برگزارى نشست غير متعهدها در سايه اختلافات آشکار و نهان
اجلاس مقامات ارشد کشورهای عضو جنبش عدم تعهدها، روز يک شنبه ، ششم مرداد ماه، با سخنرانى منوچهر متکى وزير امور خارجه ايران افتتاح شد.
اجلاس مقامات ارشد کشورهای عضو جنبش عدم تعهدها، روز يک شنبه، ششم مرداد ماه، با سخنرانى منوچهر متکى وزير امور خارجه ايران افتتاح شد.
در اين اجلاس دو روزه، محمود احمدى نژاد رئيس جمهور ايران به سخنرانى پرداخت و ديدگاه هاى جمهورى اسلامى نسبت به اهداف و جايگاه غير متعهدها در تصميم گيرى هاى بين المللى را تشريح کرد.
منوچهر متکى در سخنرانى افتتاحيه اين اجلاس با تاکيد بر نياز جنبش غير متعهد ها به اتحاد و همبستگى بيشتر براى مقابله با چالش‌هاى جهانى و منطقه اى، به نامزدى ايران براى عضويت غير دايم در شوراى امنيت سازمان ملل در دوره 2010 – 2009اشاره کرد و خواستار راى مثبت اعضاى جنبش به ايران در جريان اين انتخابات شد . وى حضور ايران در اين چهارچوب را زمينه ساز تحولى مثبت در عملکرد شوراى امنيت سازمان ملل متحد ارزيابى کرد.
به اين ترتيب گزينه هاى مورد نظر ايران که نيازمند حمايت غير متعهد ها براى اثبات حقوق حقه اين کشور در عرصه بين المللى است، اکنون تنها به برنامه هسته اى محدود نمى شود و حمايت از حضور ايران در بين اعضاى غير دائم شوراى امنيت نيز به آن افزوده شده است.
دور قبلى نشست غير متعهدها در سال 2007 و باز هم در پايتخت ايران برگزار شد و استقبال گرم تهران از اعضاى اين گروه و ميزبانى آنها طى دو دور برگزارى اجلاس، نشان از تلاش تصميم گيران کشور براى بهره مندى هر چه بيشتر از راى مثبت "نم" در آژانس بين المللى انرژى اتمى و اعلام حمايت صريح از برنامه هسته ای ايران دارد که از سال گذشته بصورت جدى ترى در دستور کار شوراى حکام آژانس، کشورهاى اروپايى و شوراى امنيت سازمان ملل متحد قرار گرفته است.
اصرار بر نظرات متفاوت و اختلاف منافع بین اعضا، جنبش غيرمتعهدها را به بازويى کم توان در بدنه تصميم گيرهاى بين المللى تبديل ساخته و اين نکته در کنار بروز برخى اختلافات آشکار و نهان بين کشورهاى عضو، شدت بيشترى به ناکارايى و نارسايى اين گروه در عرصه جهانى بخشيده است، ضمن آنکه تصميمات گروه "نم " از اساس نيز فاقد ضمانت اجرا است.
از يک سو سوريه به تدريج در حال دور شدن از ايران است و بر اساس مذاکراتى که با هدف صلح با طرف اسرائيلى دارد، روز به روز فاصله بيشترى از ايران و حمايت از اين کشور در برنامه هسته ای اش مى گيرد، از سوى ديگر هند با انعقاد قرارداد هسته اى با ايالات متحده امريکا در حال بررسى شرط محدود کردن روابط خود با تهران است.
در ديگر سو، تيرگى روابط مصر و ايران هر روز شدت مى يابد به طورى که بسيارى از تحليل گران حوادث اخير در روابط تهران و قاهره را به نوعى بازگشت دو کشور به نقطه صفر ارزيابى کرده و تمامى تلاش هاى صورت گرفته در بهبود روابط دو طرف را در حال نابودى مى بينند. اين اختلاف تا به آنجاست که نماينده مصر به مانند دور قبل، حاضر به حضور در نشست غير متعهدها در تهران نشد.
