اسرائیل پیشنهاد صلح می دهد؟
بر اساس برخی اطلاعات درز یافته به نشریات اسرائیلی، اعضای حزب حاکم در سرزمین ها اشغالی فلسطین به شدت در تلاش هستند که با دمشق وارد گفت و گو شوند. پیشتر نیز اخباری در مورد تمایل تلاویو و حتی سوری ها به مذاکره منتشر شده بود، اما تلاش های جدید در این راستا با توجه به موقعیت فعلی اسرائیلی ها و فشارهایی که از سوی غرب به دمشق اعمال می شود، دارای اهمیت ویژه ای است.
بر اساس گزارش روزنامه " یودیوت آهورنوت "، ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل طی نامه ای به بشار اسد، رئیس جمهور سوریه نوشته است:" من شریک شما در ایجاد صلح هستم... می دانم که یک توافق صلح به سوریه مستلزم بازگرداندن بلندی های جولان به حاکمیت سوریه است. من آماده ام که سهم خودم را ] در این توافق [ پرداخت کنم."
از قرار معلوم اولمرت پس از گرفتن نظر مثبت جورج بوش در مورد این پیام، آن را از طریق کانال های آلمانی و ترکی به دست بشار اسد رسانده است. بر اساس آخرین گزارش ها هنوز پاسخی از سوی مقامات سوری به این پیشنهاد اولمرت داده نشده است و مقامات اسرائیلی به شدت در حال پیگیری این موضوع هستند. البته در این پیشنهاد شرایطی نیز مطرح شده است که دورگزیدن از ایران و حمایت از حزب الله و حماس از جمله آنها است.
آسمان روابط اسرائیل و سوریه هرگز رنگی جز تیرگی را به خود ندیده است. سوریه اولین کشور عربی بود که به جنگ 1948 با اسرائیل خاتمه داد. بر اساس توافقی که در آن زمان صورت گرفت، قرار شد که مناطق تحت اشغال، غیرنظامی شوند. اما سوال ها در مورد حاکمیت این مناطق و این که کدام طرف مدعی اصلی آنها است، همچنان بدون پاسخ باقی ماند. ارتش سوری از منطقه مرتفعی که به جولان معروف بود، مناطق اسرائیلی را زیر آتش توپخانه خود گرفت. این وضعیت همچنان ادامه داشت تا این که نیروهای اسرائیلی ژوئن 1967 این منطقه مرتفع را به اشغال خود درآورد.
به غیر از جنگی که در سال 1973 رخ داد، جولان وضعیت آرامی را سپری کرد. این در حالی بود که تلاش های صلح طلبانه از سوی سازمان ملل ادامه داشت. اما مانع اصلی ناکامی این تلاش ها این بود که اسرائیلی ها حاضر به عقب نشینی از بلندی های جولان به عنوان پیش شرط سوریه برای مذاکره با مقامات اسرائیلی نبودند. رژیم اسرائیل مدعی بود که این بلندی ها از نظر نظام بسیار اهمیت دارد و در صورت خروج نیروهای اسرائیلی از آن، سوری ها به برتری نظامی علیه مناطق اسرائیلی دست خواهند یافت.
عوامل بازدارنده جنگ
طی سه سال گذشته و در پی افزایش فشارهای غرب علیه دمشق، بشار اسد از طریق ارسال پالس هایی تمایل خود به آغاز روند صلح را ابراز داشت. اما این پالس ها با واکنش سرد مقامات اسرائیلی و به ویژه ایهود اولمرت که تصور می کردند سوریه به منظور کاهش فشارها علیه خود فقط در صدد احیای این روند است و نه انعقاد قرارداد صلح، مواجه شدند.
با این حال اوضاع بر همین منوال پیش نرفت و رژیم اسرائیل هم با موانعی در محاسبات خود مواجه شد. یکی از این موانع به نتیجه نرسیدن روند صلح با فلسطینی ها بود. اگرچه با روی کارآمدن محمود عباس در فلسطین امید اسرائیلی ها به احیای این روند افزایش یافت، اما گذشت زمان ثابت کرد که که وی فاقد قیومیت و قدرت کافی در انعقاد یک قرارداد نهایی صلح با طرف اسرائیلی است.
