تاسیس دفتر حافظ منافع آمریکا در تهران ؛ چراغ سبز یا ژست دیپلماتیک

آیا ایران همانطور که محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران، می گوید واقعا قصد دارد ایده تاسیس دفتر دیپلماتیک ایالات متحده در تهران را مورد بررسی قرار دهد یا آنطور که علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، گفته است ایده تاسیس چنین دفتری چیزی جز " یک شایعه فریبکارانه " نیست و ارزش بررسی کردن ندارد؟

 

آیا ایران در حال نشان دادن چراغ سبز به مقام های کاخ سفید است یا این که با استقبال از ایده تاسیس دفتر دیپلماتیک آمریکا به دنبال ژستی دیپلماتیک است؟

 

در تهران هنوز ظهرهای جمعه، نماز گزاران بارها و بارها شعار مرگ بر آمریکا سر می دهند، بر روی دیوار بسیاری از خیابان های پایتخت شعارهای ضد آمریکایی حک شده، از سفارت سابق آمریکا همچنان به عنوان لانه جاسوسی نام برده می شود و تنش های تهران و واشنگتن بر سر پرونده هسته ای نیز در اوج خود قرار دارد.

 

در آمریکا نیز ایران به عنوان بزرگترین حامی تروریسم و عضوی از محور شرارت به شمار می رود. کاخ سفید و کنگره به دنبال افزایش تحریم ها برای واداشتن ایران به تعلیق غنی سازی اورانیوم هستند و نشانه ای جدی از فرونشستن تنش ها نیز به چشم نمی خورد.

 

ایده تاسیس دفتر دیپلماتیک آمریکا در تهران نیز در حقیقت تنها از جانب برخی رسانه های آمریکایی مطرح شده است و کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه ایالات متحده، نیز تاکید کرده " دولت بوش تصمیمی درباره دایر کردن دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران نگرفته است."

 

از سال 58 که ایران و آمریکا روابط دیپلماتیک خود را قطع کرده اند، سفارت سویس حفاظت منافع امریکا در تهران را به عهده دارد و سفارت پاکستان حافظ منافع ایران در واشنگتن به شمار می رود اما ایران بر خلاف امریکا، به اتباع خود در ایالات متحده که شمارشان به صدها هزار نفر می رسد، خدمات کنسولی مستقیم عرضه می کند، در حالی که مراجع دیپلماتیک و کنسولی آمریکا حضور مستقیم در دفتر حفاظت منافع خود در تهران ندارند، تا آنجا که شهروندان ایرانی برای اخذ روادید آمریکا ناچار به سفر کشورهایی نظیر امارات متحده عربی می شوند.

 

روحیه ضد آمریکایی مقام های جمهوری اسلامی طی 30 سال گذشته احتمالا آمریکایی ها را از طرح درخواست تاسیس یک دفتر حافظ منافع در تهران منصرف کرده است.

 

امریکایی ها هنوز از بابت گروگان گرفته شدن دیپلمات های سفارتشان در ایران که 29 سال پیش توسط دانشجویان پیرو خط امام انجام گرفت و444 روز به طول انجامید عصبانی هستند. آنها می دانند که تاسیس یک دفتر حافظ منافع در تهران نیز می تواند تبعات فراوانی به همراه داشته باشد. یکی از تبعات این اقدام ارسال " علامتی " به جامعه جهانی مبنی بر بهبود روابط سیاسی امریکا با ایران خواهد بود و به نظر نمی رسد که امریکا در اوج تنش های موجود بر سر پرونده هسته ای جمهوری اسلامی میل داشته باشد چنین پیامی را به متحدان خود بدهد.

 

در ایران نیز این نگرانی وجود دارد که استقبال از ایده تاسیس دفتر حافظ منافع امریکا، سازش کاری و عقب نشینی از شعارهای انقلابی به حساب بیاید. خصوصا که رییس جمهور فعلی ایران به داشتن سیاست های ضد آمریکایی مشهور است و حامیانش انتظار ندارند که کوچکترین نشانه ای از سازش میان تهران و واشنگتن را در شرایط فعلی شاهد باشند.

 

هفته پیش، بعد از آن که محمود احمدی نژاد از ایده تاسیس دفتر حافظ منافع آمریکا در ایران استقبال کرد و آن را در گسترش روابط دو ملت مفید ارزیابی کرد، دسته ای دانشجویان ایرانی موسوم به " جنبش عدالت خواه دانشجویی " با انتشار بیانیه ای هشدار دادند در صورت گشايش دفتر حافظ منافع آمريکا در ايران، شاهد اقدام انقلابى ديگر از سوى دانشجويان انقلابى پيرو خط رهبرى در تعطيلى اين دفتر خواهيم بود.

 

بنابراین به نظر می رسد ایران و آمریکا در شرایطی نیستند که بخواهند تحولی دیپلماتیک را در روابط خود ایجاد کنند. مسوولان دولت جورج بوش می گویند پاسخ منفی دولت ایران به پیشنهاد تاسیس یک دفتر حافظ منافع به بهبود چهره ایالات متحده کمک خواهد کرد و بیانگر ترس مسوولان ایرانی از ارتباط با آمریکایی ها خواهد بود اما ایرانی ها احتمالا دست مقام های کاخ سفید را خوانده اند. آنها از ایده تاسیس دفتر حافظ منافع آمریکا استقبال کرده اند و به این ترتیب خود را طرفدار گفت و گو و مذاکره نشان داده اند.

 

تهران حتی برای نمایش حسن نیت، پیشنهاد دو سال پیش خود را مبنی بر برقراری پروازهای مستقیم میان ایران و آمریکا نیز تکرار کرده است اما از آن جا که غالب مقام های ایران مانند علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، معتقدند که ایده تاسیس دفتر حافظ منافع آمریکا در تهران چیزی جز یک " شایعه فریبکارانه " نیست، ضرورتی نمی بینند که با آن مخالفت کنند.

 

ایران به پیشنهاد غیر رسمی آمریکایی ها روی خوش نشان داده به این دلیل ساده که این پیشنهاد هنوز جنبه غیر رسمی دارد. آمریکا نیز چنین پیشنهادی را به صورت رسمی مطرح نکرده است چرا که نگران تبعات آن در میان متحدین اش است. به این ترتیب، طرح ایده دفتر حافظ منافع آمریکا در تهران، تا این جای کار یک بازی دو سر برد برای ایران و آمریکا بوده است. دو طرف از این بازی پرستیژ سیاسی کسب کرده اند بدون آن که عملا اتفاقی افتاده باشد.