مالکی پس از یک دوره تنش در ایران
در بحبوحه کش و قوسهای سیاسی میان ایران و عراق بویژه بر سر توافقنامه امنیتی واشنگتن – بغداد که محدودیت برای تداوم حضور نیروهای نظامی در عراق را لغو میکند، نوری مالکی نخستوزیر عراق در راس یک هیات بلندپایه وارد تهران شد تا ضمن دیدار با مقامهای ارشد جمهوری اسلامی ایران نگرانیهای موجود در روابط میان دو کشور را زدوده و راههای گسترش روابط را به کمک ایرانیها بررسی کند.
در همین رابطه مبارزه با گروه شبه نظامیان جیش المهدی در هفتههای گذشته که با رهبری مستقیم شخص نوری مالکی نخست وزیر عراق انجام شده بود نیز بر تنش روابط ایران و عراق افزوده بود. اتفاقی که در نهایت به سرکوب کامل نیروهای جیش المهدی انجامید.
نوری مالکی به محض ورود به ایران مورد استقبال پرویز داوودی معاون اول رئیس جمهوری قرار گرفت و با محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران و منوچهر متکی وزیر امور خارجه کشورمان دیدار و گفت و گو کرد.
مالکی در دیدار با منوچهر متکی تاکید کرد، اجازه نخواهيم داد عراق جايگاهى براى آسيب‌رسانى به امنيت ايران و همسايگانش شود.
نورى المالکى همچنین با تشريح شرايط حساس فعلى عراق گفت: «رايزنى‌هاى جارى میان بغداد و تهران در اين شرايط نشانگر پيوندها و مناسبات دو کشور بر پايه مصالح مشترک و حکمت است و تمام گروه‌ها و تشکلات شيعى، سنى و کردى بر تحکيم مناسبات همه جانبه با ايران تاکيد دارند.»
نخست‌وزير عراق با اشاره به اهداف اساسى سفر خود به تهران گفت: «اهداف راهبردى دولت عراق بر تحکيم مناسبات اين کشور با ايران و همسايگان بر اساس نيات حسنه و علائق متين استوار بوده و اين ديدگاه خواستگاه تمام گروه‌ها و مردم عراق است.»
مالکى در خصوص وضعيت عراق و آثار تحولات آن بر منطقه نيز گفت: «ثبات و يا عدم امنيت عراق مى‌تواند آثار و عوارض بسيارى بر کل منطقه داشته باشد و ما استقرار امنيت در عراق و ايران را همواره خواست و اراده دو کشور قلمداد مى‌کنيم و اجازه نخواهيم داد عراق جايگاهى براى آسيب‌رسانى به امنيت ايران و همسايگانش شود.»
در این دیدار که در محل اقامت نسخت وزیر عراق انجام شد منوچهر متکی راهبرد جمهورى اسلامى ايران درباره عراق را مبتنى بر تعميق مناسبات صميمى و دوستانه دانست و گفت: «مقامهای دو کشور در واقع از هرگونه ترديد در تنظيم مناسبات خويش فاصله دارند و همواره بر گسترش همکارى‌هاى دو کشور در تمام زمينه‌ها تاکيد میکنند.»
متکى با ارزيابى وضعيت فعلى دولت عراق تصريح کرد، توفيق دولت فعلى عراق در برداشتن گامهاى موفقيتآميز و همراهى جمهورى اسلامى ايران در تشويق و ترغيب کشورهاى همسايه و منطقه در مساعدت هرچه بيشتر به دولت و ملت عراق و حضور فعال ديپلماتيک اين کشورها در عراق را از مولفه هاى مثبت همکارى‌هاى دو کشور مى دانيم.
وزير امور خارجه با اشاره به پيامدهاى مثبت سفر محمود احمدى نژاد به عراق که در ماههای ابتدایی سال جاری میلادی انجام شد، اظهار داشت: «سفر رئيس جمهوری کشورمان به عراق علاوه بر نتايج مثبت در تعميق دو جانبه مناسبات، اثرات سازندهاى در گسترش همکارى‌هاى منطقهاى به همراه داشته است.»
متکى با اشاره به نقش مثبت رسانهها در صيانت از مناسبات دو کشور گفت: «نقش رسانهها در تعميق و ايجاد ظرفيت‌هاى جديد در روابط فيمابين جايگاه ويژه‌اى داشته و اميدواريم از طريق رايزنى‌هاى بيشتر مقامهای دو کشور، همکارى‌هاى رسانه‌اى دو کشور در چارچوب مصالح و مناسبات فعلى نیز گسترش يابد.»
کاملا واضح است که سفر مالکی به ایران در راستای دو هدف کاهش نگرانیهای ایران از امضای معاهده امنیتی بغداد – واشنگتن و رفع سوء تفاهمهای پدید آمده در روابط دو کشور انجام شده است.
سفر مالکی به ایران از این دو زاویه اهمیت بسیار زیادی دارد. بویژه این که آمریکاییها بخوبی آگاهند اگر ایران روابطش با بغداد تیره شود، مشکلات آنها در عراق افزایش خواهد یافت و در همین راستا عقد پیمان امنیتی که تضمین کننده حضور طولانی مدت نیروهای آمریکایی در عراق در کنار برخورداری از حق کاپیتلاسیون برای اتباع آمریکایی فعال در عراق است، با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
تا کنون مرجعیت شیعه از جمله آیت الله سیستانی مخالفت خود را با عقد این پیمان اعلام کردهاند. در این هیچ شک نیست که تا جزئیات بیشتری از مفاد این توافق نامه اعلام نشود، نمی توان درباره چگونگی و مثبت یا منفی بودن آن اظهار نظر کرد.
