بازى دشوار اسرائيل و آمريکا بر سر ايران

جانشينان احتمالى بوش و اولمرت در مورد يک قضيه کاملا متفق القولند و آن هم مساله ايران است. باراک اوباما و بنيامين نتانياهو در ديدارى که هفته گذشته داشتند در مورد ايران همزبان بودند و آن را فورى‌ترين و بزرگ‌ترين مساله قلمداد کردند. به اعتقاد آنها ايران هسته‌اى هم براى اسرائيل و هم براى ‌آمريکا غيرقبل پذيرش خواهد بود. ضمن اينکه نتانياهو، اوباما را متقاعد کرد که همه اسرائيلى ها در مورد تهديد بودن ايران اجماع دارند. اوزى آراد مشاور نتانياهو و عضو سابق موساد که در گفت‌وگوى 45 دقيقه‌اى هفته گذشته در هتل کينگ ديويد بيت‌المقدس انجام شد، حضور داشت، در يک گفتگوى کوتاه تلفنى با هفته نامه نيوزويک اين خبر را داد.

ايهود اولمرت در ماه سپتامبر استعفا مى‌دهد و چيزهايى تغيير خواهد کرد، هم براى تل‌آويو و هم براى واشنگتن متحد اصلى اسرائيل، اما اين تغييرات بزرگ نخواهند بود. اسرائيل در حال حاضر با دست‌کم چهار انتخاب بسيار مهم استراتژيک روبه‌رو است؛ چگونه گفت‌وگوهاى صلح به بن‌بست رسيده با فلسطينيان را از سر بگيرد، چگونه با قدرت رو به افزايش حزب‌الله در لبنان کنار آيد، چگونه آتش‌بس شکننده با حماس را ادامه دهد و بالا‌خره در برابر ايران هسته اى چه واکنشى نشان دهد. البته زياد مهم نيست که نخست‌وزير بعدى اسرائيل چه کسى باشد، يا حتى رئيس‌جمهورى بعدى آمريکا اوباما باشد يا مک‌کين. انتخاب‌هاى استراتژيک اسرائيل تقريبا مثل موقعى خواهد بود که اولمرت و بوش در دو طرف بر سر کار بودند.

شايد اين پيش‌بينى کمى جسورانه باشد، اما احتمالا‌ کم‌خطرترين آنها است. براى اثبات اين ادعا يک مدرک بسيار اساسى وجود دارد و آن هم همين گفتگوى اوباما و نتانياهو است.

آراد در اين تماس تلفنى با نيوزويک گفت که اوباما و نتانياهو بر سر چند اقدام کليدى اتفاق نظر داشتند. در پرونده ايران زمان عنصر کليدى است، اگر ايران را همين حالا‌ خنثى نکنيم، هرچه را که تاکنون در فلسطين، سوريه يا لبنان به دست آورده‌ايم از دست مى‌دهيم.

آراد تاکيد کرد: ببينيد تلا‌ش‌هاى کنونى براى صلح ميان اسرائيل و فلسطينى‌ها بدون حضور يا موافقت ايران ذره‌اى ارزش ندارد. اگر ايران اتمى شود، به معناى پيروزى حماس و حزب‌الله و تضعيف فتح يا گروه حريرى در لبنان خواهد بود. بنا به ادعاى آراد، اوباما به نتانياهو گفته که پيش از هرگونه اقدامى هويج‌‌ها و چماق‌هاى بيشترى را به ايران نشان خواهد داد و قصد دارد با مذاکره تهران را وارد بازى کند. نتانياهو هم به اوباما پاسخ داده که آنچه اينجا بسيار اهميت دارد نه ابزار، که هدف است. به گفته آراد، دو طرف بر سر هدف اصلى توافق کامل دارند. نتانياهو در همين حال تاکيد کرده با اينکه گزينه نظامى بهتر نتيجه مى‌دهد احتمالا‌ همان سياست مذاکره و تحريم ادامه خواهد يافت. ‌

آراد به نيوزويک گفت: از نوع برخورد و چهره اوباما اين‌طور نتيجه گرفتم که در کل با نتانياهو موافق است. البته آن دو در مورد احتمال حمايت اوباما از حمله احتمالى اسرائيل به ايران بحثى نکردند. ‌

