پيام سفر اسد براى تهران

بشار اسد رئيس جمهور سوريه شنبه، دوازدهم مرداد ماه در صدر هياتى بلند پايه وارد تهران مى شود تا با مقامات ايران به گفت و گوبنشيند. اما پيام اسد در اين سفر چيست؟

 

در حاليکه طى ماه هاى اخير مذاکرات گسترده اى بين مقامات سورى و  فرانسوى از يک سو و ترکيه اى از سوى ديگر بواسطه موضوع با اهميت صلح سوريه و اسرائيل رو به افزايش گذاشته و دست آوردهايى نيز داشته است، اکنون بشار اسد پس از گفت و گو با همتاى فرانسوى خود، برنامه سفر به تهران را در دستور کار فرار داده و راهى تهران مى شود.

 

تا حدودى مى توان هدف اسد به تهران را حدس زد، اين سفر پس از کمى پيشرفت در مذاکرات صلح طرف هاى سورى و اسرائيلى و تشويق هاى نيکولاس سارکوزى، رئيس جمهور فرانسه براى رفع موانع صلح دمشق و اورشليم، برنامه ريزى شده است و در يک ديدگاه هدف از آن، مى تواند گفت و گويى دوستانه با تهران براى حفظ همزمان رابطه تهران- دمشق در کنار پيشرفت در مذاکرات صلح سوريه و اسرائيل باشد. اما ديگاه ديگرى نيز وجود دارد که حکايت از تلاش سورى ها براى ميانجيگرى بين ايران و غرب در حل و فصل برنامه اتمى تهران دارد.

 

بر اساس ديدگاه دوم اين بار دمشق براى ارسال پيام غربى ها وارد عمل شده و واسطه گرى را بر عهده گرفته است چراکه هنوز غرب و بالاخص 1+5 پاسخ صريحى از ايران در جواب به بسته پيشنهادى و يا مهلت تعيين شده براى پذيرش پيش شرط ادامه مذاکرات( توقف غنى سازى) دريافت نکرده است.

 

اما ايران همواره بر روابط استراتژيک تهران و دمشق پافشارى کرده و اشتراک ديدگاه دو کشور نسبت به مسائل منطقه اى و جهانى را مورد تاکيد قرار داده است.

 

براى تهران هميشه سفر به سوريه و گفت و گو با مقامات سورى ، داراى اهميت ويژه بوده و به همان ميزان نيز براى سفر مقامات سورى به تهران ارج و منزلت قائل بوده اند.

 

نمونه روابط فوق ديپلماتيک بين دو طرف را در پيش دستى بشار اسد براى عرض تبريک به محمود احمدى نژاد رديس جمهور منتخب ايران و حضور وزير امور خارجه ايران در مراسم تحليف بشار اسد و تقديم پيام تبريک محمود احمدى نژاد به وى که دور تازه رياست جمهورى خود را آغاز کرده بود؛ مى توان مشاهده کرد.

 

از زمان آغاز ریاست جمهوری بشار اسد در سال 2000 میلادی این ششمین سفر وی به ایراناست. احمد موسوى سفير ايران در سوريه نيز در خصوص سفر بشار اسد به تهران، عوامل زمينه ساز اين سفر را پيروزى‌ هاى مقاومت و قوت و صلابت مواضع دو کشور ايران و سوريه در عرصه بين المللى عنوان کرد و گفت: مشورت در سطوح عالى بين دو کشور، در شرايط کنونى که همراه با تحولات شگرف منطقه‌اى و بين‌ المللى است، يک ضرورت در عرصه ديپلماتيک به حساب مى آيد.

 

به اين ترتيب تهران هيچ تغييرى در فرايند سفر هيات هاى ديپلماتيک ايران و سوريه نمى بيند، از نظر مقامات ايران، اين بار نيز بشار اسد براى گفت و گوهاى معمول و هميشگى دو کشور پيرامون مسائل منطقه اى و بين المللى به تهران مى آيد و قصد ديگرى در ميان نيست. در حاليکه شواهد امر، چيزى ديگر را نشان مى دهد.

