گزاره «غزه بدون حماس با قیمومیت غیرفلسطینی» تا چه حد جدی است؟

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: با توجه به روندهای دیپلماتیک چند روز اخیر از امان تا توکیو چنین به نظر می رسد که جامعه جهانی عملا سعی در جا انداختن گزاره «غزه بدون حماس با قیمومیت غیرفلسطینی» است. در همین باره وزرای خارجه کشورهای عضو گروه ۷ در نشستی دو روزه در ژاپن درباره چگونگی احیای تلاش‌های صلح در خاورمیانه و «آینده غزه پس از جنگ» گفت‌وگو کردند. ایسنا، به نقل از خبرگزاری رویترز گزارش داد که توکیو به عنوان میزبان این نشست در بیانیه‌ای اعلام کرد که این موضوع در یک شام کاری اواخر روز سه‌شنبه مطرح شد و گروه هفت دیروز (چهارشنبه) به مذاکرات درباره بحران رژیم صهیونیستی و غزه، جنگ اوکراین در روسیه و مسائل مربوط به چین به گفت‌وگوها ادامه دادند.

در این بیانیه ژاپن هیچ جزئیاتی از گزینه‌هایی که در صورت خروج حماس از غزه در نتیجه بمباران مداوم فلسطینیان توسط رژیم صهیونیستی ارائه نشده است. در نهایت بعدازظهر دیروز چهارشنبه، وزرای خارجه گروه هفت پس از برگزاری نشست مشترک بیانیه ای صادر کردن و در آن (بیانیه) از وقفه بشردوستانه درگیری‌ها در غزه و همچنین ایجاد کریدورهای بشردوستانه حمایت می‌کنند، اما از درخواست برای آتش‌بس خودداری کردند.

به گزارش فارس و به نقل از «فرانس ۲۴»، این گروه (متشکل از کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده به اضافه اتحادیه اروپا) بعد از گفت‌وگوها در ژاپن که ریاست دوره‌ای را برعهده دارد، اعلام کرد که بر نیاز برای اقدام فوری به منظور رسیدگی به بحران انسانی رو به وخامت در غزه تاکید می‌کنیم و نیز از وقفه‌ها و کریدورهای بشردوستانه برای تسهیل کمک‌های مورد نیاز فوری، حرکت غیرنظامیان و آزادی گروگان‌ها حمایت می‌کنیم.

در ادامه این بیانیه، وزرای خارجه گروه هفت بدون توجه به جنایات انجام شده توسط رژیم صهیونیستی در نوار غزه، بار دیگر بر ادعای «حق دفاع اسرائیل» تاکید کردند و با گزافه‌گویی علیه ایران افزودند: از ایران می‌خواهیم از حمایت از حماس و اقدامات بیشتر که خاورمیانه را بی‌ثبات می‌کند، از جمله حمایت از حزب‌الله لبنان و سایر بازگیران غیردولتی خودداری کند و از نفوذ خود در این گروه‌ها برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای استفاده کند. با وجود آنکه بسیاری از نهادهای کمک‌رسانی و بهداشتی سازمان ملل درباره وضعیت انسانی وخیم غزه هشدار داده‌اند،  آمریکا و کشورهای غربی با حمایت همه‌جانبه از جنایات رژیم صهیونیستی، مدعی هستند آتش‌بس در غزه تنها به نفع حماس تمام خواهد شد. این در حالی است که در جریان حملات رژیم صهیونیستی به غزه، چهار هزار و ۲۳۷ کودک به شهادت رسیده‌اند و بیش از ۱۳ هزار نفر شهید و مفقود شده‌اند.

آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (آنروا) اعلام کرده در سایه بمباران بی‌سابقه و مستمر رژیم صهیونیستی در نوار غزه از هفتم اکتبر، به طور میانگین هر ده دقیقه، یک کودک فلسطینی به شهادت می‌رسد و دو کودک دیگر مجروح می‌‌شوند.در همین راستا، «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد نوار غزه در حال تبدیل شدن به گورستان کودکان است و کابوس غزه فراتر از یک بحران انسانی و بحران بشریت است.

-    نشست گروه هفت، مکمل نشست امان

پیش از نشست گروه هفت در سطح وزرای امور خارجه و بیانیه دیروز چهارشنبه این گروه، شنبه ههته جای نیز وزرای خارجه پنج کشور عربی اعم از اردن، امارات، قطر، عربستان و مصر به اضافه تشکیلات خودگردان فلسطین نشستی را در امان برگزار کردند.این نشست با دستور کار تلاش‌ برای توقف جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه و فجایع انسانی ناشی از جنگ وزار مارو خارجه این پنج کشور را گرد هم آورده بود. بررسی خواهد شد. پس از این نشست هم نشست مشترکی نیز با حضور وزرای خارجه کشورهای مذکور با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا برگزار شد. 

