پیام های متناقض در آستانه ديدار جليلى و سولانا

از جمله علائمی مثبتی که اخیرا از سوی ایران ارسال شد، تایید قطعی دیدار سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران با خاویر سولانا، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اواخر هفته گذشته بود. هفته گذشته نیز سفیر ایران در بروکسل نامه ایران به اعضای 1+5 را که دربرگیرنده پاسخ تهران به آخرین بسته پیشنهادی این گروه بود، تحویل داد. محتوای این پاسخ مشخص نشد، اما منوچهر متکی، وزیر خارجه کشورمان تاکید کرد که تهران با نگاهی مثبت این بسته را مورد بررسی قرار داده است.

 

اما به زعم برخی از رسانه های خارجی این نشانه های مثبت در روزهای پایانی هفته گذشته با آزمایش موشک شهاب3 از سوی ایران و همچنین نمایش آخرین مدل از هواپیماهای جاسوسی از سوی اسرائیل رو به افول گذاشت و به برخی از گزارش ها در مورد بروز رفتارهای تناقض آمیز در وضعیت شکننده کنونی که احتمال بروز جنگی جدید در خاورمیانه کاملا از بین نرفته است، دامن زد. این وضعیت موجب شد تا ناظران و کارشناسان نظامی به تحلیل این تناقض ها بپردازند.

 

به گفته برخی از کارشناسان این تناقض ها به نوعی بیانگر نمایش قدرت ایران قبل از مذاکرات است که نوعی روش قدیمی در دیپلماسی محسوب می شود. به گفته مهرزاد بروجردی، رئیس مرکز مطالعات خاورمیانه در آمریکا مقامات ایرانی به گفت و گو تمایل دارند، اما درعین حال می گویند که نمی توانید به مثابه یک کشور ضعیف با ما رفتار کنید.

 

در همین حال پل بی ور، تحلیل گر امور دفاعی در آمریکا به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفت که برنامه های موشکی ایران بسیار پیشرفت کرده است، اما این برنامه مستلزم برخوداری از سیستم های هدایت دقیق برای طی مسافت های طولانی است.

 

همچنین اندرو بروکس از موسسه مطالعات بین الملل مستقر در لندن، پیرامون توان نظامی اسرائیل تردیدهایی مطرح کرده است. او به رویترز گفت که فکر نمی کند که اسرائیل به دلیل وجود فاصله مسافتی زیاد و همچنین پراکندگی سایت های هسته ای ایران، قادر به حمله علیه این کشور باشد.

 

ریچارد دالتون، سفیر سابق انگلیس در مصاحبه با یکی از برنامه های بی بی سی نظر مشابهی را ابراز داشت. وی گفت: "نه مانور هوایی اسرائیل چیز تازه ای بود و نه مانورایران. هر دو طرف در حال ارسال پیام های قوی سیاسی به یکدیگر هستند."

 

از سوی دیگر نشریه شین هووا ی چین، با اشاره به واکنش تند کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا نسبت به آزمایش موشکی اخیر ایران که گفته بود واشنگتن از هم پیمانان خود در منطقه دفاع خواهد کرد، نوشت که تاریخ نشان می دهد فضای ملتهب ایجاد شده برسر موضوع هسته ای ایران لزوما به معنای بروز جنگ نیست. برای مثال ایران در سال 2006 دو آزمایش هسته ای به انجام رساند که موجب بروز تنش در منطقه شد، اما به جنگ منتهی نشد.

 

از سوی دیگر برخی از تحلیل ها حکایت از این دارند که با وجود بروز نشانه های تنش آمیز اخیر فضا برای ترغیب تهران برای قرار گرفتن در پشت میز مذاکره مهیا است. به نوشته روزنامه واشنگتن پست با وجودی که افزایش قیمت نفت موجب ارتقای توان ایران در مواجه با تحریم ها شده است، اما با اعمال تحریم های اخیر از سوی اروپا آثار این تحریم ها به تدریج در حال بروز هستند.

 

این روزنامه آمریکایی با اشاره به سخنان علی اکبر ولایتی، به عنوان آیت ا... خامنه ای که گفته بود مقامات باید از ایراد سخنان غیرمنطقی و شعار پرهیز کنند، بر وجود تمایل جدید در ایران برای اتخاذ رویکردی نرم تر در مورد موضوع هسته ای تاکید کرد.

 

همچنین خبرگزاری فرانسه نوشت که با وجود ارسال پیام های تند میان ایران و اسرائیل در مورد توان نظامی شان تلاش های دیپلماتیک برای به پایان رساندن بحران ادامه دارد. این روزنامه دیدار جلیلی و سولانا به عنوان یکی از نشانه های بارز این روند ذکر کرده و در ادامه آورده است که نمایش های نظامی اخیر تنها تاکیدی بر موضع قدرتمند ایران در مذاکرات آتی است.

 

با این حال به گفته ریچارد دالتون غرب می خواهد تمایلی واقعی از ایران برای مذاکره ببیند. وی تاکید کرد که روز 19 ژولای که جلیلی با سولانا دیدار خواهد کرد، این تمایل محک خواهد خورد.

 

برخی از تحلیلگران سیاسی معتقدند که سولانا هم باید در این دیدار توان گروه 1+5 را در انعطاف پذیری به نمایش بگذارد. به گفته توماس فینگر، رئیس شورای اطلاعات ملی آمریکا ایران برای این که احساس عدم امنیت کند، دلایل خود را دارد، زیرا این کشور در منطقه ای حساس واقع شده است. وی به روزنامه واشنگتن پست گفت که به رسمیت شناختن این که ایران نیازهای امنیتی معقولی دارد، نقطه شروع خوبی است.

 

به عقیده تحلیلگران پیشنهاد "توقف در مقابل توقف" می تواند همین نقطه باشد. ایران تا زمانی روند غنی سازی را متوقف یا کند خواهد کرد که تلاش برای اعمال تحریم های جدید علیه این کشور هم متوقف شود. ویلیام برنز، معاون وزیر امور خارجه آمریکا نیز با حمایت از این نقطه شروع، هفته گذشته آن را گامی که برای مذاکرات گسترده تر آتی طراحی شده است، توصیف کرد.

 

به نوشته روزنامه شین هوا اوضاع منطقه بیانگر بروز نوعی تنش در آینده ای نزدیک است، اما این تنش تا حدی نیست که به جنگ منتهی شود.

 

با همه این احوال هنوز نمی توان پیش بینی دقیقی از وقایع هفته های آتی ارائه کرد. هم اکنون همه چشم ها به مذاکرات سولانا و جلیلی در ژنو که قرار است 19 ژولای آغاز شود، دوخته شده است. در صورتی که این گفت و گوها به نتایج مثبتی بینجامد، می توان به بروز برخی نشانه های مثبت تر در آینده امیدوار بود.