مروری بر نشست شورای امنیت در خصوص تنش های نظامی میان ایران و اسرائیل

دیپلماسی ایرانی: شورای امنیت سازمان ملل به درخواست اسرائیل، جلسه‌ای اضطراری در روز یکشنبه 14 آوریل 2024، در خصوص پاسخ نظامی ایران علیه رژیم صهیونیستی و بررسی اوضاع در منطقه غرب آسیا، بدون صدور قطعنامه برگزار کرد.

در نگاه اول، چینش دو گانه ی صف متحدان به فراخور اشتراکات منافع در این جلسه هم جلوه گر بود، به گونه ای که کشورهایی همچون امریکا، انگیس و فرانسه به شدت حمله موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل را محکوم و از تمامیت ارضی اسرائیل حمایت کرده و به نقش اساسی خود در دفع حملات ایران، اشاره مستقیم داشتند. 

در مقابل کشورهایی همچون: روسیه، چین و سوریه در حمایت تمام قد از ایران، مهمترین عامل تحرکات نظامی کشورمان را پاسخی به حمله ی اسرائیل در یکم آوریل (ماه جاری) به کنسولگری ایران در سوریه و در راستای قوانین بین المللی- منشور سازمان ملل متحد و همچنین نقض حاکمیت ارضی جمهوری عربی سوریه و ایران قلمداد کرده و بر حق دفاع از خود توسط ایران در این موضوع، تاکید کردند.

سایر کشورها، من جمله: الجزایر، موزامبیک، سیرالئون، کره جنوبی، ژاپن، گویان، اکوادور، سوئیس، اسلوونی و مالت به عنوان رئیس دوره ای شورای امنیت سازمان ملل متحد، ضمن محکوم کردن اقدام نظامی ایران، اشاره صریحی هم به حمله اسرائیل به ساختمان دیپلماتیک ایران در سوریه داشتند که در جلسه پیشین شورا نیز هشدارهای لازم را در ارتباط با ادامه ی تنش ها و اقدامات تلافی جویانه طرفین نیز یادآور شده بودند.

کشورهای فوق الذکر، ضمن تاکید بر وجود "لبه پرتگاه" و بی ثباتی در منطقه خاورمیانه، امکان فراگیری جنگ در سطح منطقه و حتی سایر نقاط جهان، به موضوع صلح و حل مساله فلسطین در قالب راه کارهای دیپلماتیک و تنها راه حل دو کشور مستقل "فلسطین-اسرائیل"، تاکید ویژه ای داشتند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد که در این جلسه حضور داشت، ضمن درخواست خویشتنداری طرفین وکاهش تنش در منطقه غرب آسیا، عنوان کرد: "مردم منطقه با یک خطر واقعی روبرو هستند که نشان‌دهنده یک درگیری ویران گر در مقیاس وسیع است. زمان کاهش تنش، توقف تشدید و اعمال خویشتن‌داری حداکثری فرا رسیده است. صلح و امنیت منطقه‌ای و جهانی هر ساعت تضعیف می‌شود و جهان نمی‌تواند جنگ‌های بیشتری را تحمل کند. ما موظف هستیم خشونت را در کرانه باختری متوقف کنیم، اوضاع را در لبنان آرام کنیم و کشتیرانی ایمن را به دریای سرخ بازگردانیم".

"رابرت وود"، نماینده آمریکا در این جلسه با تکرار اتهامات علیه ایران، گفت: این وظیفه شورای امنیت است که اجازه ندهد، اقدامات ایران بدون پاسخ بماند. 

وی همچنین مدعی شد: "واشنگتن با مشورت با سایر اعضای شورای امنیت، اقدامات لازم برای پاسخگو کردن ایران در سازمان ملل را انجام می‌دهد. آمریکا به‌دنبال تشدید تنش نیست و اقدامات ایالات متحده، ماهیت صرفا دفاعی دارد".

"واسیلی نبنزیا" سفیر روسیه در سازمان ملل گفت: "زمانی که به ساختمان کنسولی ایران در دمشق حمله شد، ما درباره محکوم‌نکردن آن در شورای امنیت هشدار داده بودیم. اگر نمایندگی دیپلماتیک یک کشور غربی مورد حمله قرار می‌گرفت، اوضاع متفاوت بود. آنچه حالا به وقوع پیوسته، نتیجه عدم اقدام شورای امنیت در واکنش به حمله اسرائیل بود و سکوت در برابر علت بروز بحران، غیر قابل قبول است. آنچه امروز در شورای امنیت شاهد آن هستیم، نمایش ریاکاری و استانداردهای دوگانه است و این شرم‌آور است. اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن «قاسم سلیمانی» منطقه را در یک درگیری گسترده فرو برده است".

نماینده اسرائیل نیز در این جلسه، ضمن اشاره ی مستقیم به تجهیز و حمایت گروه های نیابتی ایران در منطقه برای تهدید و نابودی اسرائیل، به حمله ی مستقیم ایران از خاک خود به سرزمین های اشغالی اشاره کرد که ضمن الزام پاسخ گویی به این حمله ی موشکی گسترده، حدود 99% موشک ها و پهپادها توسط سامانه های دفاعی و امنیتی اسرائیل و هم پیمانانشان (امریکا و بریتانیا) ساقط شده و به غیر از یک مورد مجروحیت دختری کودک، خلل یا تلفات جدی در سرزمین اسرائیل ایجاد نشده است. 

ایشان با نمایش یک فیلم ویدئویی از صحنه ی وجود موشک های ایرانی بر فراز بیت المقدس، به عدم اهمیت ایران به اماکن مقدس تاریخی ادیان الهی، برای اسلام و مسلمانان نیز اشاره کرد.