در نشست امان اگر چه بر پایان تجاوز به غزه، توقف کشتار و برقراری آتش بس تاکید شد، اما حاضران بر گزاره «غزه پساحماس» اتفاق نظر داشتند. در این میان محور عربی همسو با محور غربی چندان بی‌میل نیست که جریان مقاومت فلسطین در غزه وجود خارجی  نداشته باشد. به همین دلیل اگرچه کشورهای اردن، امارات، قطر، عربستان و مصر در نشست امان خواستار پایان دادن به مصونیت سیاسی و دیپلماتیک رژیم صهیونیستی در برابر جنایت‌ها و تجاوزات شدند و در کنار آن بر لزوم کمک هرچه سریع‌تر بر ساکنان غزه تاکید شد، اما همزمان سعی بر این بود که آینده غزه بدون حماس ترسیم شود.

-    شکاف نظر بر سر آینده غزه تا توافق نظر بر سر نبود حماس

از ظاهر امر چنین به نظر می رسد که محور عبری هم در کنار محوری عربی و غربی بر گزارش غزه بدون گروه های مقومت فلسطینی اتفاق نظر دارند، اما نقطه انشقاق بر سر ترسیم نحوه اداره این باریکه است. دیروز چهارشنبه، بلینکن در نشست وزرای خارجه گروه هفت گفت که «امکان ندارد که حماس همچنان بر غزه سیطره داشته باشد و احتمالا بعد از جنگ به مرحله انتقالی نیاز داشته باشیم.» البته وزیر امور خارجه در موضعی متناقض این را هم عنوان داشت که اسرائیل نمی‌تواند غزه را اداره کند و رهبران اسرائیلی به ما گفته‌اند که قصد چنین کاری را ندارند. از سوی دیگر جان کربی هم در موضعی مشابه با بلینکن پیرامون درگیری میان حماس و رژیم صهیونیستی، بیان کرد که دیگر حماس نمی‌تواند بخشی از معادلات در هدایت غزه باشد. ما نمی‌توانیم به پیش از ۶ اکتبر بازگردیم، اما در عین حال، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا، اشغال مجدد نواز غزه توسط نیروهای رژیم صهیونیستی را هم تصمیم درستی نمی داند.

بر خلاف ادعای آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و نیز جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا، رژیم صهیونیستی تاکنون درباره برنامه‌های بلندمدت خود برای غزه مبهم عمل کرده است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر این رژیم در برخی از نخستین اظهارات مستقیم در مورد این موضوع، اخیرا گفت که رژیم صهیونیستی به دنبال این است که مسؤولیت امنیتی غزه را «برای مدت نامعلومی» برعهده بگیرد.  نشریه اسرائیلی یدیعوت احارونت در این باره اطلاع داد که نتانیاهو به ABC آمریکا گفته اسرائیل برای مدت نامعلومی غزه را اداره خواهد کرد.  نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در مصاحبه با این شبکه آمریکای وقتی از او پرسیده شد پس از پایان جنگ چه کسی باید غزه را اداره کند؟ با اشاره به حمله بزرگ مقاومت فلسطین به اراضی اشغالی در هفت اکتبر گفت: من معتقدم که اسرائیل مسئولیت امنیتی همه جانبه این باریکه را برای مدت نامعلومی بر عهده خواهد داشت، زیرا ما دیدیم که وقتی این مسؤولیت امنیتی را برعهده نگیریم چه اتفاقی می‌افتد.

نتانیاهو گفت، تل‌آویو آنچه را او «مکث‌های تاکتیکی کوچک» در جنگ غزه برای تسهیل ورود کمک‌های بشردوستانه یا اجازه خروج اسیران تحت بازداشت جنبش مقاومت اسلامی (حماس) خواند، در نظر خواهد گرفت. وی افزود: با توجه به مکث‌های کوچک تاکتیکی، که یک ساعت آنجا قبلاً اتفاق افتاده‌ است، فکر می‌کنم شرایط را بررسی کنیم تا امکان ورود کالاهای بشردوستانه یا خروج اسرا فراهم شود. رژیم صهیونیستی افزایش فشار بین‌المللی برای آتش‌بس را رد کرده و بر دستیابی به آنچه به عنوان اهداف جنگ خود علیه غزه از طریق پایان دادن به توانایی‌های جنبش حماس و آزادی اسرای صهیونیست می‌خواند، پافشاری می‌کند.

