اوباما؛ از حرف تا عمل

باراک اوباما در واکنش به تلاش های اخیرا دولت بوش برای تغییر رفتار در قبال ایران، اعلام کرد که وی از تصمیم کاخ سفید برای اعزام یکی از مقامات ارشد آمریکایی به ژنو حمایت کرده و ایران باید این اقدام آمریکا را جدی بگیرد.

وی در یک کنفرانس خبری در پاریس گفته بود که ایران نباید به انتظار دولت آتی آمریکا بنشیند تا در مورد برنامه های هسته ای خود با آن دولت به توافق برسد. این اظهارات که به فاصله دو روز پس از پایان تور خارجی اوباما از سوی خبرگزاری رویترز منتشر شد، بسیاری از کارشناسان سیاسی را در بهت فرو برده است.

اوباما به عنوان یکی از منتقدان اصلی سیاست های بوش در قبال ایران، پیش از این وعده داده بود که در صورت احراز پست ریاست جمهوری آمریکا، سیاست نزدیکی به تهران را در دستور کار خود قرار خواهد داد.

پس از تغییر رفتار اخیر دولت بوش در قبال کشورهایی که وی پیشتر آنها را محور شرارت خوانده بود، برخی از ناظران این طور ارزیابی کردند که رئیس جمهور آمریکا در صدد است تا شعار اوباما را برای ایجاد تغییرات جدید در سیاست خارجی آمریکا است، با تردید مواجه سازد.

به همین دلیل انتظار می رفت که اوباما در واکنش به این تلاش ها، آنها را غیر واقعی خوانده و بار دیگر بر سیاست های متفاوت خود در این زمینه تاکید ورزد.

اما استقبال باراک اوباما از تغییر رفتار اخیر دولت بوش در قبال ایران به همراه بروز برخی دیگر از نشانه ها باعث شده است این گمانه زنی ها که نامزد حزب دموکرات نمی تواند در عمل به وعده های خود در عرصه سیاست خارجی جدی باشد، شدت پیدا کند.

همگرایی در مورد عراق

این گمانه زنی ها فقط مختص به موضوع ایران نیست. برخی از کارشناسان معتقدند که باراک اوباما در مورد برنامه هایش برای عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق نیز نتوانسته است آن طور که باید خود را متمایز نشان دهد.

با وجودی که اوباما از طرح های جدید جورج بوش برای خنثی کردن تلاش هایش آگاه بوده است، اما به باور این کارشناسان برخی اظهارات نامزد دموکرات ها در تور خارجی اش بیانگر نوعی همگرایی وی با سیاست هایی است که اخیرا از سوی دولت بوش در مورد این موضوع اعلام شده است.

اوباما در دیدارش با مقامات افغان از افزایش نیروهای آمریکایی در افغانستان به منظور کنترل بهتر اوضاع امنیتی در این کشور حمایت کرد. او گفت که باید نیروهای آمریکایی در عراق را کاهش داد تا امکان عمل بهتری در افغانستان فراهم بیاید.

به عقیده تحلیلگران سیاسی این نوعی حمایت از طرح افزایش نیروهای آمریکایی در عراق (Surge ) است که توسط بوش به مورد اجرا درآمد. زمانی که ناآرامی ها در عراق به اوج خود رسید، موضوع افزایش نیروهای آمریکایی در این کشور مطرح شد.

این پیشنهاد با مخالفت های بسیاری در محافل سیاسی آمریکا از جمله باراک اوباما مواجه شد، زیرا چنین اقدامی می توانست به کاهش انگیزه عراقی ها برای مشارکت در برقراری امنیت در کشورشان منجر شود. اما این طرح در نهایت یک سال بعد به اجرا درآمد و بالاخره توانست نتایج مثبتی به بارآورد.

پس از این دوره بود که بحث خروج نیروهای آمریکایی از عراق و تعیین جدولی زمانی برای آن از سوی دموکرات ها به صورت جدی مطرح شد. "دانا پرینو"، مشاور مطبوعاتی کاخ سفید هفته پیش از این مورد گفت: دقیقا به دلیل همین نتایج مثبت بود که بحث های مربوط به تعیین افق زمانی برای خروج از عراق مطرح شده است."

دیپلماسی کلام به جای عمل

با وجودی که باراک اوباما در تور خارجی اخیرش با استقبال خوب اروپائیان مواجه شد، اما با توجه به میراثی که از سیاست های بوش در روابط دو سوی آتلانتیک بر جای مانده است، بعید به نظر می رسد که نامزد دموکرات ها در صورت راهیابی به که کاخ سفید، قادر به تغییر این روند باشد.

مناسبات آمریکا با کشورهای اروپایی اکنون به گونه است که ایجاد تحول در آن نمی تواند صرفا ذر چارچوب روابط دوجانبه منحصر باشد. این مناسبات بیشتر مبتنی بر ساختارهای قانونی، منافع در هم تنیده و پیمان های رسمی است که در بحران های بین المللی از جمله حضور نظامی در عراق و افغانستان و موضوع هسته ای ایران نمود پیدا می کنند. به همین دلیل رئیس جمهور آتی آمریکا از هر حزب و فرقه ای که باشد، باید راهکارها و طرح هایی عملی را برای این بحران را پیشنهاد دهد که مورد وثوق اروپائیان نیز قرار گیرند.

در مورد عراق، واشنگتن و اروپا پذیرفته اند که با وجود ابعاد منطقه ای و جهانی، این موضوع است مربوط به آمریکا و اروپا ذاتا خود را در آن دخیل نمی داند. در مورد مسئله افغانستان هم با وجودی که اروپائیان خود را یکی از طرف های درگیر می دانند، اما تداوم حضور خود را مستلزم به ارائه عدله هایی صریح از ناکامی هایی نظامی در این کشور دانسته اند.

موضوع ایران هم از جمله مباحثی است که به نظر افکار عمومی اروپا با وجود ادعای برخی از دولت های اروپایی در حمله احتمالی به این کشور، تنها از طریق راه حل های دیپلماتیک قابل همراهی با آمریکا خواهد بود.

اینها محدوده هایی هستند که امکان مانور باراک اوباما را برای ایجاد تغییر در مناسبات دو سوی آتلانتیک تحت والشعاع قرار داده و احتمالا او را در مواردی ناگزیر به ادامه سیاست هایی که بوش در دستور کار داشت، خواهند کرد.