 

درست است که رئيس جمهور سوريه سفرهاى متعددى به تهران داشته و مقامات دو طرف در فواصل مختلف رفت و آمد هاى ديپلماتيک با يکديگر دارند اما شرايط فعلى و تحولات خاص کنونى در سطح خاورميانه، ويژگى خاصى سفر رئيس جمهور سوريه به ايران در مقطع کنونى بخشيده است.

 

اين سفر درست پس از چهارمين دور مذاکرات صلح سوريه و اسرائيل با ميانجى گرى ترکيه انجام خواهد شد. در حاليکه اين دور از مذاکرات به گفته منابع خبرى دو طرف، مثبت و سازنده بوده و دو طرف مذاکره کننده تصمیم گرفتند که این مذاکرات را در ماه آگوست به همینشکل یعنی به صورت غیر مستقیم و  با میانجیگری طرف های وزارت امورخارجه ترکیه ادامهدهند.

 

اين در حالى است که عملا دو راه در برابر سورى ها باقى است، اول ادامه مذاکرات صلح تا دست يابى به نتيجه و بازگشت به عرصه بين المللى بعنوان عضوى فعال و دوم انزوا. بى شک سورى ها خود واقفند که اوضاع کنونى جهان، دور افتادن از ورطه تصميم گيرى و نقش آفرينى بين المللى را بر نمى تابد که در اين صورت اين کشور بزودى از صحنه  کنار گذاشته خواهد شد که  زيانى ديپلماتيک و فاقد هرگونه منفعتى است. اما در مقابل با پذيرش چهارچوب هاى تعيين شده بين المللى، مى توان از اين محدوديت، رهايى يافت.

 

از سوى ديگر مسئله برنامه اتمى ايران، محل مناسبى براى ورود کشورهايى است که اکنون قصد نقش آفرينى جدى در صحنه بين المللى دارند، بعيد نيست امروز سورى ها نيز به مانند ترک ها، قصد ميانجى گرى ايران و غرب را در موضوع هسته اى داشته و به اين ترتيب حضور پررنگ ترى در عرصه جهانى داشته باشند.

 

در صورت صحت فرض هاى گفته شده ، به خوبى انگيزه و اهداف سفر بشار اسد به تهران در زمان کنونى مشخص مى شود. اکنون تهران زمان زيادى براى پاسخ گويى به غرب ندارد و روند صلح سوريه و اسرائيل با همه ابهامات و ترديدها رو به پيش است. به اين ترتيب مى توان نتيجه گرفت که سورى ها فرصت را بايد غنيمت شمرده و با توسل به ميانجى گرى ميان ايران و غرب، ابتدا خود را از انزوا بيرون آورد و سپس بدليل همکارى با 1+ 5، حمايت کشورهاى غربى را از روند مذاکرات صلح و توفيق در آن، کسب کنند.

 

توجه به اين نکته نيز ضرورى است که رايزنى اسرائيل و امريکا در خصوص برنامه اتمى ايران، اکنون بيش از هميشه جدى است چراکه مقامات اسرائيل از احتمال پیشرفت غیرمنتظره هسته ای ایران ابراز نگرانى کرده و در اين ارتباط معاون نخست وزیر اسرائیل گفته که ایران به سمت پیشرفتی غیر منتظره در برنامه هسته ای خود در حرکت است و تا سال ۲۰۱۰ قادر خواهد بود اورانیوم را تا سطح نظامی غنی کند.

 

در عين حال ايالات متحده نيز همچون پيش از برگزارى مذاکرات ژنو( مذاکره ايران و 1+5 با حضور نماينده امريکا) بر تشديد تحريم ها عليه ايران تاکيد دارد.

 

بنابراين بايد با در نظر گرفتن شرايط و مقتضيات زمان کنونى ، سفر بشار اسد به تهران و پيامى که وى در اين سفر براى مقامات کشور دارد را ارزيابى کرد و از تحليل هاى مبتنى بر شواهد ظاهرى دورى جست.