از سوی دیگر جنگ 33 روزه سال گذشته در لبنان آسیب پذیری اسرائیل را به مقامات ارشد این رژیم گوشزد کرد. اسرائیلی ها قادر بودند موشک های دور برد حزب الله را توسط سیستم پیشرفته رهگیری خود موسوم به " آرو" مورد هدف قرار دهند، اما طی سه یا چهار سال آینده هیچ گزینه ای برای مقابله با راکت های میان برد یا کوتاه برد این گروه وجود ندارد. حتی در صورت در اختیار داشتن سلاحی بازدارنده در این مورد، جنگ افزارهای اسرائیلی قادر به کنترل و رهگیری تمام موشک هایی که به سوی مناطق اشغالی شلیک می شوند، نیستند.
از سوی دیگر بنابر برخی از گزارش ها سوریه درصدد برآمد تا با توسل به تاکتیک های جنگ چریکی، بخشی از بلندی های جولان را بازپس گیرد. اما به هر حال دمشق در این شیوه جدید نمی توانست احتمال حملات تلافی جویان سنگین نظامی به شهرهای سوریه را نادیده بگیرد. بنابراین با وجود تاکید مکرر دو طرف دعوا به انجام عملیات نظامی علیه طرف مقابل، تا کنون عوامل بازدارنده نظامی آنها را از انجام چنین اقدامات قهرانه ای بازداشته است.
با این حال این توازن نظامی هم نمی تواند همچنان ادامه داشته باشد و ورود عامل یا عواملی غیر مترقبه به آن قادر است موازنه مذکور را به سود یکی از دو طرف تغییر داده و جنگی تمام عیار به وقوع بپیوندد. وجود همین واقعیت باعث شد که روزنامه " یودیوت آهورنوت " در گزارشی به نقل از برخی از منابع نظامی اسرائیل اعلام کند که در صورت عدم به ثمر رسیدن روند صلح تا پیش از تابستان پیش رو، احتمال بروز جنگ در این فصل از سال بسیار افزایش خواهد یافت.
احتمال مذاکره
در عین حال بر اساس گزارش برخی از منابع آمریکایی گفت و گوهایی نیز میان " آلون لیل"، یکی از ژنرال های سابق ارتش اسرائیل و "ابراهیم سلیمان"، از سوری های مقیم آمریکا در جریان بوده است. با وجودی که لیل از سوی مقامات اسرائیلی مورد حمایت قرار نگرفته، اما مخالفتی نیز با وی ابراز نشده است. همچنین گفته می شود که سلیمان هم برای ملاقات های خود با لیل از دمشق کسب اجازه کرده است. بدین ترتیب به نظر می رسد که باوجود خط نشان های نظامی، اسرائیلی ها و سوری ها تمایل دارند که همچنان کانال ها ارتباطی خود را حفظ کنند.
شاید سوریه و اسرائیل هیچ گاه در گذشته موقعیت فعلی را تجربه نکرده باشند. وجود عوامل بازدارنده نظامی راه هرگونه اقدام قهرانه را در مقابل دو طرف بسته است، این در حالی که شکننده بودن چنین موقعیتی آنها را به بازنگه داشتن کانال های گفت و گو ترغیب کرده است.
اما عوامل بازدارنده ای نیز وجود دارند که شکستن تابوی مذاکرات برای دمشق و رژیم اسرائیل را بسیار دشوار کرده اند. اگر قرار باشد مذاکره ای صورت گیرد، باید موضوعاتی نظیر ترتیبات امنیتی، تشکیل منطقه بی طرف، اختلاف بر سر آب و موارد حساس دیگری به بحث گذاشته شوند. ولی این تنها گام اول خواهد بود. گام بعدی که بسیار دشوار به نظر می رسد، پاسخ دادن به این سوال اساسی است که دو طرف تا چه حد می توانند افکار عمومی خود را با یک توافق نهایی همراه سازند؟
هم اکنون کابینه اولمرت وضعیت شکننده ای را تجربه می کند و این در نظرسنجی های مختلف کاملا نمایان است. از طرفی مردم سوریه همیشه به ابراز تمایل اسرائیلی ها برای مذاکره بدبین بوده اند. بدیهی است که چنین شرایطی تاحد زیادی بر توفیق هرنوع ابتکار عملی در راستای احیای یک روند صلح منتهی به نتیجه سمی مهلک به حساب خواهد آمد.
نظر شما :