان، از سرگيرى گفتگوهاى صلح ميان فلسطين و اسرائيل و از سرگيرى تلاش‌هاى چهارجانبه آمريکا، اتحاديه اروپا، روسيه و سازمان ملل براى اجراى نقشه راه و تشکيل دو دولت مستقل فلسطينى و اسرائيلى است.
اين در حالى است که از زمان پيروزى حماس در انتخابات فلسطين تاکنون هيچ تلاش جدى‌‌اى از سوى اروپا براى از ميان بردن خصومت ميان اسراييل و فلسطينيان نشده است.
محمود عباس، رئيس تشکيلات خودگردان فلسطين و خانم آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، در گفتگويى که اواخر ماه فوريه با يکديگر داشتند، بر اين نکته تاکيد کردند که تنها با ايجاد دو کشور فلسطين و اسرائيل در کنار هم خاورميانه مى‌تواند صلح را تجربه کند. خانم مرکل در اين مورد گفت: «هدف، تاسيس دو کشور اسرائيل و فلسطين است که در آن هر دو کشور با آرامش در کنار هم زندگى کنند. و در اين راستا براى رسيدن به اين هدف بايد بسيار کوشيد.» صدر اعظم آلمان، در مذاکراتش با رئيس تشکيلات خودگردان فلسطين بر اين نکته تاکيد کرد که دولت جديد فلسطين بايد اسرائيل را به رسميت بشناسد و تمام قراردادهاى قبلى فلسطينيان با اسرائيل را مورد قبول قرار دهد.
در مورد برنامه هسته‌اى ايران نيز اتحاديه اروپا همچنان خط تحريم و گفتگوهاى ديپلماتيک را دنبال مى‌کند و قدرت‌هاى اصلى عضو اين اتحاديه (آلمان، فرانسه و بريتانيا) تلاش دارند تا از طريق گفتگوهاى 5+1 راه تصويب قطعنامه‌اى شديداللحن و گسترش تحريم‌ها عليه ايران را در شوراى امنيت سازمان ملل هموار کنند.
اشتاين‌ماير، وزير خارجه آلمان در پايان اجلاس وزراى خارجه اتحاديه اروپا که روز پنج مارس برگزار شد، گفت: «اتحاديه اروپا طرفدار تصويب هر چه سريع‌تر قطعنامه‌اى تازه در شوراى امنيت است تا موضع مشترک جامعه جهانى درباره برنامه هسته‌اى ايران را به اين کشور نشان دهد.»
در آخرين بيانيه اتحاديه اروپا درباره برنامه هسته‌اى ايران که قرار است روز چهارشنبه 7 مارس در اجلاس شوراى حکام قرائت شود، آمده است: «تأسف‌بار است که ايران فعاليت‌هاى غنى‌سازى خود را در مقياسى گسترده‌تر از پيش پيگيرى مى‌کند، اما همچنان دستيابى به راه‌حلى در اين زمينه از راه مداکره و گفتگوى ديپلماتيک ممکن است.»
نظر شما :