گزارش چهاردهم و تاکید بر مذاکرات ایران و امریکا
چهاردهمین گزارش محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون برنامه هستهای ایران در حالی منتشر شد که بسیاری کلام دو بعدی او را در گزارش‌هاى اخیرش در مورد ایران، تلاشی دیپلماتیک برای بسترسازی مذاکرات موثر تهران و 1+5 از یک سو و تهران و واشنگتن از سوی دیگر ارزیابی می کنند.
چهاردهمین گزارش محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون برنامه هستهای ایران در حالی منتشر شد که بسیاری کلام دو بعدی او را در گزارش‌هاى اخیرش در مورد ایران، تلاشی دیپلماتیک برای بسترسازی مذاکرات موثر تهران و 1+5 از یک سو و تهران و واشنگتن از سوی دیگر ارزیابی می کنند.
ریشه چنین تحلیلی را باید در نقش امریکا به عنوان عضو تاثیر گذار در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و گروه مذاکره کننده 1+5 با ایران جستجو کرد، امریکا در هر دو جایگاه به راحتی در مسیر بررسی و اظهار نظر پیرامون برنامه هسته ای ایران موثر است و سایه این تاثیر گذاری را بروی کشورهای اروپایی و تصمیم گیران آژانس نیز گسترده است.
به این ترتیب دور از منطق نخواهد بود که تحلیل گران راه حل نهایی موضوع هسته ای ایران را در رویارویی دیپلماتیک تهران و واشنگتن می بینند و پس از هر تحول جدید در ارتباط با پرونده ایران، بر نشستن این دو کشور بر سر میز مذاکره صحه می گذارند.
چهارشنبه بیست و هشتم آبان ماه، گزارش چهاردهم البرادعی پیرامون برنامه هسته ای ایران منتشر شد و قرار است این گزارش هفته آینده (27 نوامبر) مورد بررسی اعضای شوراى حکام آژانس قرار گیرد، نتیجه بررسی گزارش البرادعی توسط نمايندگان 35 کشور عضو اين شورا است که اقدامات بعدى جامعه بين‌الملل در برخورد با ايران را مشخص خواهد ساخت.
در گزارش اخیر نیز مانند قبل تاکید شده که شواهدی دال بر وجود انحراف برنامه هسته ایران و حرکت این کشور بسوی اهداف نظامی و غیر صلح آمیز دیده نشده است، این بعد از گزارش های البرادعی همواره مورد اشاره مقامات تهران و مبنایی برای موضع مخالف مسکو در خصوص اعمال تحریم ها بر ایران است اما در بعدی دیگر که طبیعتا مورد اشاره و استفاده کشورهای اروپایی بویژه گروه 1+5 با هدف تغییر رویه نسبت به ایران است؛ عدم توقف فرایند غنی سازی اورانیوم و وجود شبهاتی در خصوص مطالعات ادعایی ذکر شده است که در این زمینه ها آژانس موکدا خواستار تلاش ایران برای اعتمادسازی و نشان دادن علائمی در راستای راستی آزمایی فعالیت هایش است.
در بخشی از گزارش چهاردهم البرادعی در این خصوص آمده است:" متاسفانه در نتيجه عدم همکارى از سوى ايران در ارتباط با مطالعات ادعايى و ديگرموضوعات کليدى باقيمانده که مايه نگرانى جدى هستند، آژانس قادر به پيشرفتى چشمگير در رابطه با اين موضوعات نبوده است. براى اينکه آژانس به پيشرفت دست يابد، نخستين گام مهم در ارتباط با مطالعات ادعايى از سوى ايران اين است که روشن کند، اطلاعات مندرج در اسناد مربوطه تا چه حدى در واقع درست است و از ديد اين کشور چنين اطلاعاتى ممکن است در چه جاهايى اصلاح شده باشد يا به مقاصد غير هسته ای مربوط باشد. ايران لازم است که اطلاعات محتوايى را براى تاييد اظهاراتش به آژانس ارائه داده و امکان دسترسى به اسناد و افراد مربوطه را در اين خصوص فراهم کند. چنانچه ايران چنين شفافيتى را عرضه نکند و پروتکل الحاقى را به اجرا نگذارد، آژانس قادر نخواهد بود تضمين معتبرى را در خصوص عدم وجود مواد و فعاليت‌هاى هسته ای اعلام نشده در ايران، ارائه کند.
همچنین در بخش دیگر از این گزارش تاکید شده که "ايران برخلاف تصميمات شوراى امنيت با ادامه عمليات کارخانه نيمه صنعتى غنى‌سازى سوخت( ( (PFEPو کارخانه غنى سازى سوخت ( FEP ) ونصب آبشارهاى جديد و عمليات نسل جديد سانتريفيوژها به منظور آزمايش، فعاليت‌هاى مربوط به غنى سازى را تعليق نکرده است. ايران امکان دسترسى به رآکتور هسته ای تحقيقاتى (IR-40) را فراهم نساخته و از اين رو آژانس قادر به راستى‌آزمايى وضعيت فعلى ساخت آن نيست."
این دو بخش در چند گزارش قبلی محمد البرادعی عینا تکرار شده بود و ادامه روند ابراز نگرانی مدیر کل نسبت به زمینه های مخاطره آمیز در خصوص راستی آزمایی فعالیت های هسته ای ایران بی تردید در زمانی که تقریبا اکثر کشورها نسبت به فعالیت های ایران موضع مخالف را برگزیده اند؛ خطرناک خواهد بود.