اما الی کوهن، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی به وال استریت ژورنال گفته بود که این رژیم می‌خواهد این سرزمین تحت یک ائتلاف بین‌المللی باشد که شامل آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای اکثرا مسلمان می‌شود یا آنکه توسط سران سیاسی محلی غزه اداره شود. دیپلمات‌های واشنگتن، سازمان ملل، خاورمیانه و فراتر از آن نیز در حال بررسی این گزینه‌ها هستند. رویترز اوایل ماه جاری میلادی گزارش داد، گفت‌گوها شامل استقرار نیروی چند ملیتی برای غزه پس از درگیری، یک دولت موقت تحت رهبری فلسطینی‌ها که سیاستمداران حماس را حذف می‌کند، نقش توقف امنیتی و حکومتی برای کشورهای عربی همسایه و نظارت موقت سازمان ملل بر این منطقه می‌شود.

-    برنامه پلکانی برای اداره غزه بدون حماس

به دنبال موضع‌گیری بی‌بی پیرامون اداه غزه به مدت نامعلوم توسط صهیونیست ها، روزنامه عبری‌زبان یدیعوت آحارونوت در این باره فاش کرد، برنامه جدیدی برای غزه پساجنگ وجود دارد که به صورت پلکانی دارای چند مرحله است. طبق این گزارش، تأکید این طرح بر سپردن مدیریت نوار غزه به مقامات محلی بی‌ارتباط با جنبش حماس و تبدیل این باریکه به وضعیتی مشابه منطقه «ب» در کرانه باختری اشغالی است. رون بن یشای، روزنامه‌نگار و تحلیلگر یدیعوت آحارونوت درباره این طرح گفت: پس از یک هفته و نیم از نفوذ کامل ارتش اسرائیل در نوار غزه و پس از توقف جنگ در آن، اسرائیل با آمریکایی‌ها و سازمان ملل درباره ترتیبات اولیه کنترل و مدیریت این باریکه تصمیم خواهند گرفت.

وی گفت که طبق اطلاعات به‌دست‌آمده، سیستم مدیریت در غزه عمدتاً به مقامات محلی و افرادی که با حماس در ارتباط نیستند سپرده خواهد شد. درواقع علی‌رغم گذشت ۱۶ سال از خارج‌شدن کنترل نوار غزه از دست تشکیلات خودگردان فلسطین، اما طرف‌هایی در نوار غزه وجود دارند که همچنان حقوق خود را از محمود عباس، رئیس این تشکیلات دریافت می‌کنند. بن یشای درباره جزئیات بیشتر این طرح اعلام کرد که کشورهای عربی برای تثبیت اوضاع انسانی پول مورد نیاز را به غزه تزریق خواهند کرد و در مرحله اول ارتش اسرائیل و سرویس اطلاعات داخلی اسرائیل (شاباک) روند کنترل امنیتی را در نوار غزه ادامه می‌دهند، اما اسرائیل قصد کنترل این باریکه را ندارد. پس از اطمینان از امنیت ساکنان جنوب (جنوب سرزمین‌های اشغالی) و جلوگیری از حملات موشکی، غزه را در اسرع وقت ترک خواهد کرد.

در ادامه این گزارش آمده است که این ایده یک یا دو مرحله دیگر برای حل‌وفصل مشکل غزه برای اسرائیل خواهد داشت که عملی‌کردن آن چند ماه ادامه خواهد یافت. در این مرحله تشکیلات خودگردان کنترل مدنی بر نوار غزه را بر عهده خواهد گرفت و در عین حال شاباک و ارتش اسرائیل آزادی کار در زمینه‌های اطلاعاتی و عملیات را خواهد داشت؛ درست مانند وضعیتی که بر منطقه مبن در کرانه باختری حاکم است. سپس آمریکایی‌ها پیشنهاد خواهند کرد که در این مرحله یک قدرت بین‌المللی غیر از خود آمریکا در نوار غزه مستقر شود.

طبق طرح مذکور، مناطقی امن در جهات مختلف نوار غزه وجود خواهد داشت که فلسطینی‌ها می‌توانند برای کارهای کشاورزی در این مناطق حاضر شوند اما قادر به گذراندن مدت طولانی در این مناطق نخواهند بود و همچنین اجازه حمل اسلحه یا ایجاد مراکز ایست بازرسی را نخواهند داشت. بن یشای در ادامه این گزارش آورده است که طبق خواسته آمریکا، آخرین مرحله مذاکرات سیاسی میان اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطین است و این مذاکرات شاید در چارچوب یک کنفرانس بین‌المللی انجام شود. طبق گفته دولت آمریکا، هدف از این مذاکرات رسیدن به یک راه‌حل است که منجر به راه‌حل دودولتی با یک گذرگاه میان کرانه باختری و نوار غزه خواهد شد.

