تقویت فتح یا اتکا به قدرت حماس

تقویت فتح یا اتکا به قدرت حماس

تغییر تدریجی رفتار غرب در قبال بحران حاکم بر خاورميانه، شايد در پى ديد جديدى است که اين کشورها براى تثبيت جايگاه اقتصادى و بازتاب مثبت آراء خود در افکار عمومى اعراب  پيدا کرده اند. موضوع، پى بردن به اين نکته ی مهم است که نمى توان حمايت و سرمايه ی نزديک به 25 کشور عرب و مسلمان با جمعيت تقريبى 300 ميليون نفر را نادیده گرفت.

در حالیکه دولت های عربی، بعد از روی کار آمدن سارکوزی نگرانی خود را از سیاست های احتمالی فرانسه در حمایت همه جانبه از تل آویو در مناقشه اعراب و اسرائیل پنهان نکردند، دولت فرانسه تلاش تازه ای را آغاز کرده تا آنکه علاوه بر جلوگیری از تخریب روابط پاریس با پایتخت های عربی، به اسرائیل نیز اطمینان دهد که در حمایت از دولت یهود، کوتاهی به خرج نخواهد داد.

در حقیقت، روابط خوب فرانسه با اعراب و درگيری اش در بحران اسرائيل و فلسطين، سنّتی است که از زمان شارل دو گل،رئیس جمهور اسبق فرانسه بر جاى مانده است.

 حال رئیس جمهور جدید یهودی الاصل این کشور، می رود تا مذاکرات صلح و به تبع آن اسرائيل را با تقويت  محمودعباس به عنوان تنها گزينه به زحمت باقی مانده، از بن بست بيرون کشد. وی با انجام اولین ملاقات رسمی خود با محمود عباس در روز جمعه 29 ژوئن در پاریس، کوشید تا هم از نگرانی اعراب در قبال سیاست های جانبدارانه پاریس بکاهد و هم به اسرائیل نشان دهد کسی را برای ملاقات برگزیده که تلاشگر تحسین شده برای برقراری مناسبات مودت آمیز میان اعراب و اسرائیل است.

نتیجه ی این مذاکرات برای عباس، علاوه بر اطمینان از حمايت سياسی، کمک مالی معادل 15 ميليون يورو بود. 

طى اين ديدار که به عنوان يکى از اولين ديدارهاى رسمى- ديپلماتيک سارکوزى نيز شايان توجه است، وی خطاب به عباس گفت که خواهان موفقيت اوست و او را تضمينى برای صلح منطقه می داند. شايد در راستای همین تعاملات سیاسی بود که سخنگوی کاخ اليزه اظهار داشت که محمود عباس در بين سران عرب نيز، از همين ميزان احترام برخوردار است.

برخی ناظران، ملاقات سارکوزی و عباس را جانبداری علنی و عملی  غرب از عباس در مناقشه ی داخلی فلسطین ذکر می کنند و معتقدند عباس می کوشد تا با دست زدن به این تحرکات دیپلماتیک، حماس را به عنوان گروهی که توانایی اداره کابینه را ندارد و به فعالیت های افراطی دست می زند، در انزوای  سنگین قرار دهد. امری که نمی تواند حمایت افکار عمومی جامعه ی فلسطین را پشت سر خود نگه دارد.  

در این میان، فرانسه با ورود به مناقشه ی فلسطینی ها سه هدف اساسی را در منطقه دنبال می کند: اول- تقویت جایگاه و پایگاه اقتصادی و سپس سیاسی خود در میان کشورهای عربی؛ دوم- ارتقاء مناسبات دوستانه و مودت آمیز با اسرائیل و کمک به تداوم مذاکرات اعراب و اسرائیل با هدف پیشبرد خواست های تل آویو؛ و در نهایت، کمک به پایان بخشیدن به عملیات نظامی حماس و مقاومت اسلامی فلسطین به ویژه حملات انتحاری با هدف به حاشیه راندن نیروهای جهادی از عرصه ی تحرکات عمومی فلسطین.