روند فزاینده نگرانی ها
بلافاصله پس از انتشار گزارش اخیر البرادعی بازهم برخی کشورها اروپایی و منطقه ای به ابراز نگرانی و اعلام هشدار در خصوص روند در حال رشد فعالیت های هسته ای ایران پرداختند.
انگليس ايران را به عدم همکارى با آژانس بين‌المللى انرژى اتمى متهم و اعلام کرد که اين امر باعث افزايش نگرانى‌هاى لندن در خصوص برنامه‌هاى هسته ای تهران شده است، بيل رامل، يک مقام عالى رتبه وزارت امور خارجه انگليس در واکنش به گزارش نوامبرمحمد البرادعى، گفت که" ايران به غنى‌سازى و افزايش ظرفيتش براى غنى‌سازى با نقض پنج قطعنامه شوراى امنيت سازمان ملل ادامه مى‌دهد، تداوم شکست ايران در همکارى با آژانس بين‌المللى از راى اتمى، نگرانى‌هاى ما درخصوص برنامه هسته ای ايران و نياتش را افزايش داده است، اين مساله حياتى است کهايران فورا و به طور جامع به آژانس بين‌المللى انرژى اتمى تمامى اطلاعات، اسناد و دسترسى‌هاى لازم را ارايه دهد."
همچنین دیوید میلیبند وزیر امور خارجه انگلیس نیز تاکید کرد:" در حالى که به ايران همکارى‌هاى اقتصادى، فرهنگى و علمى پيشنهاد مى‌شود، در صورتيکه ايران از پايبندى به الزاماتش بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌هاى هسته‌ایخوددارى کند، يک برنامه جدى و صريح در خصوص تحريم‌ها مطرح خواهد شد."
از سوی دیگر، فرانک والتر اشتاين ماير، وزیر امور خارجه آلمان- یکی دیگر از اعضای گروه مذاکره کننده 1+5 - از جامعه بين‌المللى خواست فشار واردبر ايران را براى واداشتن تهران به نشان دادن شفافيت برنامه هستهای خود حفظ کند.
وی با ابراز اميدوارى نسبت به ارسال علائم جدید از سوی دولت اوباما برای ایران، مدعی شد که تهران با داشتن اين انتظار که دولت جديد امريکا علامتى جديد را ارسال خواهد کرد، درحال تعلل کردن است.
خاوير سولانا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز خواستار تعامل و مذاکره تهران و واشنگتن با امید به حل موضوع هسته ای ایران شد، وی که نمايندگى 1+5 را در مذاکره با ايران بر عهده دارد ابراز اميدوارى کرد که دولت جديد امريکا در آينده شرکت بيشترى در تلاش‌هاى این گروه برای متقاعد کردن ايران به توقف برنامه هستهای اش داشته باشد.
این در حالی است که به نظر می رسد امریکا چه در شرایط کنونی که دولت جدید آغاز بکار نکرده و چه در زمان رئیس جمهور جدید باراک اوباما صراحتا خواستار تعلیق غنی سازی اورانیوم و توقف پیشرفت های هسته ای ایران با رویکرد ایجاد حاشیه امن برای خود و متحدانش در منطقه است و باطنا هیچ یک از دو رئیس جمهور یعنی بوش و اوباما نگرشی مثبت به اهداف جمهوری اسلامی ایران ندارند.
در این ارتباط وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا در پاسخ به پیشنهاد هفته گذشته ترکیه برای میانجی گری میان ایران و امریکا در خصوص برنامه هسته ای تهران، صراحتا این پیشنهاد را رد کرد و گفت که ترجيح مى‌دهد آنکارا از نفوذش براى توقف برنامه هستهای ايران استفاده کند.
ابراز مخالفت ها و نگرانی ها در ارتباط با برنامه هسته ای ایران تنها به کشورهای غربی محدود نیست و عربستان قدرت صاحب نفوذ در منطقه خاورمیانه نیز بارها به نمایندگی از جامعه عرب در این ارتباط ادعاهایی را مطرح کرده است.
به نوشته روزنامه فاینشنال تایمز، سعود الفيصل، وزير امور خارجه عربستان ضمن تاکيد بر نگرانى عربستان از اشاعه هسته‌اى در منطقه مدعى شد که برنامه هسته‌اى ايران مى‌تواند ترغيب کننده بروز رقابت تسليحاتی در خاورمیانه باشد،" اگر ايران يک سلاح اتمى توليد کند، اين مشوقى براى همه، براى آنهايى که نگران دفاع از خودشان هستند و براى ديگرانى که دنباله‌رو ايران هستند؛ خواهد بود."
به این ترتیب کاملا مشخص است که گزارش اخیر محمد البرادعی - که دومین گزارش از نوع خود است که به وجود ابهامات و نشانه های مخاطره آمیز برای راستی آزمایی برنامه هسته ای ایران اشاره دارد- همسو و همزمان با فشارهای موجود در عرصه بین المللی بر ایران، یک هدف و آن مذاکرات ثمربخش تهران و واشنگتن برای دست یابی به راه حلی خاتمه بخش را جستجو می کند.
در این میان روی کار آمدن باراک اوباما در ایالات متحده امریکا امید به تغییر و آغاز فصلی جدید در روابط دو کشور را در برخی تحلیل گران تقویت کرده است، چه اوباما ادامه دهنده راه گذشتگانش نسبت به ایران باشد و چه در راستای شعار تغییر، مذاکره بدون پیش شرط با تهران را دنبال کند؛ در هر حال باید به زودی در مسیر هسته ای کشور شاهد تحولاتی بود.
نظر شما :