ايران در مطبوعات جهان-۳ سبتامبر

محمود احمدی نژاد در واکنش به نزاع روسیه با غرب، به طوری غیر معمولی راه احتیاط را در پیش گرفته و ‏برخلاف همتای سوری خود که به جانبداری از مسکو و توجیه اقدام نظامی آن کشور دست زد، هفته گذشته ‏تنها به انتقاد از کسانی پرداخت که درحال اعمال فشار به روسیه هستند.‏احمدی نژاد در نشست سازمان همکاری شانگهای گفت: "کشورهائی که به این منطقه تعلق ندارند، در امور ‏کشورهای منطقه دخالت نکنند."این به نفع ایران است که با براه افتادن یک بازی جدید ژئوپولتیک، در گوشه ای بایستد و سعی کند جایگاه ‏خود را در آن پیدا کند.‏درست است که تهران از افزایش هزینه همکاری روسیه با سایراعضای شورای امنیت سازمان ملل در ‏زمینه برنامه هسته ای تهران بهره مند می شود؛ اما این دور از ذهن است که مسکو در نهایت با پیشنهاد کمک ‏های بیشتر به ایران، راه خود را برای خروج از بحران اروپا پیدا کند. ‏بروز مشکل در نقطه دیگری از دنیا، برای آقای احمدی نژاد در کوتاه مدت خبر خوشی است. زیرا برای ‏دانشمندان آن کشور وقت می خرد تا سانتریفوژها را به گردش درآورند و دانش فنی هسته ای را بهبود ‏ببخشند.‏

ضمناً این ماجرا با استراتژی ایران به منظور ایجاد تأخیر در بحران هسته ای، حداقل تا زمان سرکار آمدن ‏رئیس جمهور بعدی آمریکا، نیز همخوانی دارد.‏به نظر می رسد تنها چند هفته بعد از تبدیل شدن مناقشه هسته ای ایران به تیتر اخبار دنیا، دیگر خبری از آن ‏در صفحه اول روزنامه ها به چشم نمی خورد. قدرت های دنیا از جمله روسیه در تابستان سال جاری، پیشنهاد ‏جدیدی از مشوق های اقتصادی و سیاسی را به تهران ارائه کردند تا در ازای دست برداشتن از برنامه غنی ‏سازی اورانیوم، از آنها بهره مند شود. ایران هم با وقت کشی پاسخ داد. ‏افراد نزدیک به ایران در برابر کسانی که منتظر شنیدن خبری بودند، نجوا می کردند که ایران به ‏جذابیت های بسته پیشنهادی علاقمند است. ایران در اولین قدم می توانست تنها توسعه فعالیت های غنی سازی ‏را متوقف سازد تا سازمان ملل نیز در مقابل، از پیگیری تحریم های جدیدتر صرفنظر کند.‏زمانی که زمزمه ها درباره احتمال حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هسته ای ایران بالا گرفته بود، ظاهراً ‏باید از مخالفت آمریکا متشکر بود که برای اولین بار، با اعزام یک مقام عالیرتبه خود به گفتگوهای رو در رو ‏با ایران، این زمزمه ها را فرو نشاند. ‏هرچند ایران از دریافت این امتیاز مسرور شد، اما در مقابل چیزی برای عرضه کردن نداشت. دیپلمات ها در ‏نشست ژنو به جای دریافت پاسخ مثبت ایران، پیشنهاد متقابلی را دریافت کردند که بر گفتگوهای بی پایان ‏درباره گفتگوهای قبلی دلالت می کرد.

رفتار ایران همه شرکت کنندگان – ازجمله روسیه - را به ستوه آورد ‏و آنها پیشنهاد تشکیل جبهه بین المللی مصمم تری را علیه تهران دادند. بااینحال، مسکو هنوز درمورد اعمال ‏دور تازه ای از تحریم های سازمان ملل سر سازگاری نداشت. ‏اکنون که دولت های آمریکا و غرب به محکومیت روسیه به دلیل مداخله در گرجستان و به رسمیت شناختن ‏استقلال دو منطقه جدائی طلب اوستیای جنوبی و آبخازیه دست زده اند، مقاومت مسکو بیشتر هم خواهد شد. ‏اما برای اینکه فکر کنیم با متخاصم تر شدن روسیه، ایران از یادها خواهد رفت، کمی زود است. ‏این بحران می تواند اتحادیه اروپا را در پیروی از روش آمریکا برای اعمال تحریم های یکجانبه بیشتر علیه ‏تهران تشویق کند.‏به نظر می رسد مسکو قصد دارد در نزدیکی مرزهایش به اقداماتی دست بزند اما لزوماً بدنبال به راه انداختن ‏مناقشه بزرگتر جهانی نیست. ضمناً روسیه در عین حال که رابطه دوستانه ای با ایران دارد، به همان اندازه ‏آمریکا (اگر بیشتر نباشد) از ایران مجهز به بمب هسته ای هراسان می شود. تاریخچه مداخله روسیه در ایران ‏نیز باعث می شود ایرانی ها نسبت به مقاصد آن کشور بی اعتماد باشند. ‏ایرانی ها می توانند فعلاً از تنش های مخرب در اروپا بهره مند شوند، اما درباره اینکه آنها برای خارج شدن ‏از بحران هسته ای روی روسیه حساب باز خواهند کرد، شک و تردید وجود دارد.‏