با تمام این احوال، این توقع که تحرکات فرانسه بتواند به بهبود فوری اوضاع در فلسطین و لبنان کمک کند دور از دسترس به نظر می رسد، اما شاید برای تثبیت و تقویت موقعیتش در جهان عرب سودمند باشد.

ازطرف ديگر، محمود عباس با آنکه پس ازپيروزی حماس در انتخابات 25 ژانويه،  بر اثر کشمکش های داخلی اخير و تحت کنترل قرارگرفتن غزه در 15 ژوئن گذشته توسط حماس تضعيف شده، هر گونه گفتگو با حماس را که از حمايت و محبوبيت در بين مردم فلسطين برخوردار است، مردود می‌داند.

 به خصوص آنکه اين محبوبيت پس از تصرف غزه، و در پى عملکرد حماس در آزادى آلن جانسون خبرنگار بريتانيايى که نزديک به 15 هفته پيش در غزه به اسارت گرفته شده بود، و همچنين افشاى گوشه‌اى از فساد حاکم بر اعضاى فتح، از مرز فلسطين گذشته و چهره‌ جهانى ترى به خود گرفته است.

اما عباس که به دفعات از جانب  حماس تهدید و از ورود به عرصه‌ سياسى برحذر داشته شده بود، اکنون علناً به دنبال محدود کردن و در بن بست قرار دادن حماس است و آن را در پس مبارزه با افراط گرايی و همچنين تروريست دانستن حماس  اعلام می دارد.

بنا بر ديدگاه ديپلمات هاى غربى مسئوليت فتح در به قدرت رسيدن حماس با توجه به عدم توانايى اين گروه در اداره  صحيح کشور، قابل اغماض نيست. وانگهى برخى صاحب نظران، انزواى دوباره  حماس را که با راى اکثريت مردم به قدرت رسيده و به نظر مى رسد که در پى آن است تا حسن نيت خود را نشان دهد جايز نمى دانند و آن را شکستی برای دمکراسی می دانند چرا که حماس با رای مردم فلسطین به طور قاطعانه ای به پیروزی رسیده بود.

ديدار عباس و سارکوزی درست در زمانی صورت گرفت که "موشه کاتساف" رئيس جمهوراسرائيل، در ميان تعجب همگان، اتهام تجاوز به چند تن از کارمندان زن خود را پذيرفت و دو هفته زودتر از پايان رسمی دوره  رياستش، استعفای خود را تسليم پارلمان کرد.

اکنون "شيمون پرز" 83 ساله، نخست وزير سابق، خود را آماده می کند که رئيس جمهور اسرائيل شود. با آنکه در حکومت پارلمانى اسرائيل، پست رياست جمهورى بيشتر جنبه تشريفاتى دارد، اما برخی کارشناسان می گویند شاید سابقه ی پرز در مذاکرات صلح مادريد با ياسر عرفات بتواند استثنايى در فضای مذاکرات صلح آينده ايجاد کند.

در نگاهى کلى‌تر، خواهيم ديد که غرب که در بحران منطقه هم به دنبال تثبيت جايگاه اقتصادى خود است و هم سه هدف کلى‌تر در ارتباط با اسرائيل، شامل به رسميت شناخته شدن آن از سوی اعراب، ادامه ‌يافتن مذاکرات و پايان حملات روزانه را دنبال مى‌کند، محمود عباس را به عنوان تنها گزينه‌ خود ساخته، نگاه خواهد داشت؛ اما از سوى ديگر و در ديدى خوشبينانه، شايد به عملکرد حماس در آزادى خبرنگار بريتانيايى، به عنوان نشانى از حسن نيت اين گروه و آمادگى آن به تن دادن به مذاکرات در شرايط خاص نظر  کند.