چرا این اقدام غیرقانونی است؟

نویسنده: دکتر سید کامران یگانگی، پژوهشگر گروه علوم شناختی، فن آوری و حکمرانی

دیپلماسی ایرانی: اخیراً اتحادیه اروپا و اعضای آن، در یک تغییر بزرگ در سیاست خود، از حاکمیت امارات بر جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک حمایت کردند و ایران را به‌عنوان اشغالگر این جزایر معرفی کردند. این بیانیه، که برای نخستین بار در تاریخ روابط بین‌المللی به‌طور رسمی از سوی اتحادیه اروپا صادر می‌شود، به‌طور واضح نشان‌دهنده تغییر در رویکرد این اتحادیه نسبت به مسأله خلیج فارس و روابط ایران و امارات است. در حالی که چنین موضع‌گیری‌هایی می‌تواند بر اساس منافع سیاسی و استراتژیک اتخاذ شده باشد، اما از نظر حقوق بین‌الملل و تاریخی، این ادعاها با چالش‌هایی مواجه است.

در این یادداشت، به بررسی عدم وجاهت قانونی این بیانیه و تحلیل تبعات سیاسی آن خواهیم پرداخت. همچنین، با توجه به مستندات تاریخی و حقوقی، دلایل رد ادعای حاکمیت امارات بر این جزایر و تأثیرات بالقوه این موضع‌گیری بر روابط ایران با اتحادیه اروپا و کشورهای عربی را مورد بحث قرار خواهیم داد.

عدم وجاهت قانونی از منظر حقوق بین‌الملل

• عدم شناسایی حق حاکمیت: طبق حقوق بین‌الملل، حاکمیت یک کشور بر سرزمین‌هایش باید از طریق مستندات تاریخی و حقوقی معتبر تأیید شود. در این زمینه، ایران مستندات و شواهد قوی‌ای ارائه داده که حاکی از حق حاکمیت این کشور بر جزایر سه‌گانه است. در نتیجه، هرگونه بیانیه یا اعلامیه که این حق را نادیده بگیرد، نمی‌تواند از وجاهت قانونی برخوردار باشد.

• اصل عدم مداخله: بر اساس اصول حقوق بین‌الملل، کشورهای دیگر نمی‌توانند در امور داخلی کشورها مداخله کنند. اگر اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب به‌طور رسمی حاکمیت امارات بر جزایر را تأیید کنند، این عمل می‌تواند به‌عنوان مداخله در حاکمیت ایران تلقی شود و اصول حقوق بین‌الملل را نقض کند.

• نقش سازمان ملل و قطعنامه‌ها: بیانیه‌های این‌چنینی معمولاً باید در چارچوب قوانین و مقررات سازمان ملل و قطعنامه‌های آن قرار گیرند. اگر بیانیه‌ای در تضاد با قطعنامه‌های مربوطه باشد، وجاهت قانونی نخواهد داشت.

تحلیل سیاسی بیانیه 

• منافع استراتژیک: بیانیه اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب ممکن است از منافع سیاسی و استراتژیک این کشورها ناشی باشد. در حال حاضر، کشورهای عربی به‌دنبال تقویت روابط خود با اتحادیه اروپا هستند و ممکن است این موضع به‌عنوان یک ابزار دیپلماتیک برای تقویت روابط با امارات به‌کار گرفته شود.

• تأثیر بر روابط ایران و غرب: چنین بیانیه‌هایی می‌توانند روابط ایران با غرب و به‌ویژه با اتحادیه اروپا را تحت تأثیر قرار دهند. ایران ممکن است این اقدام را به‌عنوان نشانه‌ای از فشار بر خود ببیند و ممکن است واکنش‌های دیپلماتیک متقابل را به‌دنبال داشته باشد.

• عواقب منطقه‌ای: این بیانیه همچنین می‌تواند تنش‌ها را در خلیج فارس افزایش دهد و به چالش‌های امنیتی در منطقه دامن بزند. این مسأله می‌تواند به بحران‌های جدیدی در روابط ایران با کشورهای عربی و حتی با سایر کشورها منجر شود.

به‌طور کلی، بیانیه اخیر درباره جزایر سه‌گانه ایرانی از نظر حقوقی و سیاسی می‌تواند به چالش‌هایی منجر شود. در حالی که از نظر حقوق بین‌الملل، وجاهت قانونی برای رد حق حاکمیت ایران وجود ندارد، اما انگیزه‌های سیاسی و استراتژیک می‌تواند در پس این بیانیه‌ها قرار داشته باشد. برای ایران، این بیانیه ممکن است به‌عنوان یک تهدید در نظر گرفته شود و نیاز به واکنش‌های دیپلماتیک و حقوقی داشته باشد.