آیا دیپلماسی شکست خورده است؟

بر مبنای محاسبه کشورهای غربی مهلت جمهوری اسلامی برای پاسخ به درخواست  تعلیق غنی سازی اورانیوم امروز به سر می رسد حال آن که مقام های تهران هنوز پاسخی رسمی به این درخواست نداده اند.

 

ایالات متحده و قدرت های بزرگ اتحادیه اروپا تهدید کرده اند که اگر ایران غنی سازی اورانیوم را متوقف نکند، باید در انتظار تحریم های گسترده اقتصادی باشد اما به نظر می رسد که تهران قصد کوتاه آمدن ندارد.

 

مقام های ارشد جمهوری اسلامی در موضع گیری های خود همچنان بر سیاست غتی سازی اورانیوم تاکید می کنند و می گویند که حتی یک قدم عقب نشینی نخواهند کرد.

 

پافشاری ایران بر سیاست غنی سازی اورانیوم، دور تازه ای از رویارویی در پرونده هسته ای را به دنبال خواهد داشت و به نظر می رسد که مذاکرات بر سر این پرونده را تا زمانی نامعلوم به محاق فروخواهد برد.

 

تهران و غرب با آن که از تمایل خود به راهکارهای دیپلماتیک برای گشایش در پرونده هسته ای سخن می گویند اما مذاکرات در نقطه ای به بن بست رسیده که هیچ کدام از طرفین حاضر به عقب نشینی از آن نیست.

 

مقام های ایرانی به صراحت می گویند که تعلیق غنی سازی اورانیوم به هر شکل ممکن، خط قرمز پرونده هسته ای محسوب می شود و دیپلمات های غربی هم می گویند که غنی سازی اورانیوم در ایران، خط قرمز مذاکرات است.

 

ایران و اعضای گروه 1+5 که بازیگران اصلی پرونده هسته ای جمهوری اسلامی محسوب می شوند، دو هفته پیش در ژنو گرد هم آمدند به این امید که بتوانند به مصالحه ای دست یابند و از بالا گرفتن تنش بیشتر در این پرونده جلوگیری کنند اما تلاش های دیپلماتیک تاکنون بی ثمر بوده است.

 

بر اساس توافقی که میان سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد ایرانی و خاویر سولانا مذاکره کننده ارشد غرب در ژنو صورت گرفت، دو طرف قرار بود طی تماسی امکان انجام مذاکرات در آینده را بررسی کنند. این تماس طی برنامه ریزی های اعلام شده می بایست در دو هفته گذشته صورت می گرفت اما هنوز چنین تماسی میان طرفین انجام نشده است.

 

مقام های غربی بعد از مذاکرات ژنو اعلام کرده بودند در این مذاکرات ضرب الاجلی دو هفته ای به تهران داده اند تا دیدگاه صریح خود را درباره تعلیق غنی سازی اورانیوم اعلام کند اما دیپلمات های تهران منکر دریافت ضرب الاجل هستند و می گویند در مذاکرات ژنو اساسا بحثی از ضرب الاجل به میان نیامده است

تفسیرهای متعارض ایران و غرب از مذاکرات ژنو، تحلیل گرانی را نسبت به گشایشی دیپلماتیک در پرونده هسته ای جمهوری اسلامی خوشبین بودند عمیقا دلسرد کرده است.

 

کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده می گویند که امتناع تهران از پاسخ آری یا خیر به مساله تعلیق غنی سازی اورانیوم، نشانه سیاست این کشور در بهره گیری از تاکتیک خرید زمان است. تهران چنین اتهامی را رد می کند و می گوید رسیدن به توافقی اصولی برای حل و فصل پرونده هسته ای نیازمند مذاکراتی طولانی مدت است.

 

با این حال به نظر می رسد ایران حتی پس از انجام مذاکراتی طولانی مدت با غرب نیز حاضر به پذیرش تعلیق غنی سازی اورانیوم نخواهد بود.

 

جمهوری اسلامی بسته پیشنهادهای غرب را که شامل ارائه مشوق های اقتصادی و تجاری به ایران در ازای تعلیق غنی سازی اورانیوم است رد کرده و همین مساله نشان می دهد که غنی سازی اورانیوم برای مقام های تهران تا چه اندازه اهمیت دارد.

 

سخنان محمود احمدی نژاد رییس جمهوری ایران در هفته گذشته که با لحنی افتخار آمیز از نصب هزاران دستگاه سانتریفوژ در تاسیسات اتمی کشور سخن می گفت، بازتابی است از تفکر حاکم بر دستگاه دیپلماسی.

 

برخی دیپلمات های غربی می گویند که تبلیغ درباره اهمیت غنی سازی اورانیوم در ایران توسط دولتمردان جمهوری اسلامی صرفا خوراکی برای افکار عمومی داخل ایران است اما به نظر می رسد که سیاست خارجی تهران در شرایط فعلی چیزی جز امتداد سیاست داخلی نیست.

 

ایران در سال 2003 و در دولت میانه رو محمد خاتمی به مصالحه ای اتمی با غرب دست زد و چرخه سوخت اتمی خود را به حال تعلیق درآورد اما در آستانه ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد که به داشتن گرایش های ضد غربی شهرت دارد، دست از مصالحه با غرب برداشت و دیپلماسی هسته ای خود را تغییر داد.

 

با توجه به تاکید دولتمردان فعلی تهران بر گفتمان مقاومت در برابر غرب بعید است مصالحه ای مانند مصالحه سال 2003 امکان وقوع داشته باشد.

 

مقام های ایرانی گر چه هم اکنون نیز در تریبون های رسمی از انجام مذاکره با غرب دفاع می کنند اما حاضر نیستند در مذاکرات کوچکترین امتیازی به طرف مقابل بدهند.

 

بی نتیجه ماندن مذاکرات تاکنون باعث تصویب سه قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی شده و اگر تهران بر سیاست غنی سازی اورانیوم پافشاری کند، تحریم های گسترده تر علیه ایران اعمال خواهد شد.

 

با این حال دولتمردان ایرانی می گویند که تحریم ها نمی تواند در اراده این کشور برای پیشبرد برنامه های هسته ای خلل وارد کند.

 

از لحن ایرانی ها می توان دریافت که آنها خود را برای فشارهای تازه غرب آماده کرده اند و از گسترش تحریم ها نگرانی ندارند.

 

برخی تحلیل گران بیم از آن دارند که با بالاگرفتن تنش ها، دیپلماسی دست هایش را به نشانه شکست بالا بگیرد.

 

ایران و غرب هیچکدام از شکست دیپلماسی استقبال نمی کنند اما نتیجه منطقی وضعیت موجود چیزی جز شکست دیپلماسی نیست.