الخلیج:ایران و دیپلماسی لاک پشتی

سیاست خارجی ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی از مراحل مختلفی عبور کرد. انقلاب باعث شد ایران نقش سنتی خود در زمان شاه درهمراهی با سیاست های آمریکا را کنار بگذارد. دوره ای که ایران به دنبال ایفای نقش ژاندارم منطقه بود.اما دستگاه دیپلماسی ایران سعی کرد پس از انقلاب دوباره اولویت های سیاست خارجی خود را بچیند تا بتواند دیدگاه های استراتژیک جدید خود را دنبال کند به طوری که این دیدگاه ها هم با مبانی انقلاب همخوان باشند و هم با منافع و طرح های ملی - سنتی ایران همراهی کنند.دیدگاه ها و نقاط جدی تمرکز سیاست خارجی ایران نیز پس از درگذشت رهبری معنوی انقلاب اسلامی امام خمینی و پایان جنگ نخست خلیج فارس بروز کرد. گرچه می شد نشانه های آشکار این سیاست خارجی جدید ایران را درهمان اوایل انقلاب در این کشور مشاهده کرد. از ابتدای دهه 90 میلادی سیاستمداران ایرانی سعی کردند جهت گیری های اصلی سیاست های خارجی نظام نوپای ایران را ترسیم کنند و این تدوین استراتژی در قالب موضوع های مختلف بین المللی و منطقه ای هم اکنون در تنش با غرب در زمینه پرونده هسته ای رسیده است.همگان از دوستان و دشمنان به سیاست مداری و ورزیدگی بالای ایران در تعاملات خود با بسیاری از موضوعات حساس و مهم معترفند.در نتیجه این سیاست ورزی، ایران توانست از ورود به نزاع های آشکار با عواقب غیر قابل پیش بینی و بدون پایانی خوش با کمترین ضرر و زیان جلوگیری کند.

 به ویژه پس از تجربه تلخ جنگ عراق و ایران که باعث شد پیشرفت در ایران با موانع بسیاری روبه رو شود."برنارد کوشنر" وزیر امور خارجه فرانسه پس از پایان مذاکرات هماهنگ کننده ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا با طرف ایرانی در حضور نماینده آمریکا درگفت وگو با یکی از شبکه های خبری فرانسوی، دیپلماسی ایران را ستود. سولانا در این نشست پس از گفت وگویی مارآتنی که ساعت ها به طول انجامید خسته به نظر می رسید ولی جلیلی با لبخند به میان خبرنگاران آمد. به مانند کسی که آماده است تا دوباره مذاکره کند. از طریق اظهارات دستگاه سیاست خارجی آمریکا معلوم شد که ایران توانسته طرح هایی در قالب گفت وگو و مذاکره برای تحمیل اقدامات سیاسی و تعهد آور در زمینه پرونده هسته ای تهران را با شکست روبه رو کند.همچنین ایران توانست در میان نگرانی های جامعه بین الملل، تصویر شریکی که به دنبال تعامل مناسب نیست را از خود دور کند.شکی نیست که درخشش سیاست خارجی ایران را نمی توان از منظر فراهم بودن عناصر کارشناسی و لیاقت در میان طرف های ایرانی نگریست چرا که چنین ویژگی هایی در میان کارشناسان عربی در رده های گوناگویی یافت می شود.