به هر صورت مالکی به ایران آمده تا مقامهای ایرانی را مجاب کند دولت جدید عراق که دست بر قضا دولتی شیعی و متمایل به ایران است، هیچ قصد و نیتی برای انعقاد پیمانی بر خلاف منافع تهران ندارد و هرگز مایل نیست جایگاه خود را نزد ایرانیها خدشهدار کند. بویژه این که مقامهای عراقی بخوبی میدانند، ایران تنها ملجا و پناهگاه آنها در صورت بروز هر بحرانی است و آنها باید به هر نحوی شده رابطه گرم خود را با ایران تقویت کنند و نگذارند خللی در گرمی این روابط بوجود آید.
عراقیها به این موضوع کاملا واقفند. همچنین از بستن برخی اتهامها علیه ایران که میتواند بر استحکام روابط ایران و عراق تاثیر بگذارد نیز خشنود نیستند.
احمد زکی یک تحلیلگر عراقی در این باره میگوید: «آمريکايى‌ها اهداف زيادى در پس امضاى توافقنامه امنيتى با عراق دارند که از جمله آنها مى‌توان به کاهش خسارات‌هايشان در حمله به عراق و دست‌يابى به منافع ملى واشنگتن در خاورميانه اشاره کرد.»
زکی با اشاره به تجربه مثبت ملت عراق در مسائل سياسى و امنيتى در ادامه میافزاید: «اين تجربه‌ها نشان مى‌دهند ملت عراق توانايى بدست‌گيرى امور امنيتى ،سياسى و اقتصادى خود را دارد و آنچه برای آنها مهم است حاکميت ملى، خروج اشغالگران و عدم تجاوز به حاکميت ملى کشورشان است.»
احمد زکى همچنین تاکيد میکند، بمنظور حفظ حاکميت و حقوق ملى عراق و تامين منافع ملى اين کشور ضرورى است که جزئيات مفاد توافقنامه همکارى بغداد- واشنگتن منتشر شود، زيرا ملت عراق با تمام گرايش هاى سياسى، مذهبى و قوميتى که دارد قادر است از حقوق و منافع ملى خود حفاظت کند.»
شماری از نمایندگان پارلمان عراق نیز با با صدور بیانیهای اتهامها علیه ایران مبنی بر دخالت در عراق را هیاهوی رسانهای دانستند و درباره سفر نخست وزیر عراق به تهران اعلام کردند، سفر مالکی در این شرایط حساس تاریخ کشور، بسیار مهم و تاریخی بشمار می رود.
این نمایندگان بر اهمیت دیدار مالکی در تثبیت اصل حسن هم جواری، دخالت نکردن در امور داخلی یکدیگر و اطمینان به این مسئله که عراق گذرگاهی برای تجاوز به دیگر کشورها نخواهد بود، تاکید کردند.
شیخ حمید معله نماینده ائتلاف عراق یکپارچه در این رابطه در گفت و گو با روزنامه الصباح چاپ بغداد ضمن تاکید بر اهمیت توسعه روابط میان تهران و بغداد گفت: «ایران همسایهای بزرگ و دارای مرزهای طولانی با عراق است. از این رو باید به وجود آگاهی برای حفظ این رابطه و ضرورت بهره برداری از آن بطور مثبت و عدم تحویل عراق به گذرگاهی برای تجاوز به همسایگان عراق تاکید کنیم.»
ولید شرکه نماینده ائتلاف کردستان نیز دیدار مالکی را با توجه به اینکه توافقنامه امنیتی میان بغداد – واشنگتن مطرح است و این توافقنامه بویژه به امنیت کشورهای منطقه نیز مربوط میشود، گفت: «این وظیفه ما است که برای انعقاد چنین پیمانهایی که فراتر از مرزهای عراق است و دیگر کشورهای همسایه را که به نوعی با موضوع عراق و پیمانهای امنیتی آن درگیرند، مطلع کنیم و تلاش کنیم نظرات آنها را مد نظر قرار داده و برای تامین نظرات آنها نیز تلاش کنیم.»
از سوی دیگر شیخ خیرالله البصری نماینده فهرست العراقیه به ریاست ایاد علاوی نخست وزیر اسبق عراق نیز در گفت و گو با روزنامه الصباح تاکید کرد، دیدارهای تمام مسئولان عراقی به ویژه نخست وزیر باید بر توسعه روابط عراق و ایران در راستای منافع مشترک و عدم دخالت در امور یکدیگر و ایجاد روابط و حل اختلافات فیمابین در چارچوب معاهدات بین المللی متمرکز باشد.
باسم شریف یکی از نمایندگان حزب فضیلت نیز با بیان اینکه آنچه درباره دخالت ایران در امور داخلی عراق مطرح می شود، هیاهوی رسانه ای است، گفت: «ما به عنوان یک حزب سیاسی تا کنون مدارک، اسناد و پرونده هایی دال بر دخالت ایران در عراق نیافتهایم.»
محمد مجید الشیخ، سفیر عراق در تهران نیز در جریان یک کنفرانس خبری گفت: «بغداد نگرانیهای تهران درباره این قرارداد را درک می کند و مالکی در جریان سفرش به ایران و دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی، رئیس جمهور و سایر مقامهای بلند پایه ایرانی به توضیح مواضع بغداد در این باره خواهد پرداخت.»
وزیران امور خارجه، نیرو و نفت عراق نیز نوری مالکی را درسفر به ایران همراهی میکنند که براین اساس انتظار می رود مذاکرات روزهای آتی ایران و عراق صرفا در چارچوبهای سیاسی خلاصه نشود.
پیش از این جلال طالبانی رئیس جمهوری عراق نیز قبل از عزیمت نخست وزیر کشورش به ایران درباره سفر وی گفته بود: «هدف از سفر نخست وزیر عراق به ایران توسعه و تقویت روابط دوجانبه است.»
نظر شما :