ترکيه نيز در سوى ديگر ماجراست، اين کشور نيز به واسطه اختلاف ديدگاه تهران و اتحاديه اروپا در موضوع هسته اى ايران، فرصت را بسيار مغتنم شمرده و قصد ميانجى گرى دارد. نماينده ترکيه در اجلاس جارى غير متعهدها، باباجان وزير امور خارجه اين کشور است که پيشتر بدنبال سفر سعيد جليلى دبير شوراى عالى امنيت ملى ايران به استانبول، اعلام کرده بود که ایران و غرب از آنکارا خواسته اند تا برای تسهیل روند مذاکرات هسته ای تلاش کند.
بر اساس نگرش مثبتى که ترکيه به غرب دارد و تلاش جدى اين کشور براى عضويت در اتحاديه اروپا، نمى توان انتظار حمايت ترکيه از ايران و اهدافش در عرصه بين المللى را داشت.
اما کشورهاى آسياى مرکزى و قفقاز: از بين کشورهاى اين حوزه، دو کشور قزاقستان و قرقيزستان عضو ناظر در گروه " نم" بوده و تاجيکستان نيز در از غير متعهدها نيست، اما باقى کشورهاى اين منطقه عضو جنبش هستند، با وجود ابن به واسطه گرايش شديد اين کشورها به قدرت هاى فرا منطقه اى به ويژه امريکا، نمى توان همسويى چندانى را بين آنها و برخى ديگر از کشورهاى مخالف ايالات متحده و سياست هايش، جستجو کرد.
در کل برون داد مورد قبولى از جنبش غير متعهدها آن گونه که خواست اوليه و هدف غايى تشکيل دهندگان آن بوده، به منصه ظهور نرسيده است و در اين ميان ايران نيز على رغم تاکيد فراوان بر حمايت غير متعهدها از حقوق هسته اى خود، هيچ گاه از سوى اعضاى گروه در تصويب قطع نامه هاى صادره شوراى امنيت، مورد حمايت قاطع قرار نگرفته و در اين ميان تنها اندونزى بود که به آخرين قطع نامه اين شورا راى ممتنع داد.
علاوه بر آن تعدادى از 118کشور عضو گروه "نم" هم اکنون تحريم هاى مقرر شده در قطع نامه هاى شوراى امنيت را در خصوص ايران اجرايى ساخته اند.
به اين ترتيب چنين به نظر مى رسد که تکيه ايران بر حمايت غير متعهدها در عرصه بين المللى به اندازه اعلام حمايت اين گروه از برنامه صلح آميز هسته ای ايران و ديگر اهداف و خواسته هاى اين کشور، صورى و غير عملى است.
اکنون اين نشست تنها به صدور بيانيه هايى فاقد ضمانت اجرا بسنده مى کند. البته شايد بتوان ريشه دوگانگى برخورد کشورهاى غير متعهد با مسائل جهانى و حمايت از اعضا را در رنگ باختن علت اصلى شکل گيرى جنبش غير متعهدها دانست.
جنبش عدم تعهد در سال 1340 (1961 ) در دوران جنگ سرد و در فضای دو قطبی غرب و شرق با هدف وحدت میان کشورهایی که در اردوگاه کمونیسم و کاپیتالیسم قرار نداشتند، تشکیل شد.
فروپاشی شوروی در سال 1370 و در پی آن پايان جنگ سرد، ضرورت وجود جنبش غير متعهدها را کم کرد و به عقیده کارشناسان، طی این دوره اين جنبش در واقع تعريف خود را از دست داد و عملا در موضعی انفعالی قرار گرفت.
اکنون که اجلاس دو روزه مقامات ارشد کشورهاى غير متعهد در تهران کار خود را آغاز کرده است، اين انتظار مى رود که اعضا براى بازسازى اهداف خود و احياى کارکرد خود در فضاى کنونى جهان، بدنبال راه چاره باشند.
در اين خصوص محمد على حسينى معاون حقوقى و بين المللى وزارت امور خارجه گفت:" اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران ، فرصت گرانبهايى براى چاره انديشى و تصميم سازى به منظور تحقق آرمان‌هاى والاى اين جنبش است."
رياست دوره‌اى اين اجلاس را آبلردو مورنو معاون بين الملل وزير امور خارجه کوبا بر عهده دارد و روز سه‌شنبه هشتم مرداد ماه نيز اجلاس وزراى خارجه کشورهاى عضو در تهران برگزار خواهدشد.
نظر شما :