دلیل اصلی آن است که آن چه به ایران اجازه می دهد تا سیاست، استراتژی و تاکتیک های خود را در مذاکرات به آسانی ترسیم کند آن است که ایران تعدادی از عناصر اصلی قدرت را در اختیار دارد و به وسیله آنها می تواند دشمنان غربی خود را به وسیله عنصر عدم پیش بینی آزار دهد.ایران توانست در برهه زمانی اخیر کارت های امتیاز بسیاری را در میان خود جمع کند و به وسیله آنها پیام هایی را به اروپا و آمریکا بدهد. آزمایش موشک ساخت ایران که قادر به قراردادن ماهواره در فضاست آخرین پیام ایرانی ها بود.به مانند اینکه ایران از طریق این گونه رفتار دیپلماتیک آرامش شدید و هشدار شدید تلاش دارد تا دوباره اسطوره ای که زینون فیلسوف یونانی به آن استناد کرد را زنده کند. این فیلسوف می گوید: پیروزی بر لاک پشت ها غیرممکن است. حقیقت آن است که هیچ چیزی نمی تواند سرعت همراه با تصورات پرگماتیسمی به عنوان ویژگی برجسته منطق سیاسی کشورهای غربی را به چالش بکشد جز آهستگی، آرامش و فضای مه آلود و غیرشفاف حکمت مشرق زمین که در عمق تمدن باستانی ایرانی نهادینه است.اما نقطه سیاه اصلی که بر روشنایی دیپلماتیک ایران سایه انداخته به طور مستقیم به روابط ایران با کشورهای عرب همسایه اش باز می گردد. این نقطه خود باعث شکست های ایران در میان مدت و بلند مدت خواهد شد. این درست است که کشورهای عربی نمی توانند ایران را به دلیل قدرت توسعه یافته آن مورد ملامت قرار دهند و بررسی دلایل شکست روند توسعه خود را رد می کنند ولی همه آنها از مغرب تا مشرق جهان عرب اجماع نظری ندارند که قدرت ایران در حد خود عنصری منفی است.این مطلب به شکل اساسی درباره کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مصداق پیدا می کند که در هر نشستی رسمی بر ضرورت برقراری روابط دیپلماتیک متوازن با ایران براساس مبانی حسن همسایگی و برادری اسلامی تاکید می کنند.

ولی ایران در هر مناسبتی پیام های حسن همجواری را نادیده می گیرد. مانند ادامه اقدامات ایران در اشغال جزایر اماراتی؟! و رد طرح های مختلف دیپلماتیک برای حل توافقی این موضوع که به منطقه و ملت های آن اطمینان خاطر را بازگرداند و آنها را از تبعات تحولات منفی دور کند. تحولاتی که باعث می شوند قدرت های خارجی به حرکت وا داشته شوند. قدرت هایی که امنیت و ثبات منطقه خلیج فارس را در تیرس خود دارند.با استنتاج آن چه گذشت می توان گفت که دیپلماسی ایران می تواند به فاکتور خود بسیاری از موفقیت ها را در تنش های دوگانه با اسرائیل و غرب اضافه کند البته به شرطی که از برخی از عناصر شوفینی و تعصب گرایانه که برخی از نخبگان سیاسی و فکری ایران به داشتن آن متمایز هستند دست بردارد. همچنین با همسایگان عرب خود با حکمت و عقلگرایی به تعامل بپردازد همانگونه که با همین شیوه براساس نقشه راهی با غرب در حال تعامل است. نقشه راهی که آرامش و آینده نگری به دور از تمامی نشانه های تنش آفرینی چیده شده است. زیرا آنچه باعث می شود به سیاست خارجی کشورها آسیب وارد شود و آن را به سوی کشتارگاه هدایت کند و دیپلمات هایش به سطح اندوهناکی تنزل پیدا کنند همانا به کار گیری دوگانه معیارها در تعامل با کشورهای دوست از یک طرف و قدرت های بزرگ از طرف دیگر است.همانطور که شاعر عربی که نکوهش می کند شخصی را که رفتاری را نکوهش می کند و خود مثال آن رفتار نکوهیده است.

استار:هر گونه تهدید نظامی علیه ایران دیوانگی است

هر گونه تهدید نظامی ایران امکان‌ناپذیر است زیرا نه تنها کشورهای منطقه بلکه کشورهای غربی را نیز در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد. در حال حاضر تنش میان آمریکا و روسیه به خاطر بحران گرجستان در اوج خود قرار داد اما از اختلافات میان این دو کشور نمی‌توان به سادگی گذشت زیرا تنش‌های میان این دو قدرت بزرگ جهان می‌تواند سراسر جهان را تحت تاثیر خود قرار دهد. قبل از جنگ گرجستان، به خاطر قراردادهای امضا شده میان آمریکا و جمهوری چک و لهستان و روسیه با بلاروس در زمینه ایجاد سپرهای دفاعی تنش‌های میان آمریکا و روسیه افزایش یافته بود. در ماه‌های اخیر ادعاهایی مبنی بر احتمال تهدید نظامی اسراییل و آمریکا علیه ایران در محافل خبری شنیده شده است و مقامات آمریکایی خود این شرایط را به وجود آوردند تا ببیند که روسیه در هنگام بروز چنین حمله‌ای چه واکنشی نشان می‌دهند؛ اما از طرف دیگر روسیه نیز منتظر عکس‌العمل آمریکا درباره همکاری‌های نظامی و هسته‌یی این کشور با ایران است. موضوع ایران دیگر مانند گرجستان نیست و در بروز چنین تهدید نظامی، قدرت‌های جهان در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند؛ به همین دلیل هر آدم منطقی‌ای به چنین حمله‌ای به ایران روی نمی‌آورد.