-    از کوچ اجباری فلسطینیان ساکن غزه تا غزه بدون حماس

در حالی که رژیم صهیونیستی به دنبال شکل گیری حماس بدون غزه است که پیشتر سناریوی اصلی این رژیم بر کوچاندن اجباری ۲ میلیون و سیصد هزار نفر از ساکنان این باریکه به صحرای سینا و انضمام آن به فلسطین اشغالی بود، کما اینکه در گزارش‌های پیشین «ایران» این موضوع به تفصیل بررسی شد. در همین راستا و پیشتر منابع رسانه‌ای از محتوای سند مهم و محرمانه اطلاعات رژیم صهیونیستی برای مرحله پساجنگ در غزه پرده برداشته‌اند.

سند تهیه شده توسط اطلاعات رژیم صهیونیستی حاوی پیشنهادی برای جابجایی ساکنان نوار غزه به سینای مصر در مرحله پساجنگ است.بر اساس این سند که توسط روزنامه عبری «هاآرتص» منتشر شده است، رژیم صهیونیستی برای تخلیه نوار غزه ابتدا به کمپ‌ها و سپس به مکان‌های دائمی که در سینای شمالی ایجاد خواهد شد، تلاش خواهد کرد. طبق این گزارش، این سند شامل دستورالعملی برای ایجاد یک «منطقه بسته» به مساحت چندین کیلومتر در داخل خاک مصر و عدم اجازه بازگشت به ساکنان آن به نزدیکی مرز فلسطین اشغالی است.وزارت اطلاعات رژیم صهیونیستی وجود این سند را تایید کرد، اما یکی از مقامات دخیل در طرح این ایده گفت: «انتظار نمی‌رود کابینه تصویب این پیشنهاد را بررسی کند.»

جالب اینجاست که چهارشنبه هفته گذشه نیز شبکه عبری «آی۲۴ نیوز» در گزارشی اعلام کرد که صحبت‌هایی درخصوص لزوم بازنگری در برخی از بندهای توافق کمپ دیوید و ایجاد نوار مرزی در طول باریکه غزه به عمق چهار إلی پنج کیلومتر در جریان است. این شبکه نوشت، این گام دارای بُعد دیپلماسی و سیاسی نیز است؛ چراکه صحبت‌هایی درخصوص لزوم بازنگری در برخی از بندهای توافق کمپ دیوید در جریان است؛ به گونه‌ای که از یک طرف مصر حق حاکمیت بر اراضی خود در سیناء را باز یابد و از سوی دیگر، نوار مرزی در طول باریکه غزه به عمق چهار إلی پنج کیلومتر ایجاد شود که بین شهرک‌های مرزی یهودی‌نشین رژیم صهیونیستی با حصار مرزی با نوار غزه فاصله بیاندازد و رژیم صهیونیستی و طرف‌های بین المللی حراست از آن را برعهده داشته باشند.

این شبکه عبری از منابعی که آنها را مطلع از تلاش‌های مصر برای جلوگیری از نابسامان شدن اوضاع در نوار غزه توصیف کرد، نقل نمود که مصر می‌خواهد نقش خود را گسترش دهد؛ نقشی که در حال حاضر محدود به کمک‌های انسانی برای ساکنان نوار غزه است. طبق گزارش این شبکه عبری، منابع عنوان کردند که مسئولان مصری پیشنهاد ایجاد اردوگاه‌هایی را در شهر رفح فلسطین در فاصله سه کیلومتری داخل خاک فلسطین دادند که مصر بر آن اردوگاه‌ها نظارت داشته باشد و ارائه خدمات امدادرسانی فوری به آوارگان از شمال غزه را برعهده بگیرد. 

مصر همچنین بررسی وضعیت افراد مجروح و بیماران مزمن را که به درمان فوری نیاز دارند، برعهده می‌گیرد و آنها را به بیمارستان‌های صحرایی که در طرف مصری ایجاد می‌شود، انتقال می‌دهد. در این گزارش آمده است که روند وارد کردن کمک‌ها به غزه مرتبط با روند مذاکراتی است که قطر ریاست آن را درخصوص آزادی اسیران غیرنظامی برعهده دارد. فشاری که آمریکا بر طرف اسرائیلی برای وارد کردن ۲۰ کامیون کمک‌های حاوی ملزومات پزشکی إعمال کرد، در راستای توافقی بود که بر اساس آن ۱۵ آمریکایی غیر نظامی از سوی حماس آزاد می‌شوند.