وی ضمن مشابه خواندن اقدامات ایران با فعالیت های "رایش نازی و آدولف هیتلر"، بر مساله گسترش "اسلام شیعی" از سوی ایران در منطقه و حتی در سراسر جهان تاکید مکرری داشت که این مساله را به عنوان تهدید جهانی، نه تنها برای اسرائیل و قوم یهود، بلکه برای تمام جهان و بخصوص کشورهای اروپایی و امریکا برشمرد. الزام فعال کردن آنی مکانیسم ماشه بر علیه ایران، عدم پایبندی ایران به قوانین بین المللی و همچنین کشتار و سرکوب مخالفان نظام در ایران را از مواردی خواند که جامعه ی بین المللی باید بدان توجه ویژه داشته باشد.

"امیرسعید ایروانی" سفیر ایران در سازمان ملل، با اشاره به نقض منشور سازمان ملل توسط رژیم اسرائیل در خصوص حمله به کنسولگری ایران در دمشق گفت: "نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در چارچوب حق قانونی پاسخ، اهداف نظامی اسرائیلی را هدف قرار دادند و عملیات ایران در راستای دفاع از خود صورت گرفت. پاسخ ما به اسرائیل برای محدود کردن هرگونه احتمال تشدید و جلوگیری از آسیب به غیرنظامیان، ضروری و متناسب بود. کشورهای غربی به‌خصوص آمریکا از اسرائیل حمایت و جنایت‌های آن از جمله هدف قرار دادن کنسولگری ایران در دمشق و نسل‌کشی مردم فلسطین در غزه را توجیه می‌کنند. اقدامات تروریستی غیرقابل توجیه رژیم صهیونیستی باید توسط شورای امنیت سازمان ملل محکوم شود. 

تهران به دنبال درگیری با آمریکا نیست، اما درباره دفاع از خود تردید نخواهد کرد".

"قصی الضحاک" نماینده سوریه در سازمان ملل، به عنوان آخرین سخنران این جلسه گفت: دمشق، آمریکا و مقامات اشغالگر اسرائیلی را مسئول حملات رژیم صهیونیستی و تشدید تنش می‌داند که امنیت منطقه را تهدید می‌کنند. ما خواستار پایان حضور غیرقانونی نظامیان آمریکایی‌ در خاک سوریه و همچنین عدم حمایت از سازمان‌های تروریستی هستیم. آنچه ایران انجام داده، اعمال صحیح حق دفاع از خود بود.

اینک زمان آن فرا رسیده که کشورهای غربی در سیاست مخرب خود تجدیدنظر کنند و برای تحمیل توقف فوری تجاوزات اسرائیل علیه مردم فلسطین پیش‌قدم شوند".

علاوه بر شرح موارد فوق از سوی نمایندگان کشورهای مختلف در شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان بزرگ ترین و فراگیرترین سازمان بین المللی در سطح جهان، نکته ی قابل توجه این بود که نمایندگان کشورهایی همچون روسیه، اسرائیل، الجزایر و ...، به عدم کارکرد مطلوب و واقعی یکی از ارکان اصلی سازمان ملل متحد که شورای امنیت باشد، اشاره ی مستقیم و صریح داشتند. حال اینکه هر کدام از یک رویکرد و عرصه ی انتفاع خود کارکرد این نهاد را زیر سوال بردند، موضوع دیگری ست ولی یکی از مسائل مشهود و مورد اشاره روسیه در این ارتباط، در خصوص حمله ی اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه و همچنین عدم توجه اسرائیل به قطعنامه ی قبلی در خصوص ایجاد آتش بس در غزه و تسهیل کمک های بشردوستانه به مردم فلسطینی بی دفاع بود و از منظر اسرائیل، عدم فشارهای لازم بین المللی به ایران برای پاسخ گویی به اقدامات و ایجاد تنش های نظامی در منطقه و الزام تروریستی خواندن سپاه پاسداران توسط فرانسه و بریتانیا به عنوان اعضای دائم شورای امنیت بود.

در نگاه کلی، بیننده ی این شوآف (که حدود یک ساعت و نیم، به وقت ایران تا حدود 1:30 بامداد به طول انجامید) بر این امر استوار است که برگزاری چنین جلسات و نشست های نمادین با حضور نمایندگان سیاسی و تام الاختیار 18 کشور (اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت) باتفاق رئیس سازمان ملل متحد، صرفا در حد اجرای وظایف محوله و خدمت تام به جریان های بزرگ قدرت جهانی (فرادستان اقتصادی و سیاسی) است! چرا که همان گونه که برخی نمایندگان شورا هم بدان اشاره داشتند، اگر این گونه فضاسازی ها و تکه پراکنی ها راه به جایی می برد، امروزه و حداقل در حدود سده ی بعد از جنگ جهانی دوم و خلق سازمانی چون ملل متحد، یا اصلا نباید شاهد جنگ ها و نسل کشی ها در سراسر جهان باشیم و یا اگر مشکلاتی از این قبیل هم حادث شود، منطقی ست که با راه کارهای عملیاتی و واقع گرایانه نهادهای بین المللی در راستای ایجاد صلح و عدم گسترش جنگ ها در کمترین زمان ممکن خاتمه یابد، مساله ای که در دنیای محسوس و تجربی خود آن را درک و مشاهده نمی کنیم!

لذا می توان این سوال اساسی را در نظر داشت که فلسفه وجودی و کارکرد سازمان های بین المللی، صدور قطعنامه ها و بیانیه های مختلف نمادین، در ایجاد امنیت و برقراری صلح جهانی، بطور ویژه در مساله فلسطین و همچنین تحدید اشغال گری اسرائیل و یا حتی خاتمه ی جنگ و کشتار شش ماه کودکان و زنان فلسطینی در غزه چیست؟