پيش شرطى که قرار بود حفظ شود

پس از ارائه پاسخ ايران به بسته 1+5 ، چند روزى طول کشيد تا با وصله کردن اظهارات و تحليل هاى مختلف به يکديگر، ابعاد و محتواى پاسخ ايران مشخص شود چرا که هيچ توضيح روشنى در اين خصوص از سوى مقامات تهران ابراز نشد و تنها اعلام شد که مذاکرات تهران و غرب ادامه خواهد يافت.

 

حال مشخص شده است که ايران در پاسخ خود به بسته مشوق هاى غرب، خواستار مذاکرات مقدماتى يا به قولى پيش مذاکره براى بررسى نحوه ادامه مذاکرات سرنوشت ساز بين طرفين بوده است اما بى شک اين مذاکرات که براى  برگزارى آن  تشريفات ديپلماتيک فراوانى طى مى شود تنها به بررسى چگونگى مذاکرات آتى محدود نيست و در آن پيرامون ابعاد، تعاريف، مدت و چگونگى تعليق غنى سازى اورانيوم که تنها خواسته 1+5 از ايران براى ادامه مذاکرات و حل مسالمت آميز موضوع هسته اى اين کشور است نيز گفت و گو خواهد شد.

 

اين نکته در اظهارات مقامات ايرانى مبهم است که محتواى پيش مذاکرات را چه موضوعاتى تشکيل مى دهد اما بر طبق گزارش ها و اظهار نظرهاى گوناگون مقامات غربى و داخلى مى توان دريافت که به نظر مى رسد همان پيشنهاد خاوير سولانا مطرح است که بر طبق آن شش هفته مذاکره مقدماتى بين ايران و نمايندگان 1+5 آغاز شود و در طول آن ايران از افزودن سانتريفيوژهاى بيشتر خوددارى ‌کند، در مقابل غرب نيز از اعمال فشار هاى اقتصادى طى اين مدت دست برداشته و اقدامى براى تصويب قطع نامه چهارم عليه ايران انجام ندهد.

 

اين همان پيشنهادى است که به تعليق در برابر تعليق معروف شد و هدف از آن برگزارى يک دوره مذاکره براى بررسى فاکتورهاى مذاکرات اصلى بين طرفين - بعد از شش هفته - و ازجمله موضوع تعليق بود.

 

حال در اين کشاکش غلامحسين الهام سخنگوى دولت روز شنبه بيست و دوم تيرماه با اشاره به مذاکراتى که در بين تهران و خاوير سولانا در راه است، گفت:" جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته ای خود هیچ پیش شرطی را قبول نخواهد کرد. ایران فقط در راستای مشترکات موجود در بسته پیشنهادی دو طرف، بحث و مذاکره خواهد کرد و اگر قرار باشد کسی پیش شرطی را ارائه کند آن جمهوری اسلامی ایران است نه کشورهای 1+5."

 

از سوى ديگر شون مک‌کورمک، سخنگوى وزارت خارجه آمريکا در خصوص آغاز مذاکرات مقدماتى بين تهران و سولانا، نماينده شش کشور عضو گروه 1+5، تاکيد کرد " ما فکر مى‌کنيم  اين پيشنهادى منطقى است و ايرانى‌ها بايد آن را بپذيرند. پيشنهاد اين کشورها شامل برگزارى يک دوره مذاکرات مقدماتى است که شش هفته به طول مى‌انجامد و در طول آن ايران از افزودن سانتريفيوژهاى بيشتر خوددارى مى‌کند، در حالى که سانتريفيوژهاى موجود به فعاليتشان ادامه مى‌دهند. در نهايت زمانى که حدود کمتر از دو ماه خواهد بود، مى‌توان به هدف مطلوب رسيد؛ تعليق در ازاى تعليق و آغاز مذاکرات."

 

اما اظهارات مک کورمک ضمن اينکه در دفاع از انجام مذاکرات مقدماتى بيان شده و تاحدودى از ابهام در مورد محتواى مذاکرات مقدماتى مى کاهد، مسئله جديدى را طرح مى کند و آن اعلام حضور نماينده امريکا در انتهاى مذاکرات مقدماتى و درصورت پذيرش تعليق غنى سازى از سوى تهران است.

 

وى در اين خصوص چنين گفته است" آمريکا در پايان دوره مذاکرات مقدماتى به گفت و گو مى‌پيوندد، مشروط بر اين که در آن زمان، ايران غنى‌سازى را تعليق کند و در صورت تعليق غنى‌سازى، قدرت‌هاى بزرگ هم اجراى تحريم‌هاى شوراى امنيت عليه ايران را تعليق مى‌کنند."

 

بر اين اساس چنين به نظر مى رسد که نه تنها پيش شرطى در اين ميان حذف نشده بلکه در قالبى ديگر پيش شرط تعليق غنى سازى  براى به تفاهم رسيدن طرفين مورد اشاره قرار گرفته است.

 

صرف نظر از اين بحث که چه ميزان حضور امريکا در پاى ميز مذاکرات مستقيم با تهران صحت دارد، اين سوال باقى است که جمله سخنگوى دولت مبنى بر اينکه اگر قرار باشد پيش شرطى تعيين شود، آن را ايران مشخص خواهد کرد و يا نقل اين خبر که ايران بدون پيش شرط وارد مذاکرات پيش رو( مذاکراتى که از اواخر تيرماه با سفر سولانا به تهران آغاز خواهد شد) مى شود، چه معنايى مى تواند داشته باشد؟

 

مذاکرات مقدماتى بين سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ايران و خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه 1+5 ، از روز شنبه 29 تیر ماه آغاز خواهد شد و بايد تا اين تاريخ منتظر ماند تا برخى پرسش ها و ابهام ها برطرف شود.