 وقتى که خبرنگار نيوزويک با يکى از نزديکان اوباما که در گفت‌وگو حاضر بوده تماس گرفت و نظرش را درباره ادعاهاى آراد پرسيد، او گفت که مذاکرات را با اين دقت به ياد نمى‌آورد. اين شخص که ترجيح داد نامش برده نشود گفت اوباما و نتانياهو بر سر جلوگيرى از توسعه اتمى ايران توافق کامل داشتند. آنها هر دو معتقد بودند که تهديد ايران يک نگرانى بزرگ است. دنيس راس فرستاده پيشين ايالا‌ت متحده به خاورميانه که اوباما را در سفر اخيرش همراهى کرده است هم به نيوزويک گفت: اوباما با رهبران تمام احزاب عمده در اسرائيل ديدار کرد و بر سر ايران اتفاق نظر وجود داشت. راس اضافه کرد: اوباما براى اسرائيلى‌ها روشن کرد که ماجراى ايران جزو منافع حياتى ايالا‌ت متحده به حساب مى‌آيد. ‌

اولمرت چهارشنبه گذشته پس از افزايش فشارها به خاطر پرونده فساد اقتصادى‌اش اعلا‌م کرد در ماه سپتامبر از قدرت کنار مى‌رود و از همين حالا‌ چندين سياستمدار رقابت بر سر جانشينى او را آغاز کرده‌اند. سياست خارجى اين افراد به هم شبيه نيست، تزيپى ليونى وزير امور خارجه کنونى و عضو حزب کاديما صلح‌گراتر است، رقيبش شائول موفاز راست ميانه به حساب مى‌آيد و ايهود باراک نخست‌وزير پيشين از حزب کارگر که شانس زيادى دارد در طول سال‌هاى اخير به شدت جنگ‌طلب شده است. ‌

ليونى اگر نخست‌وزير اسرائيل شود در مناقشه فلسطين براى دستيابى به وضعيت نهايى و تشکيل دو کشور اسرائيل و فلسطين تلا‌ش خواهد کرد. به گفته آراد، نتانياهو هم رويکردى بسيار آرام را در پيش خواهد گرفت. به علا‌وه همچنان ترديدهايى در مورد سرسختى اوباما در قبال ايران وجود دارد. حتى تندروها بر سر اين بحث مى‌کنند که در صورت پيروزى اوباما پيش از ورود او به کاخ سفيد به ايران حمله کنند تا از حمايت پنتاگون مطمئن باشند. به علا‌وه اسرائيلى‌ها حتى نمى‌توانند از حمايت کامل بوش اطمينان داشته باشند، چرا که رابرت گيتس وزير دفاع او اخيرا در يادداشتى اعلا‌م کرده که حمله به ايران در سطوح گوناگونى باعث فاجعه مى‌شود. ‌

احتمالات عجيب ديگرى هم وجود دارد، اولمرت که شهرت و اعتبارش به خاطر فساد اقتصادى و جنگ شکست‌خورده لبنان به شدت لکه‌دار شده، ممکن است بخواهد نام خود را در تاريخ اسرائيل ثبت کند و با فلسطينى‌ها به صلح برسد. اگرچه تحليلگران معتقدند که چنين توافق يکجانبه و سريعى پايدار نخواهد ماند. ‌

رون تيرا يک متخصص امنيتى اسرائيلى به نيوزويک مى‌گويد: ايران دو ناو هواپيمابر در نزديکى تل‌آويو مستقر کرده است؛ يکى حماس و ديگرى حزب‌الله. ايران با تکيه بر اين دو ناو هواپيمابر برنامه اتمى‌اش را به پيش مى‌برد. با خروج آمريکا از عراق طى دو سال آينده، ايران به قدرت عمده منطقه تبديل خواهد شد و شايد اسرائيلى‌ها به اين نتيجه برسند که به صورت يکجانبه دست به اقدام بزنند و هزينه‌اش را بپردازند. بدون شک اولمرت و جانشينان او با چالش‌هاى بزرگى دست و پنجه نرم خواهند کرد. ‌

حال آنچه به نظر مى‌سد بيشتر از همه به واقعيت نزديک باشد سردرگمى بيش‌ از اندازه مقامات تل‌آويو در مورد نحوه تعامل و يا برخورد با ايران است. اين پيچيدگى و سردرگمى تاآنجاست که نامزدهاى آينده رياست جمهورى آمريکا هم مى‌خواهند به صورت سربسته با آن برخورد کنند و چندان قضاوتى در مورد آن نداشته باشند. مهم براى اسراييلى‌ها پايان دادن به هرگونه برنامه هسته‌اى ايران است، اما آنها به قدرت ايران هم پى برده‌اند و به خوبى ناوهاى هواپيمابر ايران را شناخته‌اند. به نظر مى‌رسد بازى براى اسراييل و آمريکا در برابر ايران روز به روز سخت‌تر مى‌شود.